به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالرسول هاجری در نشستی که به همت انجمن مطالعات سیاسی حوزه علمیه قم و به مناسبت بررسی علل و عوامل اعتراضاتی که در بهمن ماه امسال در کشور رخ داد، برگزار شد گفت: هویت و شخصیت معنوی، علمی و فرهنگی بسیاری از ما بعد از انقلاب در سایه ارزش های انقلاب و ظرفیت هایی که به وجود آمده، شکل گرفته و خداوند به ما نعمت داده است.

وی افزود: باید نسبت به این ولی نعمت ادای دین کنیم. مخصوصاً در هنگامه ای که با چالش‌ها و آسیب هایی مواجه می‌شویم و اینگونه جلساتی که ما امیدواریم در سطح حوزه بیشتر باشد، چون بررسی تخصصی مسئله است. به نحوی ادای دین به انقلاب و امام(ره)  و شهداء است.

مسئول دبیرخانه انجمن های علمی حوزه علمیه قم، افزود: مسائل اخیر همین آشوب‌ها و ناآرامی‌هایی که در سطح کشور انجام شده از قم و تهران گرفته تا شهرهای دیگر و علی القاعده چالش‌ها و راه کارهایی که مورد نظر است.

وی ادامه داد: از آنجایی که حوزه، طلایه دار انقلاب اسلامی است روحانیت از مؤسسان و بانیان این انقلاب هستند. و همواره در ارتباط با تحولاتی که در ایران و منطقه بوده،‌نقش جلوداری را دارد، نمی شود نسبت به یک چنین مسئله ای ساکت بود یا اینکه نقش و راهی را تعریف نکرد.

دبیر مجمع دانش آموختگان حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: شاید از این حیث ما بتوانیم نقدی را نسبت به رویکرد حوزه در مسائل اخیر داشته باشیم؛ به هر حال از حوزه به معنای عام و حوزه نخبگان و دانش آموختگان حوزه و دانشگاه هم انتظار می‌رود که نقش بیشتری داشته باشند، هم اینطور برداشت می‌شود که متناسب با بزرگی این واقعه و اتفاقی که افتاده است و بزرگی نقشی که داشتند ایفای نقش و رسالت نکردند،  بایدنقش برجسته ی خود را در کنار نهادهای دیگر نشان دهند.

شکاف اقتصادی با همسایگان بیشتر شده است

حجت‌الاسلام یوسفی از گروه اقتصاد دانشگاه مفید در ادامه این نشست  تحلیلی، بیان داشت: نرخ بیکاری جوانان در تابستان امسال 2/27 درصد بود که این آمار نرخ متوسط بیکاری در کشور است، یعنی این آمار برای مناطقی مثل ایلام و کرمانشاه حدود 50 درصد می باشد.

وی با اشاره به وابستگی اقتصاد کشورمان به درآمد های نفتی  اظهار داشت: اقتصاد ما بعد از 40 سال در مقایسه با کشورهای رقیب فاصله گرفته شکاف اقتصادی ما با همسایه های عربی، ترکیه و سایر رقبا بیشتر شده است.

مردم به کارآمدی دولت اعتماد نداشتند

عضو هیئت علمی دانشگاه مفید(ره) با بیان این که مشکل کشور اقتصاد نیست، افزود: مسئله کشور، به نظام تدبیر و مدیریت مربوط است. شما می‌توانید این مسئله را در خیلی از مسائل ریز و درشت ببینید، مثلاً در همین زلزله ای که در کرمانشاه رخ داد، مردم به کارآمدی دولت اعتماد نداشتند و عوامل دولت را توانمند نمی‌دانستند ،لذا خودشان به طور مستقم برای کمک رسانی وارد عمل شدند.

وی ادامه داد: این توان مدیریتی ماست که ضعف دارد، اگر به طور کلی به اقتصاد نگاه کنیم ما پیشرفت هایی  خوبی داشته ایم، پیشرفت هایی در صنایع نظامی و امثالهم و دیگری هم در مباحث علمی. در مباحث اقتصادی گفته می‌شود که برخی پیشرفت ها معمولاً کمکی به سطح رفاه جامعه نمی کند و اصطلاحا به آن  توسعه دوگانه می‌گویند؛ یعنی جامعه با منابع محدود است و مدیریت جامعه به جای اینکه این منابع را در مسیری که بهترین راه برای رفاه جامعه هست، به کار بگیرد، در یک مسیر دیگری خرج کند. لذا جامعه دوگانه می‌شود در یک زمینه رشد پیدا می‌کند.

از جامعه ای که در بحران زندگی می‌کند نمی توان توقع داشت

حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمد واعظ موسوی رئیس انجمن علمی ارتباطات و تبلیغ حوزه علمیه قم نیز در این نشست تخصصی، با اشاره به وضعیت اقتصادی و اجتماعی جامعه و نقد هایی که مردم نسبت به وضع معیشتی دارند گفت:  هر چند مسائل فرهنگی و ابعاد فرهنگی و اعتقادی مسائل حاکم بر جامعه، نباید مخفی بماند، اما ریشه اصلی مشکلات فعلی را مسائل اقتصادی می‌دانم.

وی با بیان این که فشارهایی که بر اقشارهای مختلف جامعه وارد می‌شود، ابعاد اقتصادی دارد افزود: باید قبول کنیم، تعداد قابل توجهی از ملت، جامعه  نیم برخوردار یا کم برخوردارند و تنش‌ها و بحران هایی که از نظر اقتصادی ایجاد می‌شود، مستقیما در زندگی افراد جامعه اثر خواهد گذاشت و اثر می گذارد، لذا وقتی خود مسئولین آمار می‌دهند مثلاً در این 5 سال اخیر، ما هر ده روز یک بحران داشتیم، از جامعه ای که در بحران زندگی می‌کند، چه توقع و انتظاری می‌توانیم داشته باشیم.

رئیس انجمن علمی ارتباطات و تبلیغ  ادامه داد: وضعیت فلاکت بار اقتصادی برای کسانی که بیکارند، خانواده هایی که فرزندان بزرگ در سن ازدواج  و یا تحصیلات عالیه دارند،  را باید در نظر گرفت و مسئولین برای برون رفت از این بحران ها تلاش کرده و برنامه های مسنجم و هماهنگی داشته باشند.

ریشه اعتراضات اقتصادی است

حجت‌الاسلام بیاتی از انجمن مطالعات اجتماعی حوزه نیز با اشاره به این که مردم با تمام مشکلاتی که می‌بینند، نظام را قبول داشته و با همه مشکلاتی که با آن مواجه می‌شوند، تفکر قوی انقلابی  دارند، گفت:  خود ذات این تفکر، تفکر درستی است. امام(ره) و نائب به حق ایشان، مقام معظم رهبری نیز به صورت دقیق دارند همین حالت تنهایی را از بین می‌برند و الآن دشمنان ما نگران توسعه ما هستند.

وی افزود: اعتراضاتی که گاهی در جامعه رخ می دهد، ریشه در مشکلات اقتصادی و معضلات اجتماعی حاکم بر جامعه دارد و عموم افراد این مشکلات را نه در نظام بلکه در عدم مسئولیت پذیری برخی از مسئولان و مدیران می بینند.

عضو انجمن مطالعات اجتماعی حوزه  با اشاره به ورود انقلاب اسلامی به چهلمین سال خود، بیان داشت: بهتر است باورود به چهلمین سال پیروزی مسئولین پاسخگو باشند، مردم وقتی ببینند که سوالشان پاسخ داده می‌شود، اتفاقاً به نظام علاقه مند می‌شوند.

خودمان را سانسور نکنیم

حجت‌الاسلام والمسلمین آذربایجانی عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه نیز در این نشست علمی، گفت: ما به عنوان افرادی که به اصطلاح روشنفکران و تحصیل کرده های جامعه هستیم، وظیفه ویژه ای داریم که الآن دیگر خودمان را سانسور نکنیم، بلکه با شفافیت چیزایی را که از جهت علمی و در شاخه علمی و تخصصی خودمان به آن رسیدیم، مطرح کنیم که چه بسا منشأ یک راه حل و یک مسیر جدیدی بشود برای مشکلاتی که وجود دارد.

وی بیان داشت: بحث تخریب و شورش که اینگونه هست، تحت عنوان وندادیسم، یک پدیده اجتماعی هست که کاملاً شناخته شده بوده در همه کشورها و نحوه مواجهه با آنها علت هایی کاملاً روشن دارد و کتاب هایی هم در این زمینه داریم. امیر المومنین (ع) هم در نهج البلاغه در کلمات قصار 199 و 200 تحت عنوان غوغا این پدیده را تحلیل می‌کنند، البته وقتی تخریب اجتماعی محدودی باشد، اما اگر گسترش پیدا کرد، نشان می‌دهد که دیگر وندالیسم نیست، حالا اگر عوامل را یک مقدار گسترده تر ببینیم با عامه مردم سروکار داریم ، لذا باید ببینیم نسبت به مسائلی که مربوط به عموم مردم می‌شود چه کار باید بکنیم.

حجت‌الاسلام والمسلمین آذربایجانی بیان داشت: اگر فقط شما به منبع نهج البلاغه مراجعه بکنید، در خطبه 173 در نامه 51 و 69 و موارد دیگر بیان می شود که اگر به رضایت عامه توجه کردی، این خشم یک گروه خاص قابل بخشش و قابل چشم پوشی است. ما بر اساس نکاتی که در متن دینمان است، تا آنجایی که امکان پذیر است، البته در مواردی که مخالف با حق نباشد، باید به انتقاد های مردم توجه کرد و درصدد رفع نواقص بود.

وی افزود: یعنی اگر نشانه‌های اعتراض مردم را کنار هم بگذاریم، یک علت مشترک دارد، یعنی ما در این علت می‌توانیم راهبرد را پیدا کنیم و آن علت کاهش اعتماد عمومی مردم نسبت به نظام و دولت و حاکمیت است و این مسئله ای است که نمی توانیم انکار کنیم.  چند نکته است که اعتماد مردم را کاهش داده ، اینها باید برگردد؛ تا آنجایی که امکان دارد یک بحث وحدت است، یعنی اختلاف بین مسئولین به ویژه وقتی که مردم می‌بینند می‌گویند تعارضو.... نمی گوید حق با کدام است؛ این دعواها و تعارض‌هایک بحث است که به نظرم بحث مهمی است البته محور وحدت کشور ایران و قانون اساسی و رهبری است که با پشتوانه معنوی اسلام و اهل بیت (ع) باید باشد.

دولت هم مقصر است

این استاد پژوهشگاه حوزه و دانشگاه اظهار داشت: راهکار دوم برای جلب اعتماد صداقت و راستگویی است؛ بحث سوم اقرار به اشتباه بعضی از مسئولین است. آخرین، بحث سرعت عمل و تمرکز در گشایش اقتصادی است، قطعاً دولت هم مقصر است و کوتاهی کرده است ولی بحث تمرکز در مسائل اقتصادی با این تحلیلی که به خوبی فرمودند و تحلیل های دیگر را هم دیدیدم این نیاز به این دارد که همه منابع قدرت تجمیع و مدیریت صحیح باشد.

تنها روی کسانی که در خیابان بودند متمرکز نشویم

دکتر فراتی از پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه نیز در این نشست علمی گفت: عمده تحلیل های این جلسه بر روی فعل کسانی که آمدند در خیابان و شورش کردند متمرکز شد، من فکر می‌کنم از زاویه دیگری هم می‌شود حوادث اخیر را تحلیل کرد و فعل کسانی که به این شورش‌ها نپیوستند هم دید و ارزیابی کرد.

وی اظهار داشت: فکر می‌کنم سیستم ما در حوزه های اندیشه، در حوزه های اقتصادی، قومیتی، تفاوت های نسلی و غیره دچار شکاف های شده باشد، که البته شکاف های ساده ای هستند و گهگاهی می‌خواهند فعال شوند، ولی به شکاف های فعال تبدیل نمی شوند.

حجت‌الاسلام لطفی مدیر اجرایی انجمن مطالعات اجتماعی حوزه نیز در تحلیل خود با اشاره به این که شروع این قضایای اخیر از یک سری نهادها و مؤسسات مالی بود که بعدها به این مسائل اخیر دامن زده شد گفت: خواستگاه، خواستگاه اقتصادی بود، مثلاً در بین بازداشت شده‌ها از حدود 1000 نفر یک نفر مدرک دکتری داشتیم، تقریباً زیر 20 درصد ارشد و 70 درصد سیکل و دیپلم یعنی این نشان دهنده قضایا از لحاظ تحصیلات. بعد حدوداً بین 10 تا 15 درصد لیسانس و 17 درصد ارشد مابقی دیپلم و زیر دیپلم. شروع این قضایا از 3/7/96 به بعد بود.

وی با بیان اینکه در قضایای(فتنه) سال  88 مانور روی انتخابات بود، ولی در قضایای اخیر سیاسی بود، ولی در قضایای اخیر خواستگاه اقتصادی بود  اظهار داشت: 23 درصد و 22 درصد جمعاً می‌شود حدود 45 درصد آمار سنی بین 15 تا 30 سال بود. یعنی 50 درصد آدمهایی که آمده بودند، بین 15 تا 30 سال سن داشتند.  41 درصد شغل داشتند یعنی بیکار نبودند. ولی شغلشان آزاد بود که نشان دهنده این بود که سطح درآمدها پایین است و رکود حاکم است. یعنی آن کسی که آمده بود خیابان بیشتر آن آدمی است که شغل داشته با درآمد پایین.

حجت‌الاسلام لطفی اظهار داشت: درباره بحث اقتصادی هم باید گفت،‌50 درصد این افراد وقتی به حسابهای بانکی شان رجوع شده زیر یک میلیون در حسابشان بوده، 20 درصدشان زیر 5 میلیون در حسابشان بوده. یک نفرهم بالای 20 میلیون در حسابش بوده است؛بالاخره از بحث میدانی  به این نتیجه رسیدند 41 درصد شغل آزاد، عمدتاً هم شاگردهای این صنوف بودند. شاگرد خیاط و نانوا و اتوشویی و کارگری بودند. 7 درصد بیکار بودند و آن چیزی که در مشهد آنالیز شده بود 47 درصد کم برخوردار 32 درصد متوسط و 20 درصد هم برخوردار بودند.

جامعه ما دچار یک خستگی اجتماعی جدی شده است

دکتر اکبری از وزارت کشور هم در این نشست بیان داشت: اگر بخواهیم از آشوب های خیابانی اخیر تحلیلی داشته باشیم، مباحث گسترده ای را می‌طلبد، منتها با نگاه از زاویه حوزه علمیه، باید گفت که جامعه ما دچار یک خستگی اجتماعی جدی شده ، یکی آن که جواب برخی از سوالاتش را نگرفته، از سوی دیگر همواره شنیده که بحران وجود دارد، اگر به این امر که همین احساس ناکاآمدی و یا واقعیت وجود ناکارآمدی را هم اضافه کنیم، هر دو می‌تواند بخشی از این بحث باشد که منجر به تجمع بحران‌ها در زمان فعلی شده است.

وی افزود: در خصوص ریشه های بحران های تجمیع شده یکی به بیکاری جوانان دهه شصتی برمی گردد که در حال حاضر جویای کار هستند، اما برای آن فکری نکردیم ،  از سوی دیگر مدیران و برخی مسئولان همواره وعده داده اند  که مثلا قرار است انجام بدهیم، بزودی انجام خواهد شد و... انتظار خیلی خوب است، اما همه اینها احاله به آینده است، باید گفت این آینده تا چه زمانی است، کی به سرانجام می رسد، این  عوامل منجر به آن خستگی می‌شود.

در اعتراضات اخیر باید نگاهمان به داخل باشد

دکتر ظهیری از پژوهشکده علوم سیاسی دفتر تبلیغات اسلامی نیز در این نشست بیان داشت:  یکی از نکاتی که تأکید می‌کنم، این است که نگاه مان را داخلی کنیم. البته هیچ کس نمی گوید مسئله بیرونی نداریم. اما مسئله این است که چگونه آنها می‌توانند در برخی از جوامع تحول ایجاد کنند و در برخی جوامع نمی توانند. یا چرا در برخی جوامع تأثیرشان کم و یا زیاد است.

وی افزود: در همین قضایا واقعاً نگاه‌هاداخلی شد، یعنی به جای اینکه بگویند عوامل بیرونی، نگاهی هم به عوامل داخلی داشتیم، در ایران جنبش های جدیدی در حال شکل گیری است این جنبش ها رهبری ندارند، بلکه هویتی هستند، مراد من از هویتی، این است که اینها بر سر یک مسئله مورد قبول جمع می‌شوند، بدون اینکه با هم ارتباط داشته باشند.

دگرگونی های سیاسی ابتدا از نارضایتی آغاز می‌شود

دکتر شیرخانی مدیر انجمن مطالعات سیاسی حوزه نیز با اشاره به این که بحث هایی که انجام شد، در جایی خود بحث های خوبی است، گفت: ما باید به صورت سیستمی نگاه کرده و  ببینیم سیستم یک نظام سیاسی ایجاد شده،چه مشکلی دارد، هر سیستم ورودی دارد بعد از یک فرایندی، خروجی و بازخوردهایی دارد. ما بیاییم ببینیم این ورودی های سیستم‌هاچگونه است؟ آیا ورودی سیستم ما تضادها هست ؛ افرادی که در حوزه انقلاب کار می‌کنند می‌گویند انقلاب و دگرگونی های سیاسی ابتدا از نارضایتی آغاز می‌شود، شهید مطهری در کتاب تئوری انقلاب‌هادر باب انقلاب اسلامی می‌گوید اگر نارضایتی از وضع موجود پاسخ داده بشود ، رضایت ایجاد خواهد کرد، اما اگر پاسخ داده نشود، به مرور به سمت دوری از نظام می‌رود.