به گزارش خبرگزاری «حوزه» با توجه به انتخاب آیت الله علیرضا اعرافی از سوی اعضای دوره هفتم شورای عالی حوزه‌ به عنوان مدیرجدیدحوزه های علمیه، برای آشنایی با  ابعاد شخصیتی این استاد و مدیر نو اندیش حوزه، ضمن آرزوی توفیق، گزارشی کوتاه از زندگی نامه و  فعالیت های علمی، مدیریتی و ... وی را به خوانندگان ارجمند تقدیم می نمائیم.

زندگینامه

آیت الله اعرافی به سال ۱۳۳۸ در شهر میبد در استان یزد متولد شد، پدرش آیت الله محمد ابراهیم اعرافی  از علمای زاهد ،شجاع و از دوستان نزدیک امام خمینی (ره) بود، سالها قبل از انقلاب اسلامی با برپایی نماز جمعه و دعوت مردم به راهپیمایی نقش بسزایی در بیداری مردم میبد یزد و تربیت نسلی مومن ،عالم و انقلابی برای منطقه و کشور ایفا کرد.

مادر آیت الله علیرضا اعرافی نیز از فرزندان آیت الله شیخ کاظم ملک افضلی اردکانی (ره) از زنان مومن و پاکدامن روزگار بود که همگام و همراه پدرش درتربیت فرزندان و پیشبرد اهداف اسلامی کوشید.

تحصیلات:

وی  پس از گذراندن روخوانی قرآن کریم ، ادبیات و احکام اولیه در دوران کودکی نزد پدر و اساتید دیگر در  سال ۱۳۴۹ به قم هجرت کرد و دروس کلاسیک را پی گرفت و در  سال ۱۳۵۰ دروس حوزه را آغاز و با ذوق و ذکاوت ذاتی و تلاش و کوشش تحسین برانگیز به سرعت دروس مقدماتی و دوره سطح حوزه را به پایان برد ، به گونه‌ای که در سال ۱۳۵۶ در درس خارج فقه و اصول بزرگان حوزه حاضر شد آیت الله اعرافی  از شخصیت های دینی و علمی است که مکتب اساتید بسیاری را در رشته های گوناگون درک و از محضر هریک از آنان خوشه چینی کرده است .

این استاد حوزه ، شاگرد اساتیدی چون آیت الله العظمی حاج شیخ مرتضی حائری(ره)،آیت الله العظمی فاضل لنکرانی(ره)،آیت الله العظمی وحید خراسانی آیت الله العظمی جواد تبریزی(ره) بود ، در درس تفسیر قرآن آیت الله میرزا علی مشکینی (ره) و هیئت علامه حسن زاده آملی شرکت جست و کتابهای فلسفتنا و اقتصادنا شهید صدر(ره) را نزد آیت الله سیدکاظم حائری فراگرفت.

آیت الله اعرافی که طی سالهای تحصیل از شرکت در دروس فلسفی بازنماند، اسفار اربعه ،برهان شفا،فصول الحکم و تمهید القواعد را نزد آیت الله العظمی جوادی آملی و بخشی از اسفار را نزد آیت الله شهید مطهری(ره) آموخت و از علامه مصباح یزدی در مباحث فلسفه بهره برد و در تمام این سالها از حضور در پای درس اخلاق،اساتید اخلاق و مجالس اخلاقی آنان غفلت نکرد و بر اساس همان سنت همیشگی حوزه در تحصیل همپای با تهذیب را نصب العین قرار داد و بر محاسبه و مراقبه در گفتار و رفتار و تاسی بر سیره بزرگان در اخلاق به ویژه پدر بزرگوارش کوشید.

حرکت علمی:

شاگردی  آیت الله اعرافی در برابر این قله های علم و تقوا در روزگار خود و آشنایی او با افکار و اندیشه ها ، سبک و سیره آنان از آیات قرآن و کلام اهل بیت علیهم السلام فضای فکری و اخلاقی او را چنان شکل داد تا بتواند در مرحله نوین ورود حوزه‌های علمی به جهان نو ، با دستی پر به سراغ مباحث اجتماعی و پدیدهای نوظهور در عرصه اندیشه و علم گام بگذارد، در این مسیر فراگیری زبان های عربی و انگلیسی و مطالعات فراوان او در رشته های ریاضی و فلسفه غرب ، علوم انسانی و اجتماعی و کتبی که نوعا در حوزه متداول نبوده است کمک شایانی به او در درک درست از فضای جدید جامعه شد، با این همه شرکت او در دوره تحقیقاتی تعلیم و تربیت و علوم انسانی دفتر همکاری حوزه و دانشگاه (پژوهشگاه حوزه و ودانشگاه) او را به رسیدن الگویی در چگونگی برخورد ،نقد و یا گفتگو با مکاتب و اندیشه‌های نوین کمک کرد و از همه مهمتر به شناخت و ارتباط با نسل جدید حوزه و دانشگاه رهنمون ساخت و در طول چهار دهه گذشته همواره با دانشگاههای داخل و خارج در عرصه بین الملل در ارتباط و در دانشگاههای گوناگون تدریس کرده است .

آیت الله اعرافی در زمان تحصیل  در  روزهای تعطیل خود به مباحثه تفسیر المیزان و نهج البلاغه و سایر کتب علمی پرداخت و منظومه فکری و علمی و اخلاقی خود را با نورانیت کلام وحی و اهل بیت علیهم السلام؛ منور کرد. سرانجام  این حرکت فرهنگی و اجتماعی او به جهت دهی مطالعات و پژوهش های کتابخانه ای و میدانی در تعلیم و تربیت رساند و ضرورت و خلاء در این بخش او بر آن داشت که با نوآوری و تطبیق مباحث موجود در کتب قدما با مباحث امروزی به تدریس فقه التربیه پرداخته و در زمینه علوم انسانی و فلسفه آن و به ویژه حوزه علوم تربیتی و فلسفه تربیتی ، ابواب جدید فقهی از جمله فقه تربیتی ، فقه روابط اجتماعی ، فقه اخلاق را پایه ریزی کند، به گونه ای که جایزه علوم انسانی کشور به او اعطاء شد . این جهت دهی سالها تحقیق و تبلیغ و تدریس در حالی صورت گرفت که وی در عرصه تدریس ، تدریس اسفار اربعه و خارج فقه و اصول را ادامه و با دارا بودن شاگردانی در فقه و اصول و فلسفه در زمره اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم قرار گیرد.

وی به دلیل مطالعات فراوان در علوم مختلف و مشاهده مراکز علمی و حوزوی در بسیاری از کشورهای جهان از نزدیک و حضور فعال در همایش ها و کنفرانس علمی و دینی بین المللی در کنار تسلط بر علوم حوزوی و تدریس سطوح عالی حوزه از معدود شخصیت های علمی و دینی است که در دوره گذار حوزه های علمیه به مقطعی جدید و ورود انقلاب اسلامی به دهه چهارم، یعنی دهه تقابل و تعامل گفتمان ها ، گفتمان ها و پدیده ها و نوفکری ، سیاسی و اجتماعی را رصد و آسیب شناسی و فرصت ها و تهدیدها را فهرست می کند . آثار و مسئولیت های علمی و اجرایی آیت ا… اعرافی به خوبی بیانگر جایگاه مذهبی ، مردمی ، علمی و اخلاقی ایشان است به گونه ای که او در عین قرار داشتن در جایگاه یکی از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و ارتباط با فضلاء و روحانیون و بدنه حوزه و مؤسسات علمی ،‌  در قم در جایگاه امام جمعه قم ارتباط تنگاتنگی با مردم داشته و در جایگاه ریاست جامعه المصطفی العالمیه یکی از بزرگترین مراکز علمی و پژوهشی جهان اسلام با نخبگان حوزوی و دانشگاهی ایران و جهان در ارتباط است .

بینش سیاسی و اجتماعی:

آیت الله اعرافی که خود از خانه جهاد و اجتهاد برخاست و از همان دوران کودکی مبارزه پدر و حضور مبارزین نهضت را در منزل از نزدیک دید، در دوران نهضت همراهی و همگامی با مخالفان و مبارزان را تجربه کرد و در سن ۱۶ سالگی به زندان افتاد، پس از پیروزی انقلاب لحظه ای در دفاع از ارزشهای به دست آمده آرام ننشست . او در سالهای دفاع مقدس بارها در جبهه های جنگ حضور یافت و مشوق رزمندگان اسلام بود . با روحیه ولایت مداری در صحنه های سخت و دشوار ، در کنار مردم پاسدار خون شهداء و ارزشهای به دست آمده بوده و بر اساس تکلیف مداری ، هرگز از وظیفه ای که اسلام و انقلاب بر دوش او نهاده شانه خالی نکرده است .

تأکید بر ولایت فقیه، پاسداری از ارزشهای الهی و انسانی به دست آمده از خون شهداء ، احترام به مردم سالاری دینی و قانون و رأی مردم، رسیدگی به نابسامانی های اجتماعی چون بیکاری و تورم و رعایت اخلاق و ادب اسلامی در عرصه سیاست و …. از مبانی و دغدغه های سیاسی و اجتماعی ایشان است .

مسئولیت های اجرائی:

 امامت جمعه شهر میبد و  قم

رئیس  جامعه المصطفی العالمیه  

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی/ عضو حقیقی

پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم / پژوهشی- آموزشی- اجرایی/ رئیس/ سابقاً

   پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم/ پژوهشی/ مدیر گروه علوم تربیتی/ معاون پژوهشی/ سابقاً

    مرکز جهانی علوم اسلامی/ علمی- اجرایی/ رئیس/ سابقاً

    شورای فرهنگ عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی/ پژوهشی/ عضو

    شورای فرهنگی‌- اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری/ پژوهشی- اجرایی/ عضو/ سابقاً

    مؤسسه آموزشی- پژوهشی امام خمینی (ره‌) قم/ پژوهشی/ مدیر گروه علوم تربیتی/ سابقاً

    مرکز جهانی علوم اسلامی و سازمان مدارس / علمی – اجرایی / عضو هیأت امناء/ سابقاً

    مرکز خدمات حوزه های علمیه/ عضو هیئت مدیره

    مؤسسه اشراق و عرفان/ مؤسس/ رئیس هیئت مدیره

    کمسیون حوزه ای شورای عالی انقلاب فرهنگی/ عضو

    حوزه علمیه برادران و خواهران میبد/ مسئول

    دانشگاه پیام نور، دانشکده الهیات، دانشگاه علمی- کاربردی، علوم قرآنی و مرکز تحقیقات ژنتیک میبد/ عضو هیأت امناء

    مؤسسه بین المللی هدی / اجرایی / عضو هیأت امناء/ سابقاً

    حوزه علمیه قم / علمی اجرایی / معاون پژوهشی/ سابقاً

    کنگره دین‌پژوهان کشور / پژوهشی / عضو/ سابقاً

    فصلنامه حوزه و دانشگاه / اجرایی / مدیر مسئول

    دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم / اجرایی / عضو هیأت امناء/ سابقاً

    دو فصلنامه “جستارهای اقتصادی” / پژوهشی – اجرایی / مدیر مسئول

    دو فصلنامه “تربیت اسلامی” / پژوهشی – اجرایی / مدیر مسئول

    شورای پژوهشهای علمی کشور/ پژوهشی- اجرایی/ عضو/ سابقاً

    هیأت امناء منطقه ٢ کشور / پژوهشی – اجرایی / عضو

    جامعه مدرسین حوزه علمیه قم/ عضو

    شورای عالی برنامه ریزی وزارت علوم/ عضو

    سند چشم انداز آموزش و پرورش/ ناظر

موسسه اشراق و عرفان/ مؤسس/ رئیس هیأت مدیره

سوابق تحقیقاتی:

عنوان طرح تحقیقاتی / سمت در طرح

   ۱) طرح های خاتمه یافته

    فلسفه تعلیم و تربیت / پژوهشگاه حوزه و دانشگاه / مؤلف

    اهداف تعلیم و تربیت از دیدگاه اسلام / پژوهشگاه حوزه و دانشگاه / مجری

    در باب استعداد آدمی / مجری

    آراء تربیتی دانشمندان مسلمان جلد١ / پژوهشگاه حوزه و دانشگاه / مجری

    آراء تربیتی دانشمندان مسلمان جلد٢ / پژوهشگاه حوزه و دانشگاه / مجری

    آراء تربیتی دانشمندان مسلمان جلد٣ / پژوهشگاه حوزه و دانشگاه / مجری

    آراء تربیتی دانشمندان مسلمان جلد۴ / پژوهشگاه حوزه و دانشگاه / مجری

    سیره تربیتی پیامبر و اهل بیت (ع‌) جلد١ (تربیت فرزند) / پژوهشگاه حوزه و دانشگاه / مجری

    سیره تربیتی پیامبر و اهل بیت (ع‌) جلد۲ (تربیت دینی) / پژوهشگاه حوزه و دانشگاه / مجری

    سیره تربیتی پیامبر و ائمه (ع‌) جلد ۳ (تربیت اخلاقی) / پژوهشگاه حوزه و دانشگاه / مجری

    سیره تربیتی پیامبر و اهل بیت (ع‌) جلد۴ (نگرشی بر آموزش با تاکید بر آموزش های دینی) / پژوهشگاه حوزه و دانشگاه / مجری

    تقریرات درسهای فقه و اصول آیات حائری، وحید خراسانی، تبریزی، فاضل و مطهری (ره)

    رساله قاعده تعویض سند (رجالی)/ مؤلف

    کتاب الوصیه / مؤلف

    مغنی اللبیب / تصحیح و تعلیقه

    الجوهر النضید / تصحیح و تعلیقه

    نهایه الحکمه / تعلیقه

    اسفار جلد ۱/ تعلیقه

    سفرنامه / مولف

    فقه تربیتی جلد ۱ و ۲/ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه/ مولف

    وحدت آرمانی نخبگان/ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه/ مولف.

    فقه تربیتی؛ مبانی و پیش‌فرض‌ها موسسه اشراق و عرفان/ مولف

    فقه تربیتی؛ یادگیری علم و دین/ موسسه اشراق و عرفان/ مولف

    وحدت حوزه و دانشگاه / موسسه اشراق و عرفان/ مولف

    بررسی فقهی فلسفه‌ورزی و فلسفه‌آموزی / از سری بحثهای فقه تربیتی۱/ موسسه اشراق و عرفان/ مولف

    مجسمه و نقاشی / موسسه اشراق و عرفان/ مولف

    قواعد فقهی جلد اول: تسبیب، اعانه بر اثم، اعانه بر برّ/ موسسه اشراق و عرفان/ مولف

    احکام تربیت فرزند/ از سری بحثهای فقه تربیتی ۲/ موسسه اشراق و عرفان/ مولف

    تربیت فرزند با رویکرد فقهی/ از سری بحثهای فقه تربیتی۳/ موسسه اشراق و عرفان/ مولف

    درآمدی بر تفسیر تربیتی / از سری بحثهای تفسیر تربیتی قرآن کریم۱/ موسسه اشراق و عرفان/ مولف

    ضمیر ناخودآگاه در قرآن/ از سری بحثهای تفسیر تربیتی قرآن کریم۲/ موسسه اشراق و عرفان/ مولف

    نفاق شناسی/ موسسه اشراق و عرفان/ مولف

    الفلسفه / موسسه اشراق و عرفان/ مولف

    التصویر / موسسه اشراق و عرفان/ مولف

    فقه التربیه الجزء الاول و الثانی/ الحضاره لبنان/ مولف

    نقش تربیتی معلم / مشاور و ناظر

    ارتباط معرفتی علوم تربیتی و اسلام / مشاور و ناظر

    فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی/ مشاور و ناظر

    مکاسب محرمه نوع دوم/ مشهور/ سلسله دروس

    شاخص‌های تربیت خانوادگی/ مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری/ مولف

    ۲) طرح‌های در دست اجرا

    فقه تربیتی جلد ۳و ۴ و ۵ و ۶/ مولف

    فلسفه فقه/ مولف

    فقه اخلاق/ مولف

    هرمنوتیک/ مولف

    فقه اقتصاد جلد / دوره ۱۲ جلدی / مولف

    فقه عقیدتی جلد ۱ / مولف

    اصول فقه جلد ۱ / مولف

    فرهنگنامه سیره تربیتی پیامبر و ائمه(ع)/ مشاور و ناظر

۳) مقالات چاپ شده

بخشی از مقالات به قرار زیر است

دانش تربیت؛ وضعیت مطلوبِ علوم تربیتی؛ فصلنامه تخصصی اسلام و پژوهشهای تربیتی،موسسه اموزشی و پژوهشی امام خمینی، شماره ۶،پاییز و زمستان ۱۳۹۰، صص۵۷ ـ ۷۶ .

گسترش موضوع فقه نسبت به رفتارهای جوانحی؛ فصلنامه فقه(کاوشی نو در فقه اسلامی)،دفتر تبلیغات حوزه علیمه قم؛ شماره ۷۰ ، زمستان ۱۳۹۰ صص۸۷-۱۳۰٫

 تاثیرات دانش فقه برمسائل دانش تربیت؛ دوفصلنامه علمی تخصصی پژوهشنامه فقهی؛مجتمع آموزش عالی فقه، جامعه المصطفی العالمیه، شماره ۵، پاییز ۱۳۹۰، صص۳-۳۴٫  تعریف تربیت و تطبیق آن بر حرکت فلسفی؛ دوفصلنامه علمی پژوهشی تربیت اسلامی؛ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛ بهار و تابستان ۱۳۹۱، ش ۱۴؛ صص۷-۲۸٫

 بررسی فقهی ممنوعیت فلسفه‌ورزی و فلسفه‌آموزی، پژوهشنامه نورحکمت، مجتمع آموزش عالی امام خمینی، جامعه المصطفی العالمیه؛ شماره ۴۰، تابستان ۱۳۹۱، صص ۵-۳۰٫

  نمازآموزی به فرزندان؛ بررسی فقهی؛ فصلنامه علمی پژوهشی «پژوهشی در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی»؛ دانشگاه امام حسین(علیه السلام)، تهران (روند ارزیابی و چاپ)

تربیت اعتقادی فرزندان ؛ فصلنامه فقه(کاوشی نو در فقه اسلامی)،دفتر تبلیغات حوزه علیمه قم؛(روند ارزیابی و چاپ)

سوابق فعالیت‌های آموزشی:

الف) ادبیات و منطق :

۱) صرف و نحو (کتاب های صرف ساده ، سیوطی ، مغنی)

۲) معانی و بیان ( مختصر و جواهر البلاغه)

۳) منطق (حاشیه ملا عبدالله ، المنطق مظفر ، الجوهر النضید )

* ارائه در حوزه

ب) فقه و اصول :

۱) شرح   ۲) مکاسب ۳) اصول فقه  ۴) رسائل

۵) حلقات شهید صدر ۶) کفایه

۷) خارج فقه ( کتاب های: قضاء ، شهادات ، حدود ، مکاسب محرمه ) از سال ۷۳ تاکنون.

۸) خارج فقه التربیه

۹) خارج اصول فقه                                              ۱۰) مبانی اجتهاد

* ارائه دروس فوق در حوزه علمیه قم و دانشگاه قم

ج) فلسفه و عرفان :

۱) بدایه الحکمه                                                 ۲) نهایه الحکمه

۳) شرح اشارات                                                ۴) اسفار

۵) تمهید القواعد                                               ۶) شواهد الربوبیه

*ارائه در حوزه علمیه قم/ مرکز جهانی علوم اسلامی

د)تعلیم و تربیت و اخلاق و معارف :

۱) فلسفه تربیتی اسلام / مؤسسۀ امام خمینی (ره)

۲) تربیت اسلامی و تربیت در قرآن و روایات / مؤ سسۀ امام خمینی(ره) / دانشگاه تربیت مدرس تهران / دانشگاه تربیت معلم تهران / دانشگاه تهران / مراکز تخصصی حوزه علمیه قم / حوزه یزد و میبد / دوره های آموزشی معلّمان ودبیران آموزش و پرورش

۳) فلسفه اخلاق / مؤسسۀ امام خمینی (ره) / مراکز تخصصی حوزه علمیه قم

۴) دروس معارف / دانشگاه علامه طباطبائی

۵) دروس اخلاق / حوزه / مرکز جهانی / و سایر مراکز

هـ) تفسیر و نهج البلاغه:

دوره های آموزشی و سخنرانی

عناوین پایان نامه هایی که استاد راهنمای آن بوده‌اند:

١. میزان انطباق محتوا و اهداف کتب تعلیمات دینی مقطع راهنمایی / کارشناسی ارشد / ١٣٧۶

٢. انگیزش در اخلاق از دیدگاه قرآن کریم / کارشناسی ارشد / ١٣٧٧

٣. روش‌های تربیتی انزوا و تبشیر در قرآن / کارشناسی ارشد / ١٣٧٧

۴. بررسی تطبیقی فطرت از دیدگاه شهید مطهری و استعداد از دیدگاه اسکفلر وپیامدهای آن / کارشناسی ارشد / ١٣٧٧

۵. بررسی ارتباط میان آموزه های حیاتی دانش‌آموزان آموزش و پرورش از منظر معرفت شناسی / دکتری / ١٣٧٩

۶. رابطه فقه و تربیت / کارشناسی ارشد / ١٣٧٩

٧. تاریخ تحول ادوار اجتهاد / کارشناسی ارشد / ١٣٧٩

٨. جایگاه عقل و دین‌شناسی علامه طباطبایی و اقتضائات آن در تربیت عقلانی / کارشناسی ارشد / ١٣٧٩

٩. آداب و شیوه های آموزشی در سیره معصومین (ع‌) / کارشناسی ارشد / ١٣٧٩

١٠. آرای تربیتی امام خمینی (ره‌) / کارشناسی ارشد / ١٣٧٩

١١. مبانی کلامی حکومت دینی / سطح ۴ حوزه / ١٣٨١

١٢. خانواده در اسلام / کارشناسی ارشد / ١٣٨٠

١٣. تربیت اول در قرآن / کارشناسی ارشد / ١٣٨٠

١۴. علیت گرایی، ریشه علل از دیدگاه اسلام / ١٣٧٩

١۵. اسلام و دموکراسی / کارشناسی ارشد / ١٣٧٩

١۶. تربیت اخلاقی در سیره معصومین(ع) / کارشناسی ارشد / ١٣٧٩

١٧. روشهای آسیب زا در تربیت اسلامی / کارشناسی ارشد / ١٣٧٩

اسامی و مشخصات جوایز علمی

١. کتاب «آراء دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن ج١» به عنوان کتاب برترحوزه در سال ١٣٧٧ رتبه اول را کسب کرد و لوح تقدیر و سکه دریافت نمود.

٢. کتاب «تربیت فرزند ( سیره تربیتی پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) ج١» / ناظر آقای علیرضا اعرافی / حائز رتبه برگزیده سومین دوره کنگره دین پژوهان کشور در سال ١٣٨٠

٣. کتاب «آراء دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن ج٣» ناظر آقای علیرضا اعرافی / حائز رتبه اول در بیست و یکمین دوره انتخاب کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در سال ١٣٨٢

   کتاب فقه تربیتی جلد ۱و ۲ علیرضا اعرافی / کسب عنوان برگزیده پژوهش دینی سال ۸۷و۸۶ در جشنواره آئین تجلیل از پژوهشگران برتر حوزه دین

منبع: سایت آیت الله اعرافی