به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، دکتر محمود حکمت نیا در سومین روز کارگاه های اسلامی سازی علوم انسانی که در سالن اجتماعات مجتمع امین قم برگزار شد، روش اسلامی سازی علوم انسانی را مورد توجه قرار داد و اظهار داشت: روش شناسی واسطه ای میان برنامه حل مسئله محقق و منابع معرفتی است.
وی در ادامه ضمن ارائه تاریخچه ای از شکل گیری تمدن جدید غرب، به جایگاه روش شناسی در تمدن جدید غربی اشاره نمود و خاطرنشان کرد: بر اساس مبانی علوم انسانی، اندیشه بشری در سه حوزه اساسی شناخت، تغییر و ساخت شکل گرفته است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ضمن ارائه مثالهای گوناگون و مروری بر مکاتب مختلف و نظریه های متنوع حاکم بر علوم انسانی خاطرنشان کرد: نظریه ها و مکتب فکری باید دیدگاه های خود را در سه عنصر هستی شناسی، معرفت شناسی و روش شناسی به درستی تبیین نمایند.
وی با بیان این که اعمال روش های مختلف بر اساس پایه ریزی های متفاوت، تفاوت های دیدگاهی را در حوزه علوم انسانی به وجود آورده است، تصریح کرد: روش شناسی واسطه ای میان برنامه حل مسئله محقق و منابع معرفتی است.
دکتر حکمت نیا افزود: محقق باید ضمن تعیین دستگاه روش شناسی، بتواند برنامه عملی خود را بر اساس این دستگاه برای حل مسائل پیش رو ارائه نماید.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی خاطرنشان کرد: در ارائه رساله های دکتری باید ضمن توجه به برنامه حل مسئله که مبتنی بر سوال پیشینه است، از دستگاه روش شناسی هدفمندی بهره گیری نماییم.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان این که پیدا کردن گزاره های ساده، به منظور بنا نهادن شناخت، تغییر و ساخت بر اساس فرایند تعیینی بسیار مشکلی است، اظهار داشت: تسهیل در ارائه گذاره های ساده، یکی از ویژگی های بارز علوم انسانی غربی است.
سخنران این نشست با اشاره به این که توجه به مسئله سنجی دقیق و ارائه گذاره های ساده، یکی از مهمترین مولفه در اسلامی سازی علوم است، اظهار داشت: قرار دادن طبیعت به عنوان موضوع در تمدن غربی و ابزار دانستن طبیعت برای امری متعالی در تمدن اسلامی، عنصر کلیدی و تمایزی تمدن اسلامی و غربی است.
حکمت نیا تکلیف در برابر ذات اقدس الهی را محور تمدن اسلامی دانست و یادآور شد: انسان توانمندی ساخت و طراحی قرار داد را دارد و در این میان سوالی که مطرح می شود این که آیا طراحی انسان به لحاظ رابطه طولی مجاز است.
وی با بیان این که در حوزه های رفتاری نیازمند توجه به جواز و عدم جواز تکلیفی هستیم، خاطرنشان کرد: متاسفانه در مواجه با تمدن غربی، یافته های غرب را احصا نموده، در ارائه پاسخ تکلیفی، صرفاً اصطلاح سازی نموده ایم.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی خاطرنشان کرد: در مقابل راه حل های تمدن غربی، فکر کردیم که مواجه تکلیفی کفایت می کند، در حالی که مسئله شناسی را مورد توجه قرار نداده، از جایگاه جواز شرعی در ارائه راه حل غافل بوده ایم.
وی با تأکید بر این که در ادبیات اسلامی به منظور بیان تکلیف، باید به تولیدات علمی اهتمام بیشتری داشته باشیم، خاطرنشان کرد: توقف در عنصر اصلی در بحث ورود تکلیف به عنوان محوریت تمدن اسلامی، یکی از ضعف های مواجهه ما با مبانی علوم انسانی است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اظهار داشت: در ورود به تحولات جدید تمدنی، باید بازخوانی جدیدی در مباحث داشته باشیم، تا ضمن ظرفیت سنجی تمدن اسلامی، مشکلات پیش رو را شناسایی نماییم.
وی فقدان توجه به انعکاس توحید محوری در سبک زندگی را یکی از ضعف های تمدنی در حوزه معرفت شناسی، روشمندی و ساماندهی مسائل عنوان کرد و اظهار داشت: آغاز از مبدأ حوزه های معرفتی و احصاء اقتضائات، توجه به سطح مسئله و پاسخ به نیازها و نیز توجه به مطرح سازی سطح میانی بر اساس اصول مشترک، از مهمترین راه کارهای ارائه شده در این راستا است.
سخنران مراسم دستگاه های مرسوم در تبیین حوزه های معرفتی را مورد توجه قرار داد و اذعان داشت: یکی از ضعف های اساسی ما در ترسیم مبانی اسلامی سازی علوم انسانی، اساسی بر وجود مشکلات جدی در سطح تببین مسئله استوار است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی یادآور شد: در مرحله نخست باید همگام با طرح مسئله به بهترین نحو، ضمن استخراج پاسخ های ادبیات جهانی، راه حل ابتکاری برای حل مسئله مورد نظر ارائه گردد.
حکمت نیا در پایان با اشاره به این که باید به برنامه ریزی های اجتماعی بر مبنای تکلیف توجه ویژه ای داشته باشیم، خاطرنشان کرد: تکلیف به عنوان مولفه ای محوری، تنها پاسخگوی یک بعد از نیاز بوده، توانمندی برای اعمال تغییر، ساخت و مدیریت اجتماعی به عنوان موضوع دوم معارفی، به تغییرات زندگی انسان نظر افکنده، آن را مورد توجه قرار می دهد
