به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، حجت‌الاسلام والمسلمین هادی صادقی عضو هیئت‌علمی دانشگاه قرآن و حدیث و عضو انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه، در ابتدای پیش کرسی نظریه‌پردازی «نظریه چتری ارزش اخلاقی، با نگاهی به نظریه حسن و قبح عقلی در کلام اسلامی» در سالن جلسات انجمن‌های علمی حوزه در قم برگزار شد، به ارائه نظریه پرداخت و سپس حجت الاسلام والمسلمین علیرضا آل بویه عضو انجمن کلام اسلامی حوزه و حجت الاسلام والمسلمین محمد تقی سبحانی نیا به نقد آن پرداختند.

در ادامه نیز محسن جوادی عضو هیئت علمی دانشگاه قم و حجت الاسلام علی شیروانی عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، این پیش کرسی را داوری کردند.

حجت الاسلام والمسلمین صادقی با بیان این که در بحث نظریات هنجاری هر کدامشان محل انتقادات زیادی به لحاظ فلسفی هستند، گفت: نظریه چتری ارزش اخلاقی، نظریه‌ای است که فراتر از همه این نظریات قرار می‌گیرد و جنبه پوششی و جنبی دارد.

وی بیان کرد: در این نظریه می‌خواهیم با نگاهی فلسفی به این موضوع بپردازیم و با روشی اخلاقی از آن دفاع کنیم، هرچند به لحاظ دینی نیز قابل استناد به شریعت است، یعنی می‌توانیم بعداً نیز به لحاظ یک نظریه اسلامی از آن یاد کنیم.

عضو هیئت‌ علمی دانشگاه قرآن و حدیث با اشاره به این که حسن و قبح یک معنای زیباشناختی و یک معنای اخلاقی دارند گفت: وقتی زیبایی یک عملی را بحث می‌کنیم این نگاه، یک نگاه زیبایی شناسانه است. فیلسوفان ما وقتی خواسته‌اند حسن اخلاقی را بحث کنند، فقط حسن فعل را با صرف‌نظر از ارتباطش با فاعل بحث کرده‌اند، یعنی ربطش را به فاعل در حسن قبح دخیل ندانسته‌اند.

حجت الاسلام والمسلمین صادقی گفت: اگر بخواهیم به معنای اخلاقی حسن قبح توجه کنیم، باید حتماً ربطش را به فاعل، آن هم فاعل مختار توجه کنیم.

وی با اشاره به اینکه آنچه در حوزه اخلاق هنجاری به آن نیاز داریم به دست آوردن معیاری برای ارزش اخلاقی است، افزود: اخلاق هنجاری به دنبال به دست آوردن این است که چه چیزی به فعل اخلاقی ارزش می‌دهد.

عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث گفت: وقتی فعل اخلاقی انسان به میان می‌آید ناچاریم برای انجام آن وسع فاعل را در نظر بگیریم؛ البته وسع‌ها تفاوت دارد و ما از انسان‌های کم‌عقل تا انسان بسیار پر عقل و عقل کل داریم.

وی بیان کرد: به دلیل متفاوت بودن این وسع‌ها آنچه می‌خواهیم نسبت بدهیم به انسان‌ها متفاوت است.

حجت الاسلام والمسلمین صادقی گفت: ما می‌توانیم صرف‌نظر از فاعل برای خود فعل، قضاوت کنیم ولی هنگامی‌که می‌خواهیم احسان را نسبتی به افراد بدهیم آن وقت متفاوت می‌شود.

وی تصریح کرد: گاهی یک فعل فی نفسه خوب برای یک فاعل ممکن است خوب نباشد چون از او انتظارات دیگری می رود به این دلیل که وسع او فرق می‌کند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه قرآن و حدیث ابراز داشت: آنچه برای کسی حسنه است ممکن است برای دیگری سیئه باشد، برای کودک اگر بازی کند شاید زیبا باشد ولی برای یک پیرمرد بازی کردن زشت است.

وی گفت: با توجه به تفاوت وسع‌ها و تفاوت نسبت افعال به افراد، می‌خواهیم نظریه‌ای ارائه کنیم که شامل همه احوال انسان‌ها بشود. نظریه‌هایی که ارائه شده‌اند به لحاظ رتبه رشد اخلاقی آدم‌ها متفاوت است، چراکه برای برخی شاید نتوان خودگروی اخلاقی انتظار داشت.

حجت الاسلام والمسلمین صادقی افزود: آنها باید منافعی را پیش رویشان بگذارند تا به سمت کار اخلاقی حرکت کنند مثل کودکی که برای تشویقش به نماز به او شیرینی می‌دهند ولی همین کار برای بک بزرگسال که به سن تکلیف رسیده است دیگر مناسب و زیبا نیست.

عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث گفت: اگر بگوییم که خودگروی بهترین نظریه است که همه را در نظر می‌گیرد شاید حرف درستی باشد، ولی این نظریه کف اخلاق است و سقف اخلاق را خیلی کوتاه گرفته است.

حجت الاسلام  والمسلمین صادقی گفت: نظریه دگرگروی وسیع تر است، ولی باز هم نمی‌تواند در همه افعالش مصلحت عمومی را لحاظ کند.

وی بیان کرد: اگر به جای نگرش، سودگروی را ملاک قرار دهیم، آیا می‌توان انتظار داشت که همه انسان‌ها در همه احوال کاری کنند که بیشترین خیر را برای همه داشته باشد و از منافع شخص خود صرف‌نظر کند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه قرآن و حدیث گفت: گاهی بعضی از افراد از این هم بالاتر می‌روند و کاری را که ارزشمند است انجام می‌دهند و پر کاهی را از دهان موری نمی‌گیرند چون ظلم است. این یک نگرش والا است که آن را می‌پسندیم، ولی عموم افراد آن را نمی‌توانند انجام دهند.

حجت الاسلام  والمسلمین صادقی گفت: نظریه چتری می‌گوید که هرکدام از نظریه‌های دیگر می‌تواند برای گروهی از مردم که در مرحله رشد خاصی از اخلاق باشند معیار باشد.

وی افزود: نظریه چتری ارزش اخلاقی، یک نظریه تک معیاری نیست و خودش یک معیار فراگیر دارد؛ این نظریه چتری است برای پذیرش خرده معیارهایی که در دل خودش جا داده است، البته بعضی از معایب آنها مثل انحصارگرایی را رفع کرده است.

انتهای پیام/313/30