به گزارش خبرگزاری «حوزه»، حجت الاسلام و المسلمین مرتضی آقامحمدی پژوهشگر موسسه مطالعات راهبردی اسلام معاصر در نوشتاری با موضوع "تبلیغ بین الملل" به بررسی وضعیت تبلیغ درعرصه بین الملل وبایدها ونبایدهای آن پرداخته است .
از ویژگی های دنیای امروز سرعت بالای تحولات است. تا جایی كه برخی در تعریف جدید «قدرت»، معتقدند توان درك و انطباق خود با شرایط جدید، ملاك قدرت یك كشور یا جامعه یا فرد است. ابرقدرت هایی كه زمانی برای دنیا برنامه ریزی می كردند نیز امروزه در بسیاری موارد سردرگم و پر اشتباه ظاهر می شوند و برخلاف آنچه در نزد ماست كه همه كارهای آنها به طور دقیق و پیچیده طراحی شده، گاه رفتارشان پرخطا و در لحظه است و فاقد طرحی بلندمدت به نظر می رسند.
* فعالیت فرهنگی دشوارتر از فعالیت سیاسی
فعالیت در عرصه فرهنگ به مراتب از كار در زمینه سیاسی و دیگر عرصه ها دشوارتر و پیچیده تر است. بنابراین یك مبلغ كه قصد دارد در زمینه دینی و فرهنگی پیشگام و جلودار باشد نیازمند هوشمندی، روانشناسی، قدرت بیان خوب و دیگر استعدادها و توانمندی ها در كنار داشتن گنجینه مناسب از معارف دینی است. هر فرهنگی اقتضائات و ضرورت های خود را دارد كه بدون شناخت آنها نمی توان در ارائه درست مطالب موفق بود. دین دارای انبوهی از معارف و مطالب ارزشمند است. گزینش، اولویت دهی و نوع ورود و خروج به بحث و نحوه نتیجه گیری امری است كه زاییده افكار گوینده است و ربط چندانی به دین ندارد. در نتیجه یك مبلغ دینی كه بخواهد در كشور خود فعالیت كند، می بایست در كنار یادگیری آموزه های دینی مطالب فراوان دیگری را آموزش ببیند و نكات بسیاری را نیز به تجربه كسب نماید. حال اگر قرار باشد طلبه ای از یك كشور و با یك فرهنگ خاص رسالت خود را در عرصه بین الملل انجام دهد، به ابزار و توانمندی های بیشتری نیاز خواهد داشت. بنابراین به جرائت می توان گفت؛ طلبه ای كه سطح عمومی از دانش طلبگی را دارا باشد، اما شناخت كافی از فعالیت در عرصه بین الملل را داشته باشد مفیدتر از كسی خواهد بود كه در یك زمینه متخصص است، اما بافت ذهنی او مختص به داخل كشور است.
چندی پیش میزبان شخصیت بودایی برجسته ای از یكی از كشورهای آسیایی بودیم. وی به یكی از رشته های خاص اسلامی علاقه داشت. از این روی یكی از اساتید مبرز این رشته را دعوت نمودیم تا به سوالات آن شخص پاسخ گوید. سوالات چندان پیچیده نبود و یك طلبه با آشنایی متوسط از آن مباحث هم می توانست پاسخگوی آن سوالات باشد. هدف از دعوت آن شخصیت بودایی به ایران، ایجاد فضای مناسب برای همكاری و تعامل در عرصه های علمی فرهنگی بود و ضرورت این كار ایجاب می كرد تا نقاط مشترك برجسته گردد تا گام های نخستین برداشته شود. هدف این نبود كه اثبات شود چه كسی حق و چه كسی باطل است، بلكه می بایست با احترام به باورهای طرف مقابل، مبانی و باورهای ما ارائه می شد تا مخاطب به عمق و غنای این مكتب واقف شود، این نكات به استاد ایرانی نیز تذكر داده شد، اما ایشان از همان ابتدا در قامت یك مناظره كننده تمام‌عیار ظاهر شد و با چند جمله كوتاه مستقیم به سراغ اثبات پوچ بودن عقاید طرف مقابل رفت و از او می خواست تا به سؤال هایش پاسخ دهد. حسن كار در این بود كه این استاد ایرانی زبان انگلیسی نمی دانست و مترجمی كه حاضر بود، این جملات را ترجمه نمی كرد. چند بار به استاد مذكور تذكر داده شد كه شما برای پاسخگویی در اینجا هستید و هدف از این گردهمایی داشتن یك مباحثه همدلانه و دوستانه است، اما دو مرتبه عنان از دست ایشان خارج شد و به عقاید طرف مقابل حمله كرد. با اینكه این استاد محترم بسیار شخص آرام و متینی است، اما در خلال گفتگو خود را در كلاس درس فیضیه می یافت و حمله را آغاز می كرد و نمی خواست توفیق هدایت كردن آن فرد به مكتب حقه را از دست بدهد.
* ابزار لازم برای یک طلبه بین المللی
به طور طبیعی كسی كه سال ها در فضای درسی داخلی تلاش كرده و ذهنی مجادله‌گر دارد، نمی تواند از ظرف ذهن خود خارج گردد و اصولاً توقعی غیر از این هم نیست. ذهنی كه برای داخل كشور تربیت شده هر قدر هم فضل و دانش بالایی داشته باشد، باید در همین ظرف حضور و فعالیت داشته باشد. بنابراین اگر یك نفر بخواهد از ایران به كشورهای دیگر برود و پیام تشیع و آرمان های ناب انقلاب را تبلیغ نماید، نیازمند تخصص و دانش وسیع و مطالعه فراوان و داشتن ابزار متعددی از جمله زبان آن كشورها و آشنایی با فرهنگ ها، نقاط حساس و احیانا تنش زا، علاقه ها و آداب و رسوم و بسیاری دیگر از ظرافت های آن كشور میزبان است. علاوه بر آشنایی تخصصی در مورد یك فرهنگ خاص، باید دارای شناخت عمومی از فضای موجود جهان معاصر باشد. كسی كه به غرب یا شرق افریقا می رود باید تفاوت های بسیار و تأثیرگذار این دو فرهنگ را بشناسد و به اقتضای این شناخت رفتار كند. اینها حداقل های فعالیت فرهنگی در فضای بین الملل است. پرهیز از شتاب زدگی و فهم اولویت ها مهم است.
هدف اولیه در دنیای كنونی این نیست كه كسی را به دین خود دعوت كنیم، بلكه اولویت این است كه آنان كلام ما را بشنوند و سوء تفاهم های فراو انی كه نتیجه تبلیغات مخالفان مسلمان و غیرمسلمان ماست خنثی شود و ارتباطی همدلانه با دیگران برقرار شود.
* نیم نگاهی به ناکامی های طلاب زبان دان
موسسات چندی كه عمدتاً در قم هستند، برای تربیت طلاب زباندان فعال در عرصه بین الملل، مشغول به كار شده اند و چند نسل از طلاب جوان از این موسسات فارغ‌التحصیل شده اند و البته هنوز هم مشغول به فعالیت هستند. با این حال غالب این افراد پس از سال ها تلاش و زمانی كه آماده خدمت‌رسانی هستند با نامیدی و یأس كه بدترین آفت یك طالب علم است، این فضای كاری را رها كرده و با حسرت بر گذشته و عمر تلف شده به عرصه های دیگر كار طلبگی روی می آورند.
مشكل اصلی در این است كه سازمان متولی اعزام مبلغان بین‌الملل و دیگر نهادهای مشابه، غالباً افرادی را در لیست اعزام خود قرار می دهند كه دارای مناصب سیاسی و صاحب نفوذند. اعزام یك روحانی نماینده مجلس یا عضو برخی نهادهای خاص یا منتسب به برخی افراد ذی نفوذ، بدون كمترین صلاحیت لازم، توجیه قابل فهمی ندارد.
* درنگی در لیست اعزام های تبلیغی خارج از کشور
باید پذیرفت كه تبلیغ در عرصه بین الملل بیش از آنكه یك ضرورت مهم و تأثیرگذار تلقی شود، به عنوان كالایی لوكس دیده می‌شود. بررسی لیست اعزام های تبلیغی توسط یك نهاد نظارتی می تواند به وضوح این مسئله را نشان دهد. نگارنده، افراد متعددی را می شناسد كه از طریق مجاری و كانال های مذكور به كشورهای مختلف اعزام می شوند بدون اینكه ذهنیت و توانایی این مهم را داشته باشند. غالب این افراد اعزامی به مراكز فارسی زبان مانند رایزنی فرهنگی و سفارتخانه های ایران در آن كشورها رفته و در جمع معدودی از ایرانیان به سبك منبرهای مرسوم در ایران سخنرانی می كنند. سازمان متولی این امر دركشور، اولویت خود رابه اعزام این دسته از مبلغان فارس زبان قرار داده است و از طرفی با دخالت هر نهاد دیگر برای اعزام مبلغان آشنا با عرصه بین الملل و زبان دان مخالفت می كند و آن را در محدوده اختیارات خود می خواند.
عجیب تر اینكه برخی از شخصیت های حوزوی هم بدون توجه به این واقعیت ها و غالبا برای ابراز آگاهی و بینش خود از شرایط جهانی، دائماً طلاب را به یادگیری زبان های خارجه و آماده سازی خود برای میدان های بزرگ تشویق می كنند، بدون توجه به این واقعیت كه این طلاب بر فرض موفقیت های آموزشی و گذران عمر در این عرصه، مورد استقبال قرار نخواهند گرفت.
نظر شما