رضا عیسی نیا در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه» با اشاره به این که شناخت درست سبک سیاسی و اجتماعی ائمه اطهار(ع) در برخورد با دستگاه ظالم حکومت و پیگیری امر هدایت انسان ها بسیار لازم و ضروری است، اظهار داشت: ما برای این که تحلیل درستی از قیام عاشورا داشته باشیم بر اساس نظریه عینیت دین و سیاست می بایست به مساله سبک شناسی حیات سیاسی ائمه (ع) در زمان خلفای سه گانه ، اُمویان و عباسی توجه کنیم.
وی با اشاره به این که هفت سبک در بحث حیات سیاسی ائمه (ع) به طور خاص قابل طرح و بررسی است، افزود: سبک مسالمت، سبک مقاومت، سبک احیای روحیه مبارزه ، سبک احیای تفکر اصیل اسلامی به روش ادعیه نگاری ، سبک کادرسازی و نیروسازی ، سبک مبارزه از درون دستگاه حکومت و نیز سبک پیام رسانی امامت در سراسر دنیای اسلام از طریق ارسال نامه و نیابت ، این هفت سبک و شیوه را شامل می شود.
نگاهی به هفت سبک در حیات سیاسی ائمه (ع)
این محقق دینی اضافه کرد: سبک مسالمت مربوط به دوران حیات امام علی (ع) در مواجهه با خلفای سه گانه می شود؛ سبک مقاومت نیز مربوط به دوران حکومت امیرالمومنین علی (ع) و همچنین تا حدودی دوران امامت امام حسن (ع) و امام حسین (ع) تا زمان مرگ معاویه است.
وی گفت: در زمانه امام سجاد(ع) نیز به ویژه پس از عاشورا ، حضرت به سبک ادعیه نگاری و دعا ونیایش به دنبال احیای تفکر اصیل اسلامی بوده و در ترویج سبک زندگی دینی و ایمانی کوشیدند.
عیسی نیا با اشاره به این که سبک کادرسازی و نیروسازی به دوران امام باقر(ع) و امام صادق (ع) باز می گردد، افزود: سبک مبارزه از درون دستگاه حکومت مربوط به دوران ثامن الحجج علی بن موسی الرضا(ع) است و بالاخره بعد از این امام همام تا زمان غیبت شاهد سبک پیام رسانی امامت در سراسر دنیای اسلام از طریق ارسال نامه و نیابت هستیم.
امام حسین(ع) در چه فضا و شرایطی قیام کرد؟
عضو هیئت مدیره انجمن مطالعات علوم سیاسی حوزه علمیه قم ادامه داد: در زمینه سبک احیای مبارزه که به امام حسین (ع) اختصاص می یابد، چند مساله و بحث مهم دنبال می شود ؛ نخست آن که اساساً ببینیم سیدالشهدا(ع) در چه فضایی قیام می کند و مهم تر این که اصلاً چرا قیام می کند. دوم این که چه روند و فرآیندی را در این خصوص حضرت طی می کند و سومین نکته و بحث هم این که چه بازتاب و دستاوردی می تواند قیام امام حسین داشته باشد.
وی گفت: در خصوص بحث اول و این که امام در چه فضا و شرایطی قیام کرد باید توجه داشت که در آن روزگار ما دو نوع دشمن را در مقابل حضرت می بینیم ؛ یکی آن هایی که فکر و عقیده و قوانین و تمام ابعاد زندگی شان، اسلام ناب محمدی(ص) را هدف قرار داده و اساساً نمی خواهند اسلام در این ساحت ها وجود داشته باشد و دیگر هم گروهی که بر اثر خستگی از شرایط زندگی و یا اشتباهات در فهم راه درست و بی بصیرتی و نیز به خصوص دچار شدن به هوای نفسانی و این که جلوه های مادی و امر دنیوی آنان را مشغول ساخته ، به امام حسین (ع) در مسیر قیام خرده گرفته و ایشان را سرزنش می کنند.
جدال سیدالشهدا(ع) با عافیت طلبان فاسد و دنیاگرا
عیسی نیا بیان داشت: در واقع امام حسین (ع) با سبک مبارزه ای خود در مقابل این دو گروه قرار می گیرد و از یک سو به جدال با دشمنان برجسته طیف نخست می پردازد و از سویی دیگر با کسانی مواجه است که به جای یاری دین خدا و اقامه احکام و ارزش های اسلامی به دنبال روحیه راحت طلبی و فساد هستند.
وی گفت: در چنین شرایطی امام می آید تا از اسلام حمایت کند و برای احیای سیره و سنت جدش رسول خدا(ص) همه چیزش را فدای راه خدا می کند؛ اگر دقت کنیم در همان زمان متاسفانه عده ای با تمسک به جایگاه های دینی و توجیهات شرعی جلوی امام حسین(ع) ایستادند و یا ایشان را یاری نکردند که در میان آن ها قوم و خویشان صحابه و افراد به ظاهر موجه هم وجود دارد که در نهایت همین ها هم دچار فساد و کارهای ناشایست می شوند.
سبک زندگی حسینی در تقابل کامل با سبک زندگی اُموی
این محقق حوزه اندیشه سیاسی اسلام ابراز داشت: این ها کسانی هستند که یک نوع سبک زندگی را ایجاد و ترویج می دهند که صد در صد در مقابل سبک زندگی نبوی ، علوی و حسینی است و شکی نیست که در حوزه سیاسی نیز عملکرد حکام وقت صد در صد ضد اسلامی است و اساساً بنی امیه آمده تا ریشه اسلام را بخشکاند.
وی افزود: این مساله ای نیست که حالا ما بخواهیم ادعا کنیم بلکه حتی در آثار اندیشمندان و علمای اهل سنت نیز به صراحت به این موضوعات اشاره شده به طوری که به عنوان مثال مسعودی در مروج الذهب اشاره کرده به فساد یزید و اطرافیان و اصحاب و والیان او که عمدتاً اهل فسق و فجور بوده اند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان داشت: خُب در چنین وضعیتی که اساس و کیان اسلام در خطر است ، سیدالشهدا(ع) مظلومانه قیام می کند و در بیانات نورانی خویش صراحتاً می فرماید که من به خاطر کرسی و منصب دنیا قیام نکرده ام ، بلکه در چهار گزاره مهم هدف خود را بیان می کند که ما از همین مطلب می توانیم اهم شاخصه های نهضت حسینی را استخراج و تبیین کنیم.
اهداف مهم قیام امام حسین(ع) در برابر دستگاه ظالم یزید
وی گفت: نکته اولی که حضرت اشاره می کند این است که ما اهل بیت(ع) برای این قیام کرده ایم که معالم و پرچم های اسلام را احیا کرده و حقیقت اسلام را جاری کنیم نه این چیزی که به دروغ به نام اسلام از سوی امویان و یزید فاسق ترویج داده می شود. نکته دوم این است که باید از در و دیوار بلاد اسلامی اصلاح ببارد و این نکته هم اشاره به روش اصلاح گری حضرت است و این که قیام ایشان در مسیر احیای فریضه امر به معروف و نهی از منکر با چه هدفی است.
این پژوهشگر دینی افزود: نکته سوم این که ما آمده ایم تا آن هایی که اهل ستیز و مقاومت در برابر ظلم هستند تقویت شده و ظلم ستیز ها بتوانند به احقاق حق بپردازند و از این طریق از مظلومان با ایجاد ملجا و پناهگاهی حمایت شود.
وی گفت: مساله چهارم هم این است که حضرت می فرماید ما قیام کرده ایم تا افرادی مثل یزید که شرب خمر کرده و احکام الهی را اجرا نمی کنند و صحابه ای که پشت سمت های به ظاهر دینی باعث رواج فرهنگ غلطی در جامعه اسلامی شده اند ، حاکم نباشند و حدود الهی که معطل مانده و اجرا نمی شود، احیا گردد.
احیای سنت نبوی و علوی؛ ماموریت مهم سیدالشهدا(ع)
عیسی نیا اضافه کرد: در چنین فضا و شرایطی حضرت آمده تا دین اصیل به حاشیه رانده شده را احیا و زنده کند و سیره وسنت رسول خدا(ص)، امیرالمومنین (ع) و امام حسن مجتبی (ع) را در جامعه اجرا کند.
وی با بیان این که هدف اسلام یزیدی محو و نابودی اسلام اصیل و ناب بوده است، گفت: گرچه با بدعهدی کوفیان و ظلم و ستم فراوان عهدشکنان حضرت اباعبدالله و یارانشان شهید شدند اما در حقیقت این مکتب و مرام حسینی بود که برای همیشه تاریخ باقی ماند و در هر عصر و زمانی منشا و الهام قیام علیه ظلم و ستم بوده است.
عضو هیئت مدیره انجمن مطالعات علوم سیاسی حوزه علمیه قم یادآور شد: در فضای سیاسی و اجتماعی که مردم تا حدود زیادی با ارزش های اسلامی فاصله گرفته و حکومت فاسد شده و علما و گویندگان دین نیز بعضاً به سمت دیگری رفته اند، معلوم است که در این فضا معروف ، منکر شده و منکر معروف می شود و عملاً برخلاف نص قرآن کریم عمل می شود.
قیامی برای اقامه دین خدا
این محقق و نویسنده علوم دینی ابراز داشت: در این فضا امام حسین برای واجب بزرگی از واجبات دین قیام می کند که دو نتیجه دارد یا حکومت و اقامه دین در قالب حاکمیت اسلامی یا شهادت در راه خدا که هر دوی این راه ها موفقیت است.
وی گفت: بازتاب و دستاورد قیام حسینی این است که وقتی امام حسین(ع) چنین حرکتی می کند که کاملاً منطقی و بر پایه یک عقلانیت استوار است ، حتی کسانی که در حوزه روشنفکری حرف می زنند نیز در نهایت از اقدام و رویه ایشان دفاع می کنند.
نفی سکولاریسم؛ نتیجه قیام سرخ حسینی
وی با بیان این که قیام امام حسین(ع) برای اقامه فریضه امر به معروف و نهی از منکر دستاوردها و برکات بسیاری در طول تاریخ بشریت داشته است، خاطرنشان کرد: یکی از ثمرات این قیام آن است که به هیچ وجه دین از حکومت و سیاست جدا نیست ، بلکه دین می تواند عامل انسجام بخش اجتماعی باشد و این را همه عقلای دنیا قبول دارند.پ
عیسی نیا در خاتمه گفت: از این منظر کسانی که به سمت اسلام فردی حرکت می کنند و طوری تبلیغ می کنند که گویا ما اصلاً اسلام فقاهتی نداریم و اسلام از سیاست و امور دنیوی جداست، گفتار و روش و سیره این ها با سیره و گفتار سیدالشهدا(ع) کاملاً منافات دارد و لذا هیچ مسلمان واقعی که ادعای تبعیت از سیره حسینی دارد نمی تواند نسبت به انحرافات جامعه بی تفاوت باشد و بگوید که من وارد حوزه سیاست و حاکمیت نمی شوم.
گفتگو از: سید محمد مهدی موسوی
