به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری «حوزه» حجت الاسلام والمسلمین رمضانی امام و مدیر مرکز اسلامی هامبورگ در خطبه های نماز جمعه این هفته به بیان دیدگاه اسلام درباره همسایه و اهمیت انتخاب همسایه شایسته پرداخت. بخشی از خطبه های نماز جمعه این هفته هامبورگ به این شرح است:
* اسلام در جزئی ترین مسائل، توصیه های لازم را ارائه نموده است
دقت نظر در قوانین حقوقی و اخلاقی اسلام نشان می دهد که اسلام در جزئی ترین مسائل، توصیه های لازم را ارائه نموده است و برای تقویت روابط انسان ها از هر قاعده و ضابطه تأثیرگذار و اثربخشی، استفاده کرده است. دقیق و عمیق بودن اسلام در این زمینه به اندازه ای است که هم برنامه های فردی برای سلامت روح و جسم، و هم برنامه های اجتماعی برای سالم سازی جامعه و صلح و آشتی میان انسان ها و بلکه ملت ها، ارائه کرده است که اگر امروزه به آن توجّه شود می توان خوشبختی افراد بشر در دنیا را تجربه و مشاهده نمود.
* نگاه اجتماعی اسلام در ادعیه مشخص است
با یک نگاه اجمالی به الزامات اخلاقی و اجتماعی در اسلام، این نتیجه به دست می آید که اسلام به یک معنا دین اجتماعی است و از هر قانون و قاعده ای که بتواند روابط اجتماعی را تثبیت و تقویت کند، فروگذار نکرده است، حتی می توان این نگاه اجتماعی را در ادعیه وارده به وضوح دریافت کرد نظیر: دعا برای شفای همه بیماران، دعا برای درمان درد مستمندان، و برای زدودن فقر همه بیچارگان! و همچنین می توان این نگاه را در توصیه های بهداشتی جسم و روح بشریت که تأثیر بسیاری در روح و روان جامعه دارد، مشاهده نمود. البته همه اینها حکایت می کند که اسلام یک دین سعادت بخش در دنیا و آخرت است و قواعد و مهارت های زندگی بهتر را با دقت هرچه تمام تر در اختیار بشر قرار می دهد. لذا در معرفی صحیح و دقیق و جامع دین مبین اسلام، این مهم باید مورد توجّه قرار گیرد.
* حق همسایه در کلام امام سجاد(ع)
امام سجاد(ع) در این بخش به حق همسایه از هر کیش و آئینی که باشد اشاره کرده است. نکته قابل تامل آنست که آنحضرت حق همسایه را در آن زمان با دقت بسیار بالایی مورد تبیین قرار داده است: « و اما حق همسایه اینست که در غیاب او نگاهبانش باشی، و در حضورش او را گرامی داشته باشی، و نیز یاور و کمک کار او در هر حالی باشی، و درصدد یافتن اسرار او مباشی، و از بدی او کاوش و تحقیق نکنی که بفهمی، و اگر بدی از او فهمیدی بدون قصد و زحمت، برای آنچه فهمیدی همچون قلعه محکمی باشی، و چون پرده ضخیمی به حدی که اگر نیزه ها برای یافتنش جستجو کنند آن را نیابند، چون پیچیده و مستور است. از آنجا که نداند به سخن او گوش نده، و در مشکلات و سختیها او را تسلیم نکن، و در هنگامی که نعمتی بر او دیدی بر او حسد مورز؛ از لغزش او درگذر و از گناهانش صرف نظر کن، و اگر بر تو نادانی کرد بردباری در مقابل آن داشته باشی، و با نرمی و مسالمت با او رفتار کن، زبان دشنام را از او بگردان، و اگر ناصحی با او دغل کرد جلوگیری کن، و با او با بزرگواری معاشرت نما، و هیچ قدرتی جز نیروی خداوند وجود ندارد»
* حق همسایه در قرآن
در قرآن کریم نیز به حق همسایه اشاره شده است. خدای متعال در این خصوص می فرماید: ؛ و خدا را بپرستيد! و به پدر و مادر، نيكى كنيد؛ همچنين به خويشاوندان و يتيمان و مسكينان، و همسايه نزديك، و همسايه دور، و دوست و همنشين، و واماندگان در سفر، و بردگانى كه مالك آنها هستيد.
بسیار زیباست که قرآن کریم همسایه نزدیک و حتی دور را مورد سفارش قرار داده است. چراکه در هیچ دین و آیینی مشاهده نمی شود که این همه به حقوق و اخلاق در جامعه، آن هم تا این حد اشاره و مورد سفارش قرار گیرد. از اینرو اگر این سفارش ها زنده شود و در جامعه به این اصول و ارزش ها پایبند باشند، امنیت آن جامعه از همه جهات، ممتاز و ویژه خواهد بود. اگر به روایات نظر افکنیم این مهم به دست می آید که همسایه حقوق بسیار فراوانی دارد که کمترین حقوق همسایه به حالات زندگی او مربوط می شود، از قرض دادن تا کمک کردن و یاری رساندن به او، بخشش مال، دعوت کردن و عیادت نمودن از او، خوشحال شدن از پیشرفت او و غمناک شدن در وارد شدن مصیبت بر او، و توجّه به محیط زیست و استفاده از هوای سالم برای او، و بسیاری از مسائل دیگر که شاید به ذهن خیلی ها خطور نکند.
* حقوق همسایه از نظر پیامبر گرامی اسلام
پیامبر اکرم(ص) در بیانی بسیار جالب و نورانی حق همسایه را مورد تبیین قرار داده و فرموده اند:
کسی که درب منزل خود را به علت ترس از همسایه نسبت به مال و عرض ببندد ، همسایه ای مؤمن نیست. پس به پیامبر(ص) گفتند: ای رسول گرامی حق همسایه بر همسایه چیست؟ فرمود: کوچک ترین حق همسایه بر همسایه این است که اگر از او قرض خواست به او قرض دهد، و اگر کمک و یاری خواست او را کمک نماید، و اگر چیزی به عنوان عاریه خواست به او عاریه دهد، و اگر احتیاج به عطا و بخشش دارد به او عطا و بخشش نماید، و اگر از او دعوت به عمل آورد دعوتش را اجابت نماید، و اگر مریض شد از او عیادت کند، و اگر از دنیا رفت به تشییع جنازهی او حاضر شود، و اگر خیر و خوبی به او رسد خوشحال گردد، و بر نعمتی که به او رسید حسادت نورزد، و اگر مصیبتی به او رسید به غم او غمناک شود، ساختمان و منزل خود را بلند نسازد و چند طبقه قرار ندهد که سبب اذیت و آزار او شود. نسبت به اشرافی که به منزل او پیدا می کند جلو فضا و دیدگاه او را سد ننموده، و از خروج هوای سالم به منزل او جلوگیری نکند.
در این بیان جامع و دقیق نکات بسیاری به دست می آید و همه حکایت می کند که حقوق همسایه بسیار زیاد است، که باید آنرا شناخته و در حدی که مقدور است آنرا اداء کرد. لذا واضح و روشن است که آزردن همسایه از حرام های قطعی است. چراکه امام صادق(ع) در این باره می فرماید: کسی که موجب آزار و اذیت همسایه گردد در پیشگاه الهی مطرود است«مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ آذَى جَارَهُ» بنابراین باید با همسایگان به گونه ای شایسته خوشرفتاری کرد، و مواظب بود که در صورت ضروری به او کمک کند.
* انتخاب همسایه شایسته
داشتن همسایه خوب آنقدر مهم است که در برخی از روایات سفارش شده که پیش از آنکه منزلی را بخواهید بخرید درباره ی همسایگان آن منزل تحقیق کنید. نظیر این روایت از رسول خدا(ص) که در این خصوص میفرمایند: «پيش از خريد خانه، از همسايه، و پيش از راهى شدن، از همراه پرس و جو كنيد»
مهمترین نکته ای که از مجموعه ی مباحث گذشته به دست می آید حفظ و مراقبت از آحاد جامعه به شکلهای مختلف است، که در اسلام بسیار مورد تأکید قرار گرفته اند. لذا جای تأسف است برخی بدون شناخت نسبت به احکام و قواعد و قوانین حقوقی و اخلاقی اسلام اظهار نظرهای غیر منصفانه و غیر مسئولانه ای می کنند، و این برای جامعه ای که احترام به ادیان و پیروانشان جزء قوانین اصلی آنها شمرده می شود مطلوب و زیبنده نیست.
