حجت الاسلام و المسلمین حجت الله بیات در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه»با اشاره به این که در آستانه برگزاری مراسم سه روزه اعتکاف ماه رجب در سراسر کشور قرار داریم، اظهار داشت: فنآوری ارتباطات و نظام فعلی حاکم بر آن می تواند همه چیز ما را  تغییر دهد و اگر خودمان را دربست به آن بسپاریم حتی می تواند انسانیت ما را نیز مسخ کرده و مفاهیم جدیدی را نیز برایمان بسازد؛ از سویی دنیای واقعی را از ما بستاند  و به دنیای بزک کرده مجازی معتاد کند و چه بسا با لقب «همراه اول» به جای خدای ما نیز بنشیند و بدون آن که آخری داشته باشد آخرتمان را نابود کند.

وی افزود: از این حیث آیین معنوی اعتکاف می تواند درنگی باشد برای بازخوانی همه چیز، حتی آنچه که این فنآوری فریبنده به سر ما آورده و خواهد آورد.

لزوم دوری از فناوری فریبای ارتباطات برای درک بهتر اعتکاف

وی همچنین اضافه کرد: اگر حضور در این مناسک الهی برای آن است که خود را از تعلقات روزمره برهانیم تا خویشتن و همراه اول و آخر خود را دریابیم، این سوال مهم پیش می آید که آیا به راستی این مهم با حضور فنآوری فریبای ارتباطات در متن آیین اعتکاف و استمرار دلبستگی و وابستگی به دنیای مجازی میسر خواهد بود.

مدیر گروه ارتباطات دانشگاه قرآن و حدیث گفت: سالیانی است آوردن یا نیاوردن ابزارهای ارتباطی و الکترونیکی اعم از موبایل، تبلت، دوربین فیلم برداری و عکاسی در اعتکاف دغدغه مسئولان و کارگزاران اعتکاف و معتکفین شده است و اما این که برخی همچنان اصرار دارند این وسایل را با خود در مراسم اعتکاف به همراه داشته باشند، علت های مختلفی می تواند داشته باشد.

 برخی از انگیزه های ارتباط با موبایل در اعتکاف

وی بیان داشت: نگرانی از کاهش داوطلبان در صورت سختگیری ها ، تعلقات عاطفی به بستگان به ویژه در سنین پایین تر، نگرانی خانواده ها و ضرورت پیگیری وضعیت بستگان معتکف خود، اشتغالات و تعلقات کاری و ضرورت پیگیری و انجام آنها در ایام اعتکاف، عادت به استفاده از این وسایل، سرگرمی و پرکردن اوقات فراغت، نگرانی از اتهام سنت گرایانه و عقب ماندگی به افراد و نیز استفاده از نرم افزارهای این امکانات از جمله ادعیه، قرآن و سایر مطالب دینی، از جمله مهمترین علل و انگیزه موافقان آوردن و استفاده کردن از ابزارهای نوین ارتباطی در اعتکاف است.

مدیر گروه فرهنگی و اجتماعی موسسه موضوع شناسی احکام فقهی در ادامه سخنان خود در تشریح و تبیین این که چرا نباید افراد این ابزارهای ارتباطی را همراه خود به اعتکاف ببرند، ابراز داشت: از جمله این دلایل مقوله اضرار به خود و دیگران است، به این معنی که استفاده از موبایل در وضعیت طبیعی نیز ضررهای فراوانی دارد که در فضای بسته مسجد و تعدد دستگاهها و فعال بودن همیشگی تعدادی از آنها آسیب هایش به مراتب بیشتر هم می شود، ضمن آن که از آنجا که اضرار به نفس و ضرر رساندن به دیگران حرام است معتکف باید از فراهم کردن مقدمات آن نیز پرهیز نماید.

اندکی از ضررهای جسمی دستگاه های الکترونیکی

وی همچنین به بیان به برخی از ضررهای جسمی دستگاه های الکترونیکی در ایام اعتکاف پرداخت و گفت: طبق نظر کارشناسان، سلولهای بدن انسان در گستره 10 تا 1000 هرتز با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند ، اکثر موبایل ها نیز در گستره 270 تا 1800 هرتز ارتباط برقرار می کنند، در نتیجه گستره امواج الکترومغناطیس موبایل با سیستم ارتباط بین سلولی انسان هم پوشانی دارد و باعث ایجاد اختلال در بدن می شود.

پژوهشگر پروژه آسیب شناسی آیین اعتکاف با اشاره به این نکته که امواج موبایل سرطان زاست و علاوه بر آن، احتمال ابتلا به بیماریهای آلزایمر و پارکینسون را افزایش می دهد، افزود: در ازای حتی 2 دقیقه صحبت با موبایل ، ساختار مولکولی بزاق دهان تغییر می کند. میدان های اکترومغناطیسی به ویژه آن هایی که در گستره فرکانس بدن هستند ، باعث تغییر عملکرد جذب مواد معدنی در بدن شده و لذا سرعت گسترش تومورها را افزایش می دهد.

وی ادامه داد: یکی ازخطرناکترین مشکلات امواج موبایل برای خانم های باردار است ، چرا که بدن جنین هنوز بافت خوب و کاملی را به خود نگرفته و بسیار حساس است و لذا امواج موبایل منجر به کاهش عکس العمل مولکولی در بدن جنین می شود.

حمل موبایل ضرر دارد به خصوص برای معتکفان!

حجت الاسلام و المسلمین بیات یادآور شد: همچنین باید توجه داشت که اساساً حمل کردن موبایل ضرر دارد، حتی اگر 30 سانتی متر با تلفن همراه فاصله داشته یاشید امواج الکترومغناطیس حدود 400 هزار Pw/M2 در هر لحظه با بدن اصابت می کند.

وی گفت: از سویی هنگام حرکت در مکان هایی که سیگنال موبایل متغیر است ، گوشی موبایل سعی در به دست آوردن سیگنال بیشتر می کند؛ در واقع امواج بیشتر و قوی تری از خود ساطع می کند و خطرناک تر است .همچنین مکان هایی که پوشش سیگنال کم است امواج گوشی بیشتر می شود و در مقابل مکان هایی که نزدیک آنتن مخابرات ( BTS ) می باشد و پوشش خوب است ، امواج ساطع شده از طرف آنتن برای بدن بسیار خطرناک است.

عضو انجمن علمی ارتباطات حوزه علمیه قم همچنین خاطرنشان کرد: خطر امواج هنگام صحبت کردن از هر زمان دیگر بیشتر است . زیرا این امواج همواره در حال کم و زیاد شدن هستند. هنگام ارسال MMS یا پیام تصویری ، خطر امواج هزار برابر بیشتر است .حتی استفاده از هندزفری نمی تواند درصد امواج را کاهش دهد، به این خاطر که مانند یک آنتن عمل می کند.

ناسازگاری استفاده از تلفن همراه در اردوی سه روزه بندگی

وی در ادامه به طرح این پرسش کلیدی پرداخت که به راستی اکنون که تقریباً همه افراد در سنین مختلف تلفن همراه دارند و در مکانی معین و محدود در ساعات طولانی ایام اعتکاف کنار یکدیگر قرار می گیرند و ضررهای یادشده به صورت تصاعدی بالا می رود آیا ضرر زدن به خود و دیگران که قطعاً حرام است با بندگی و تقرب به خدا که مهمترین هدف اعتکاف است منافات ندارد؟!

محقق و پژوهشگر حوزوی همچنین به مقوله ناسازگاری استفاده از این وسایل ارتباطی با حال و هوای معنوی اعتکاف اشاره کرد و گفت: بی شک اعتکاف بهترین فرصت برای خلوت با خدا و فاصله گرفتن از امور روزمره زندگی در دنیای واقعی است، اما گاهی ایجاد ارتباطات حضوری نظیر اقوام و دوستان و وابستگی و دلبستگی به دنیای مجازی حال و هوای اعتکاف را دگرگون  و آن را به کارکردهای تفریحی آن نزدیک ساخته و از قداست این آیین الهی می کاهد.

مانعی بزرگ بر سر راه خلوت با خالق بی همتا

وی افزود: از جمله پیامدهای منفی ورود ابزارهای ارتباطی به آیین اعتکاف ناظر به مساله تعارض با خلوت و انس است چه آن که بی تردید که فنآوری ارتباطات، مرزهای زمانی و مکانی را در نوردیده و زمینه ارتباط نامحدود ما و دیگران را فراهم کرده است و هر آن ممکن است کسی با ما و ما با دیگران به وسیله امکانات ارتباطی نوین همانند موبایل ارتباط برقرار کنیم و این وضعیت اجازه خلوت و انس با خدا را از ما گرفته و آثار معنوی اعتکاف را به حداقل ممکن می رساند.

عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث همچنین اظهار داشت: از سویی همه می دانیم که مزاحمت برای دیگران در اعتکاف حرام است، به این خاطر که فضای مسجد محدود و معتکفین یا در حال استراحت و یا راز و نیاز با خدای متعال هستند؛ هر چه باشد بی تردید صدای زنگ موبایل هنگام تماس یا فرستادن پیام دیگران و یا تماس های ما با آنان برای سایر معتکفین مزاحمت ایجاد می کند و تضییع حقوق دیگران را به دنبال دارد که قطعاً حرام است.

از فضای سرگرمی و بیهوده بودن فاصله بگیریم

وی با بیان این که پرداختن بیش از حد به موبایل، زمینه ساز انجام کارهای بیهوده است، گفت: اساساً اعتکاف ماهیتی عبادی دارد و برای آن است که انسان از فضای سرگرم کننده زندگی روزمره فاصله بگیرد، در حالی که ورود وسایل ارتباطی سبب می شود معتکف به جای راز و نیاز با خدا و تفکر خود را به برخی از برنامه های فضای مجازی سرگرم شده و چه بسا متاسفانه گاهی به کارهای حرام نیز منتهی شود و لذا این کارها با اهداف اعتکاف همسویی ندارد.

عُرفی شدن ؛ خطری فراروی مراسم عبادی اعتکاف

مدیر گروه فرهنگی و اجتماعی موسسه موضوع شناسی احکام فقهی همچنین ضمن هشدار نسبت به خطر و آسیب عرفی شدن اعتکاف در نزد مردم تصریح کرد: به هر حال اعتکاف آیین مقدسی است که همه باید از پیرایه هایی که به قداست آن خدشه وارد می کند پرهیز کنند؛ طبعاً ورود ابزارهای ارتباطی و سرگرم کننده سبب می شود از ابعاد معنوی و قدسی اعتکاف کاسته شده و این آیین به تدریج به اردویی تفریحی و برای وقت گذرانی تبدیل شود.

وی با  اشاره به سوء استفاده دشمنان از چنین وضعیت هایی بیان داشت: ورود دستگاه هایی که امکان ضبط دارد زمینه را برای انجام کارهای طنز با تصویر برداری از صحنه های خاص و سوء استفاده از وضعیت و حالات خاص معتکفین- به ویژه بانوان - را فراهم می کند و به امنیت روانی و فضای آرام و معنوی اعتکاف خدشه وارد می سازد.

راهکارها کدام است؟!

معاون فرهنگی دانشگاه قرآن و حدیث در بخش پایانی سخنان خود به تبیین برخی از مهم ترین راهکارهایی که برای پیشگیری و اصلاح این آسیب به نظر می رسد ، پرداخت و گفت: سیاستگذاری در این باره و ابلاغ به معتکفین و اجرای هماهنگ در همه استانها، توجیه و فرهنگ سازی نسبت به ضرورت تمرین برای مهار فضای مجازی از طریق اعتکاف، تعبیه مکانی برای ارتباطات ضروری مسئولان بلند پایه که در اعتکاف شرکت می کنند، استفاده از کتب ادعیه همچون زمان های گذشته، اطلاع رسانی به معتکفین برای تدارک و اقدامات جایگزین، توجیه خانواده ها برای همراهی و هماهنگی با کارگزاران اعتکاف و نیز بهره گیری از تجربه موفق برخی از استانها در جلوگیری جدی از ورود این ابزارها از جمله این راهکارها می باشد که باید حتماً به آن ها توجه جدی صورت گیرد.

گفتگو از: سید محمد مهدی موسوی