به گزارش خبرگزاری «حوزه» از مشهد، آیت‌الله علم‌الهدی، بعد از ظهر امروز در ادامه سلسله جلسات تفسیر سوره مبارکه «ممتحنه» که هر روز ماه مبارک رمضان در مهدیه مشهد برگزار می‌شود، به بیان نکات تفسیری این سوره پرداخت.

نماینده ولی فقیه در استان خراسان رضوی اظهار داشت: نظام مندی زندگی در دو حوزه "فکر و اندیشه" و "عمل و رفتار" لازمه دین‌داری است. انسان مؤمن در حوزه فکری، نظام‌مند می‌اندیشد و سلسله باور‌هایی تحت عنوان "عقاید"، اصول فکری او را تشکیل می‌دهد و این‌طور نیست که رشته‌های متناقض فکری در مغز او جولان داشته باشد. اصلا فکر دینی یک رشته اندیشه است، نه یک اصل و دو اصل و پنج اصل. انسان وقتی خدا را باور کرد، بقیه باورهایش هم باید به دنبال آن تنظیم شود. نمی‌شود خدا را باور کند و باورهای متضاد با خداباوری در فکرش رسوخ کند. لذا بین خداباوری و معاد باوری یک رشته اتصال وجود دارد.

وی با تأکید بر این‌که بر اساس نظام‌مندی مذکور، انسان مسلمان نمی‌تواند هرطور دلش خواست عمل کند، افزود: انسان نمی‌تواند خدای حکیمی را به عنوان مبدأ هستی باور کند، اما فرآورده دستگاه خلقتش را در یک جریان لغو و بیهوده بپندارد. در حوزه رفتار نیز همین‌طور است و دین برای نظام‌مندی رفتاری ما، یک بسته نرم‌افزاری به نام "تقوا"پیشنهاد داده که تمام اعمال ما باید مبتنی بر این جریان نرم‌افزاری باشد. لذا خداوند در آیه 27 سوره مائده می‌فرماید «خداوند هر عملی را از انسان باتقوا قبول می‌کند.» اما این‌که کسی در ماه رمضان افطاری مفصلی به روزه‌داران بدهد و در جای دیگری مشروب بخورد، با نظام رفتاری اسلام سازگار نیست. انجام واجبات و ترک محرمات مرتبط باهم هستند. خارج از این نظام‌مندی، اساس ایمان از بین می‌رود.

قرآن نظام رفتاری دشمن در برابر مسلمین را اعلام کرده است

آیت‌الله علم‌الهدی با اشاره به این‌که قرآن کریم در آیات متعددی نظام رفتاری مسلمانان در برابر دشمنان خود را ترسیم فرموده است، افزود: دشمن در دشمنی خود با ما نظام‌مند است و ما هم در دشمنی‌مان با او باید نظام‌مند عمل کنیم. قرآن در آیات گوناگون این نظام رفتاری را مشخص کرده است.

وی سپس در بازخوانی آیات دلالت کننده بر نظام‌مندی دشمنان برای مقابله با اسلام، به آیه 101 سوره مبارکه نساء اشاره کرد و گفت: آیه شریفه «وَ إِذا ضَرَبْتُمْ فِی الْأَرْضِ فَلَیْسَ عَلَیْکُمْ جُناحٌ أَنْ تَقْصُرُوا مِنَ الصَّلاةِ إِنْ خِفْتُمْ أَنْ یَفْتِنَکُمُ الَّذینَ کَفَرُوا إِنَّ الْکافِرینَ کانُوا لَکُمْ عَدُوًّا مُبیناً» درباره شکسته خواندن نماز در مسافرت است. در زمان پیغمبر(ص) بیشتر سفرها مربوط به جهاد بود و یکی از دلایل شکسته شدن نماز در مسافرت نیز همین چاره‌اندیشی در برابر دشمن است. در آیه 9 سوره بقره نیز خداوند کار دشمن را «خدعه و مکر با خدا و مؤمنان» بیان می‌کند. دشمنان هم با خدا خدعه می‌کنند و هم با مؤمنین. یعنی دنبال توطئه‌ای هستند که هم اساس خداپرستی را به هم بزنند و هم زندگی مؤمنان را این جزو نظام رفتاری دشمنان خداست.

امام جمعه مشهد مقدس افزود: سومین آیه‌ای که خداوند در آن نظام رفتاری دشمن را بیان می‌کند، آیه دوم سوره مبارکه «ممتحنه» است که می‌فرماید اگر جایی دیدید دشمن با شما از باب مذاکره وارد شده است، آن‌جا جایی است که نمی‌تواند بر شما مسلط شود. اما اگر در نتیجه این مذاکره، دشمن بر شما دست پیدا کرد، او همان دشمن اولیه است و از عداوت و دشمنی‌اش چیزی کم نخواهد کرد.

نماینده ولی فقیه در استان خراسان رضوی خاطرنشان کرد: خداوند در جای دیگر، در آیه 72 سوره آل عمران می‌فرماید «آمِنُوا بِالَّذی أُنْزِلَ عَلَی الَّذینَ آمَنُوا وَجْهَ النَّهارِ وَ اکْفُرُوا آخِرَهُ لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ» یعنی دشمن برای به تردید انداختن مسلمانان و مؤمنین، ابتدای روز ادعای ایمان کرده و انتهای روز مرتد شده و اظهار کفر می‌کند. (طبیعتا) در اثر این رفتار سایر مسلمانان هم دچار تردید می‌شوند (و با خود بگویند) حتما این شخص از اسلام بدی دیده که از آن دست برداشته است. لذا در اسلام داریم که اگر شخصی مرتد فطری شد باید او را بکشند. کسی که در یک خانواده مسلمان به دنیا آمده، رشد کرده و اسلام آورده، اگر یک‌مرتبه برگردد و مرتد شود، مردم می‌گویند حتما او از اسلام بدی‌ای دیده است که پای آن‌چه مربوط به کانون زندگی خانوادگی‌اش بود، نایستاد. لذا می‌گوید چون وجود او باعث تردید سایر مسلمانان در اسلام است، باید او را کشت. یعنی دشمن تا این‌جا دشمنی دارد که ابتدا اظهار ایمان می‌کند و سپس صرفا برای ایجاد تردید در بین دیگران مرتد می‌شود.

«دشمن ستیزی» یک اصل قطعی در نظام رفتاری اسلام است

آیت‌الله علم‌الهدی ضمن تأکید مجدد بر ضرورت استفاده از نظام رفتاری مشخص در برابر دشمنان، گفت: ذات مقدس پروردگار در نظام رفتاری ما اصل را بر ستیز با دشمن قرار داده است. در آیه چهارم از سوره مبارکه «منافقون» می‌فرماید «هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُم»  ذات مقدس پروردگار می‌فرماید اصل قطعی در برابر دشمن حذر، فرار و برائت از اوست. از جریان دشمن باید بیزاری جست؛ حتی دشمنی که گذشته است. روایتی از وجود مقدس امام هشتم(ع) در کتاب «حدیقه الشّیعه» داریم که فرمودند «کَذَب من الدَّعا منّا و لَم یَتَبرَّء مِن ابی مُسلم» یعنی هرکس ادعا کند از ماست و از ابومسلم خراسانی برائت ‌نجوید، دروغ می‌گوید. ابومسلم خراسانی قبل از ولادت حضرت رضا(ع) توسط خلیفه عباسی به درک واصل شد اما با این وجود امام رضا(ع) می‌فرمایند باید از او برائت جست، چرا که جریان دشمنی‌اش در عداوت با اهل‌بیت(ع) وجود دارد.

وی در تبیین این روایت اظهار کرد: ابومسلم کسی بود که با اراذل و اوباش و یک عده سفاک به هر روستایی وارد می‌شدند قتل و بی‌ناموسی می‌کردند تا بنی عباس مسلط شوند و نتیجه تسلط بنی عباس هم این همه ظلم به اهل بیت پیغمبر(ص) بود. ابومسلم چنین موجود سفاک خون‌خواری بود. او در زمان امام رضا(ع) نبود اما ایشان می‌فرمایند «کسی که می گوید از ماست اما از ابومسلم تبری نجوید، دروغ می گوید.» پس در هر حال باید از دشمن تبری جست.

تبیین نظام رفتاری در برابر دشمن، بر اساس آیات قرآن کریم

عضو مجلس خبرگان رهبری سپس به تبیین آیات دلالت کننده بر نظام رفتاری مسلمانان با دشمن پرداخت و گفت: خداوند در آیه 60 سوره «انفال» می‌فرماید «وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّکُمْ« (یعنی) مقابل دشمن همیشه مجهز باشید؛ دشمن، دشمن است و هیچ‌گاه از دشمنی‌اش غفلت نکنید. هر چه می‌توانید در برابر او مجهز شوید، به گونه‌ای که از شما بترسد و به وحشت بیفتد. خداوند در همین نظام رفتاری می‌فرماید «لا تَتَّخِذُوا بِطانَةً مِنْ دُونِکُمْ لا یَأْلُونَکُمْ خَبالاً» (یعنی) هیچ گاه دشمن را (به مثابه) «بِطانه» نگیرید. اعراب به آستر لباس و لباس زیر، «بطانه» می‌گویند. خاصیت بطانه این است که به بدن می‌چسبد و نرمی‌ یا خشونتش موجب نوازش یا آزردگی بدن می‌شود. خدا در قرآن می‌فرماید دشمن را جوری به خود نچسبانید که کاملا مماس با پیکره اجتماعی شما باشد. جامعه به منطله پیکری است که دشمن نباید مماس با جریان اجتماعی‌اش باشد چرا که در هیچ موردی از فساد در برابر شما کوتاهی نمی‌کند.

آیت‌الله علم‌الهدی افزود: خداوند متعال در بخش سوم از نخستین آیه سوره ممتحنه نیز همین نظام را بیان می‌کند و می‌فرماید «إِنْ کُنْتُمْ خَرَجْتُمْ جِهاداً فی‏ سَبیلی‏ وَ ابْتِغاءَ مَرْضاتی‏ تُسِرُّونَ إِلَیْهِمْ بِالْمَوَدَّةِ وَ أَنَا أَعْلَمُ بِما أَخْفَیْتُمْ وَ ما أَعْلَنْتُمْ وَ مَنْ یَفْعَلْهُ مِنْکُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَواءَ السَّبیل» (یعنی) اگر می‌خواهید با دشمنِ من جهاد کنید و رضایت مرا به دست آورید، رفتارتان باید در یک نظام مشخص باشد و نباید دشمن من و دشمن خود را دوست بگیرید. چرا که در نظام رفتار دینی شما، جهاد در راه خدا وجود دارد و این جهاد با سازش نمی‌سازد.

وی با تصریح بر این که "آتش جنگ بین اسلام و دشمنان اسلام هیچ‌گاه خاموش شدنی نیست"، خاطرنشان کرد: «تُسِرُّونَ إِلَیْهِمْ بِالْمَوَدَّه» یعنی اگر شما دشمن را دوستِ خود گرفتید، حداقل بهره‌برداریِ دشمن از این دوستی، تخلیه اطلاعاتی شماست که در مقابل آن اسرار شما را به‌دست آورد، مواضع‌تان را تشخیص دهد، امکانات شما را بفهمد و دقیقا خود را بر ضد شما مجهز کند. این حالت دشمن پایان نمی‌پذیرد. دشمنی که در کمال وقاحت همان‌جایی که دست در دستش گذاشتی می‌گوید «گزینه نظامی روی میز است.»

نماینده ولی فقیه در استان خراسان رضوی ادامه داد: عبارت «ابْتِغاءَ مَرْضاتی» بر این مسئله دلالت می‌کند که ما دو نوع جهاد داریم. یکی جهادی که خدا راضی شود و دیگری جهادی که خدا راضی نشود. جهادی که برای کسب امتیاز شخصی باشد، برای رضای خدا نیست و لذا کسی که با این هدف در خط دفاع از اسلام قرار گرفته است، اگر دشمن منافع او را بهتر تأمین کند، به طرف دشمن می‌رود. در جریان مسئولیت‌های نظام ما نیز همین مسئله وجود دارد. اگر کسی بر اساس قصد غربت و طلب رضا و خشنودی خدا و با توجه به تکلیف‌مداری وارد مسئولیت پذیری در این نظام نشده باشد، وقتی ببیند این مقام و قدرت در سازش با دشمن یا عامل نفوذی شدن برای او بهتر فراهم می‌شود، به طرف دشمن می‌رود.

تجدید حیات جریان‌های سیاسی بایکوت شده، زمینه نفوذ را فراهم می کند

آیت الله علم‌الهدی تصریح کرد: حدود یک سال است که مقام معظم رهبری در تمام سخنان‌شان خطر نفوذ دشمن را گوشزد می‌کنند. با وجود اینکه خطر نفوذ دشمن همیشه وجود داشته، ایشان اخیرا روی آن تأکید دارند. چرا که امروز خطر نفوذ دشمن فراهم شده و عده‌ای از جریان های ضد ارزشی که در عرصه سیاسی بایکوت بوده‌اند، حیات مجدد سیاسی پیدا کرده‌اند. این کسانی که به ارزش‌های این انقلاب معتقد نیستند و در خط قدرت یابی حیات خود را تجدید کرده‌اند، اگر ببینند قدرت در سایه سازش با دشمن بهتر فراهم می‌شود، عامل نفوذ دشمن می‌شوند. به همین دلیل است که رهبری خطر نفوذ را تا این اندازه گوشزد می‌کنند.

وی با اشاره به این‌که خداوند در بخش پایانی آیه اول سوره ممتحنه، آگاهی خود بر افعال مخفی انسان را مقدم بر آگاهی از اعمال آشکار دانسته، در تبیین علت آن یادآور شد: از آن‌جا که علم به امور مخفی دشوارتر از آگاهی نسبت به علن است، کسی که مخفی را می‌داند، قدرت علمی‌اش از کسی که ظواهر را می‌داند.