خبرگزاری «حوزه»: وقتی مقداری از فضائل و کمالات هر امامی بروز و ظهور پیدا می‌کرد، همان فضیلت می‌شد لقب عمومی و مشهور آن امام بزرگوار اما چرا این رویه در مورد امام یازدهم رعایت نشده است؟ و لقب مشهور ایشان به نام محل سکونت ایشان"عسکری" است

در واقع واژه "عسکری"، لقبی است که ما امروزه این امام همام را به آن لقب می‌شناسیم ولی در ابتدای دوره امامت حضرت، این لقب شبیه به یک اسم رمز برای امام یازدهم بوده است. یعنی گاه شیعیان به‌جای نام و کنیه امام، از این تعبیر استفاده می‌کردند تا به نحوی در گفتگوها و نامه‌نگاری‌ها جانب احتیاط را رعایت نمایند. راویان برای مخفی ماندن نام امام در مکالمات و مکاتبات، گاهی از واژه "الرجل" به معنای آن مرد و گاهی از واژه "الرجل العسکری" استفاده می‌کرده‌اند...

ما شیعیان همه اهل‌بیت علیهم‌السلام را با القابی می‌شناسیم که گویای فضائل اخلاقی و شخصیتی آن‌هاست.

امام علی بن الحسین "سجاد" و بسیار اهل سجده و عبادت

امام جعفر "صادق" و راست‌گو

امام موسی بن جعفر "کاظم" به معنی فرو برنده خشم

امام محمد بن علی "الجواد" و بسیار بخشنده

امام علی بن محمد "هادی" و هدایتگر انسان‌ها

البته هرکدام از اهل‌بیت دارای همه صفات پسندیده هستند، اما کاربرد یک لقب معنایش این است که شرایط جامعه مثلاً در دوره امام چهارم، به‌گونه‌ای بود که عبادت و سجده‌های طولانی حضرت ظهور و بروز پیدا کرد و لذا این امام بزرگوار به لقب سجاد ملقب شدند؛ همچنان که در دوره امامت امام پنجم شیعیان، شرایط جامعه به‌گونه‌ای بود که کمالات علمی حضرت بروز و ظهور پیدا کرد و ملقب به باقرالعلوم شدند. یعنی ازآنجاکه در دوره‌های حیات و امامت امامان معصوم، جامعه هنوز به میزان لازم رشد نکرده بود و توان بهره‌مندی از همه فضائل و کمالات امامان علیهم‌السلام را نداشت، لذا فقط مقداری از فضائل و کمالات امام بروز و ظهور پیدا می‌کرد و بر همگان روشن می‌شد و همان فضیلت می‌شد لقب عمومی و مشهور آن امام بزرگوار. حال چرا بین همه امامان، لقب مشهور امام یازدهم، "عسکری" است؟ (عسکر به معنای لشگر و منطقه نظامی است.) چرا این رویه در مورد امام یازدهم رعایت نشده است؟ چرا لقب مشهور ایشان به نام محل سکونت ایشان است، آن‌هم محل سکونتی که از جانب خلیفه وقت بر امام تحمیل‌شده؟ یعنی خفقان آنقدر بالا بوده که حتی یک مورد از فضائل و کمالات امام نیز بروز و ظهور عمومی پیدا نکرده است؟

 امام یازدهم شیعیان، اکثر دوره حیات شریفشان (از سن 10 سالگی تا لحظه شهادت) در شهر سامرا و در یک کمپ نظامی تحت نظارت شدید خلفای ستمگر عباسی بود. یک‌جهت واضح و پررنگ در این لقب، مظلومیت این امام بزرگوار است، گو اینکه شرایطی مهیا نشد که عموم جامعه محضر امام را به معنای درست کلمه ببینند و فضائلش را درک کنند، لااقل به‌قدری که یکی از فضائل اخلاقی لقب امام قرار گیرد.

از سوی دیگر، همین لقب گویای اقتدار و دست بالای امام نیز هست! درواقع واژه "عسکری"، لقبی است که ما امروزه این امام همام را به آن لقب می‌شناسیم ولی در ابتدای دوره امامت حضرت، این لقب شبیه به یک اسم رمز برای امام یازدهم بوده است. یعنی گاه شیعیان به‌جای نام و کنیه امام، از این تعبیر استفاده می‌کردند تا به نحوی در گفتگوها و نامه‌نگاری‌ها جانب احتیاط را رعایت نمایند. راویان برای مخفی ماندن نام امام در مکالمات و مکاتبات، گاهی از واژه "الرجل" به معنای آن مرد و گاهی از واژه "الرجل العسکری" استفاده می‌کرده‌اند.

 این نکته، از یک‌سو بیانگر رشد شیعیان در اثر تعلیمات اهل‌بیت نسبت به زمان‌های سابق است؛ یعنی اینکه اهل‌بیت علیهم‌السلام که در سالیان طولانی از جانب خلفای ظالم تحت‌فشار بودند، هم باید ارتباطشان را با شیعیان حفظ می‌کردند و هم به آن‌ها یاد می‌دادند که ضمن اینکه ارتباطشان با امام را حفظ کنند، با رعایت نکات مختلف امنیتی بتوانند خودشان و همچنین امام معصوم را از گزند لطمه‌های خلفا و سربازانشان مصون نگه‌دارند.همچنین بنابر این بوده که شیعیان آموزش ببینند و برای دوره غیبت صغرا و کبرا و ارتباط از طریق نواب خاص و عام آمادگی پیدا کنند.

به‌طور مثال دوره امامت حضرت زین‌العابدین نیز که خفقان شدیدی برای حضرت وجود داشت؛ استفاده شیعیان از محضر مبارک امام بسیار کم بوده است؛ درحالی‌که اگر توانمندی در این زمینه داشتند قطعاً می‌توانستند با رعایت احتیاطات لازم بهره بیشتری از محضر امامشان ببرند.

تهیه و تنظیم: مجتبی اسماعیلی