به گزارش خبرگزاری «حوزه»، سه سال پیش بود که هجدهم تیرماه ، سالروز درگذشت مهدی آذر یزدی، چهره نام آشنای کودکان و نوجوانان ایرانی به عنوان روز ادبیات کودک و نوجوان نام گذاری شد.

به بهانه فرارسیدن چنین روزی گفتگویی داشته ایم با یکی از شاعران و نویسندگان ادبیات کودک و نوجوان که خود در حال حاضر و در غیاب چندین ساله مجله معروف «بچه‌ها گل آقا»، صاحب امتیاز و مدیرمسئول تنها مجله تخصصی طنز کودک و نوجوان به نام « لوبیای سحر آمیز» است.

سید سعید هاشمی که مدرک کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دارد، متولد 1353 در قم است و در عین حال هم اکنون سردبیری مجله «سلام بچه‌ها» از نشریات مطرح دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم را نیز برعهده دارد.

آنچه در ادامه می آید، مشروح این گفتگوست که در آن علاوه بر شرح ماوقعی از فعالیت های نامبرده، در خصوص بایسته ها و مشکلات ادبیات کودک و نوجوان نیز حاوی نکات قابل توجهی است؛

برای شروع بحث بفرمایید که از چه زمانی فعالیت در زمینه شعر و ادبیات کودک و نوجوان را آغاز کردید و این که اصلاً چطور علاقه مند به این عرصه شدید؟!

16 سال بیشتر نداشتم که نوشتن طنز و سرودن شعر برای کودکان و نوجوانان را آغاز کردم و در ۱۷ سالگی عضو تحریریه ماهنامه سلام بچه‌ها شدم، اما به صورت رسمی و حرفه‌ای از سال 72 کار خودم را در مطبوعات آغاز کردم و تاکنون هم حدود 35 کتاب در زمینه شعر، رمان، طنز و داستان از بنده در حوزه کودک و نوجوان منتشر شده که از آن جمله می‌توانم به عناوینی چون گربه‌ها و یاکریم‌ها، تکه‌ای از آسمان، شاعر گنجشک‌‌ها، فصلی پر از شعر و گیلاس (شعر بلندی از زندگی امام خمینی)، دل‌های کبوتری، گل‌های بومادران، صبح و غریبه، پر از گل و ستاره، شب می‌آید با شادی، توی پرانتز، پیاده رو شلوغ است، پیرمرد و صندلی و... اشاره کنم.

احیاناً در این عرصه توفیقاتی نیز در جشنواره ها و مسابقات فرهنگی و رسانه ای داشته اید، از این موفقیت ها برایمان بگویید.

به لطف الهی این موفقیت ها کم نبوده است؛ از جمله منتخب خنده دارترین کتاب سال ۱۳۹۰ در جشنواره خنده فراخ به خاطر مجموعه طنز «توی پرانتز»، همچنین منتخب خنده‌دارترین کتاب سال همین جشنواره در سال 89 به خاطر مجموعه طنز «محله میکروب خان»، کسب دیپلم افتخار و برگزیده بخش طنز هشتمین جشنواره مطبوعات کودک و نوجوان کانون پرورش فکری، سال ۱۳۸۶ به خاطر نوشتن داستان بلند طنز «روزهای زندگی یک دیکتاتور نسبتا بزرگ»، برگزیده بخش شعر نوجوان دومین دوره جشنواره بانوی فرهنگ سال ۱۳۸۶به خاطر منظومه «بهار در بادیه»، برگزیده دهمین جشنواره کتاب کودک و نوجوان ۱۳۸۱ به خاطر کتاب «فرشته و عصا» و همچنین برگزیده هشتمین جشنواره کتاب کودک و نوجوان ۱۳۷۸به خاطر کتاب «فصلی پر از شعر و گیلاس».

علاوه بر این تاکنون داور چندین جشنواره مطبوعات کودک و نوجوان بوده‌ام.

رویکرد کلی و محتوایی مجله لوبیای سحرآمیز چگونه است و در چند صفحه و در چه بازه زمانی منتشر می‌شود؟

نخستین شماره این مجله آبان ماه سال گذشته به روی دکه ها رفت و مجوز انتشار آن نیز هفته نامه است اما به جهت مشکلات مالی ماهانه منتشر می شود و متاسفانه گاهی نیز در زمان چاپ شاهد تعویق هستیم که به خاطر همان مشکلات اقتصادی است که عرض کردم.

مطالب مجله شامل شعر، نثر کاریکاتور است و سعی شده که محتوا خیلی ساده و قابل فهم برای کودک و نوجوان باشد، در عین حال اصول نثر و ادب به طور کامل در آن رعایت شود.

حدود 20 نویسنده و شاعر و 12 کارتونیست با ما در انتشار این مجله که مستقل هم است همکاری دارند و گستره ی توزیع آن که در 40 صفحه شامل 32 صفحه مربوط به نوجوانان و 8 صفحه مربوط به کودکان کشوری است.

انتظار شما برای حمایت از این گونه مجلات و نشریات از سوی دستگاه‌های متولی چیست؟

انتظار اصلی ما در حوزه حمایت از طریق اشتراک و خرید این نشریات و توزیع در گروه‌های هدف مدارس، هواپیماها، قطارها و مهدکودک‌هاست تا هم مخاطب خود را پیدا کند و هم از این طریق سرانه مطالعه در کشور بهبود یابد.

البته در کنار این‌ها لازم است که برای تامین هزینه‌های بسیار زیاد کاغذ و چاپ، تسهیلات مناسب بانکی در اختیار ناشران و صاحبان مجلات قرار داده شود تا آن‌ها با انگیزه بهتر بتوانند در این عرصه تخصصی به فعالیت ادامه دهند. به هر حال حمایت نهادهای مسئول در حوزه فرهنگ و مطبوعات آن هم در این شرایط سخت اقتصادی، امر لازمی است.

نکته مهم دیگر بحث توزیع مطلوب این نشریات است تا خوب دیده شوند و مخاطب بتواند با آن‌ها ارتباط برقرار کند. بنده به طور جدی معتقدم اگر این گونه مجلات و نشریات خوب دیده شود مخاطب نیز به سمت آن می‌آید و متقاضی‌اش می‌شود.

به هر حال از این نکته مهم نباید غافل شد که ادبیات کودک و نوجوان نمی تواند به لحاظ مالی و به طور کاملاً مستقل خود را حمایت کند و لذا ناچار از دریافت کمک های دولتی است، منتهای مراتب به نظر بنده این کمک ها باید از طریق تشکل های مردم نهادی باشد که به جامعه خدمات فرهنگی و مطبوعاتی ارایه می دهد

دولت باید شرایطی فراهم آورد که کتاب و مجلات ارزان قیمت در دسترس بچه های ایرانی قرار گیرد

و به خصوص در رابطه با مجلات کاری که مسئولان دولتی می توانند انجام دهند این است که شرایطی مهیا کنند که مجلات کودک و نوجوان در انبوه روزنامه ها و مجلات سراسری و غیره ذلک ، خوب دیده شود تا بتواند مخاطبان خود را در این بازار شلوغ به خوبی پیدا کند.

به نظر شما، خود صاحبان مجلات و مدیران مسئول و سردبیران این قبیل مجلات چه کار می‌توانند بکنند و باید بکنند که در این وضع همچنان سرپا باقی بمانند و در عین در نزد مخاطب مقبولیت لازم را داشته باشند؟

به نکته خوبی اشاره کردید. اولین بحث ناظر به داشتن محتوای جذاب و خواندنی است و این که هر مجله‌ای باید حرف جدیدی برای مردم داشته باشد تا افراد هزینه کرده و آن را خریداری کنند. نویسنده و روزنامه‌نگار متبحر و کارکشته هیچگاه به دنبال انجام کار تکراری و کلیشه‌ای نیست و ما در مجله لوبیای سحرآمیز به دنبال خلاقیت و بیان حرف جدیدی هستیم که مردم جذب نشریه شوند. به ویژه این که رویکرد مجله هم طنز است و در حال حاضر تنها مجله طنز کودک و نوجوان کشور است، چون قبلاً بچه‌ها گل آقا بود که الان دیگر چاپ نمی‌شود.

به عنوان کسی که سال‌هاست در عرصه ادبیات کودک و نوجوان مشغول به فعالیت هستید و تاکنون کتاب‌های بسیاری از شما به چاپ رسیده، مهم‌ترین مشکلات و گرفتاری‌های حوزه نشر کودک و نوجوان را در چه می‌دانید؟

مهم‌ترین مساله به نظر من شیوه درست و مناسب توزیع است تا کتاب‌های کودک و نوجوان - در هر ژانری- به خوبی در جامعه دیده شود که اگر این مشکل حل شود شاید بیش از نیمی از مشکلات رفع می‌شود.

با توجه به گرانی کاغذ و افزایش فراوان هزینه‌های چاپ، حمایت‌های دولتی از این نشر نیاز است و باید تسهیلات مناسب در اختیار ناشران قرار داده شود.

جایگاه قم را در عرصه ادبیات کودک و نوجوان کشور چطور ارزیابی می‌کنید؟

ما در جایگاه بسیار خوبی قرار داریم و همان طور که در عرصه نشر و کتاب پس از تهران مقام دوم را دارا هستیم، در حوزه نشر کودک و نوجوان از قم به عنوان پایتخت دوم ادبیات کودک و نوجوان یاد می‌شود و ما چه در زمینه محتوا و چه گرافیک و تصویرسازی پس از تهران حایز رتبه دوم هستیم و این نشان از قوت بچه‌های قمی دارد.

ما حدود 10 مجله کودک و نوجوان در قم داریم که در سطح کشور با حضور شاعران و نویسنده‌‌گان بسیار قوی، مطرح هستند و ناشران خوبی در این عرصه در شهر مقدس قم مشغول به فعالیتند که آثار بسیار خوبی به بازار نشر عرضه می‌کنند.

تا چه حد برای تربیت نسل جدیدی از شاعران و نویسندگان فعال در عرصه کودک و نوجوان و طنزپردازان به مقوله آموزش، اهمیت قائل هستید و آن را ضروری می‌دانید؟

مساله آموزش یک بحث کلیدی و لازمی است، هر چند در حوزه مجلات کودک و نوجوان کسب تجربه و آموزش عملی هم بسیار مطرح است که در مجلاتی چون سلام بچه‌ها این امر انجام می‌شود. با این وجود ما در زمینه کلاس‌های آموزشی کمبودهایی داریم که دستگاه‌های متولی باید وارد عمل شده و نواقص و کمبودها را برطرف کنند.

در حال حاضر در مقطع کارشناسی ارشد، ادبیات کودک و نوجوان در برخی دانشگاه‌ها وجود دارد که فکر کنم سه یا چهار دانشگاه باشد و این مساله باید در کل کشور توسعه یابد تا شاهد تربیت و پرورش نسل جدید از شاعران و نویسندگانی باشیم که به طور اختصاصی برای کودکان و نوجوانان کار می‌کنند.

گفتگو از: سید محمد مهدی موسوی