به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه» دکتر احمد شهدادی عصر سه‌شنبه‌ در «چهارمین دورهمی ویراستارانه» که به میزبانی مدرسه اسلامی هنر و با همکاری مؤسسه ویراستاران برگزار شد، با بیان اینکه کار ویرایش را از سال ۱۳۶۷ آغاز کرده است، اظهار کرد: تجربه هایی که در این مسیر کسب شده همراه با سختی و مشقت و زمین خوردن بوده است.

وی با بیان اینکه ویراستار یک انسان تنهاست، تصریح کرد: کسی که وارد عرصه ویرایش می‌شود، یک داور و اصلاحگر است اما صدایی ندارند.

این مدرس فن ویرایش افزود: ویراستاران در پشت صحنه کار می کنند و هر کتاب ارزشمندی که در هر زمینه ای منتشر می‌شود، قطعاً همراه با تلاش یک ویراستار در پشت صحنه بوده است. صدای یک ویراستار را می‌توانیم از سفیدخوانی صفحات کتاب بشنویم.

شهدادی با بیان اینکه معمولاً مشخص نمی‌شود نویسنده در نسخه اصل چه کرده است، تصریح کرد: اگر در کار ویرایش ترجمه باشید، فغان از ترجمه به آسمان بلند است و هیچ گونه راهی برای خوانش درست باقی نمی گذارد اما ویراستاران ترجمه، در اوقات تنهایی و خلوت خود بدون ادعا و نامی، آثار را به شکل مطلوب ویرایش می‌کنند و به مترجم و ناشر و اثر، هویت و شخصیت می‌بخشند.

*ویرایش به حرفه صوری و ظاهری تبدیل شده است

وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: امروز در حالی که اوضاع نشر کتاب بسیار نامناسب است، ویراستاران نه کار واقعی خود را انجام می دهند و نه قدر واقعی خود را می‌بینند.

این مدرس فن ویرایش افزود: متأسفانه ویرایش به یک حرفه صوری و ظاهری تبدیل شده که غلط های املایی و انشایی یک کتاب یا نوشته را می‌گیرد، در حالی که این اصلاً معنای ویرایش نیست.

وی تصریح کرد: ویرایش لایه‌های متعددی دارد اما به دلیل اینکه حتی حاجی بازاری‌ها هم نویسنده شدند و دوست دارند کتاب داشته باشند، ویراستاران مجبور هستند که غلط‌های املایی و انشایی آنان را تصحیح کنند.    

این استاد دانشگاه در بخش دیگری از سخنان خود به بیان نکاتی درباره اخلاق حرفه‌ای عرصه ویرایش پرداخت و گفت: اخلاق حرفه‌ای برابر با مسئولیت‌پذیری است. هر ویراستار ابتدا در برابر خودش مسئولیت دارد و دائم باید خودآموزی کند. ویراستار نمی‌تواند به حضور در یک دوره آموزشی اکتفا کند و سال‌ها در این عرصه دوام آورد. خودآموزی مداوم، امری لازم برای ویراستار است.   

شهدادی افزود: ویراستار نمی‌تواند اغلب در کلاس‌های متعدد شرکت کند؛ بنابراین، ویراستاران مهم و کارآمد در دنیا، خودآموزان خیلی قوی هستند. آنان اگر در زمینه‌ای ضعف داشته باشند به کمک کتاب، مقاله، سی‌دی، اینترنت و ... ضعف خود را برطرف می‌کنند.

وی با بیان اینکه ویراستاران زبان فارسی باید تلاش کنند زبان عربی را نیز بدانند چرا که بخشی از میراث و زبان ماست، گفت: بهتر است علاوه بر زبان عربی، به یک زبان خارجه دیگر نیز مسلط شوند. ویراستاری که زبان دوم و سوم نداند، چندان توانا نخواهد بود.

این مدرس فن ویرایش همچنین بر لزوم مطالعه گسترده و پردامنه ویراستاران تأکید کرد و گفت: تا یک سِنی باید اطلاعات پردامنه جمع کرد، زیرا اطلاعات کم، معمولاً انسان را گرفتار می‌کند و ویراستار درجه یک نمی‌سازد. همچنین ویراستار باید در یک رشته خاص تخصص پیدا کند و مثلاً فلسفه بداند و سعی کند به سمت ترجمه متن‌های فلسفی برود.

شهدادی با بیان اینکه ویراستار باید زمان‌نگری و زمان‌بندی داشته باشد، اظهار کرد: سرعت در ویرایش بسیار مهم است و ویراستار باید تلاش کند سرعت عمل خود را افزایش دهد. ویراستار به دو دلیل «امرار معاش» و «خصلت معلمی و اصلاح‌گری» در عرصه ویرایش قدم می‌گذارد و بر این اساس، ویراستاری که کُند باشد و تندخوانی نمی‌داند، لذت کمتری از کار می‌برد و پول کمتری نیز می‌گیرد.

وی در ادامه با بیان اینکه مسئولیت اولیه یک ویراستار، مراقب از سلامت روح و جسم خود است، گفت: ویراستاری، کاری متمرکز و همراه با ضعف جسم و روح است. ویراستار باید با انجام ورزش و شنیدن موسیقی و خواندن شعر و دیدن فیلم و ... از جسم و روح خود مراقبت کند.

*ویراستار خیرخواه مطلق نویسنده باشد

این استاد دانشگاه با بیان اینکه اولین وظیفه ویراستار در قبال متن نویسنده باید خیرخواهی مطلق باشد، گفت: باید فرض کنیم اثر نویسنده، اثر خود ماست و نام ما، جای نام او درج می‌شود. اخلاق حرفه‌ای اقتضا می‌کند عالی‎‌ترین سطح کار متناسب با نوع قرارداد انجام شود.

شهدادی با بیان اینکه یک ویراستار خوب می‌تواند یک نویسنده ضعیف را تبدیل به نوینسده خوب کند، گفت: البته اکنون وضع ویرایش نامناسب است؛ یک کتاب به دست ویراستار می‌دهند که نه نویسنده را می‌شناسد، نه از ناشر خبر دارد؛ این ویرایش نیست، این بیشتر مرده‌شویی است.

وی تصریح کرد: ویرایش واقعی این است که ویراستار به یک اثر حیات بدهد و با نویسنده در ارتباط باشد و راهنمایی هوشمندانه کند.

*ویراستار کشف تقلب کند

این استاد دانشگاه با بیان اینکه همچنین وظیفه اصلی یک ویراستار کشف تقلب است، گفت: ویراستاران در خصوص سرقت علمی از کتب و مقاله حساس باشند چرا که در این صورت، کتاب‌های بی‌هویت و تقلبی کمتر منتشر می‌شود.

شهدادی با بیان اینکه یکی از دلایل رونق نداشتن کتابخوانی در جامعه ما، انتشار کتاب‌های کم‌ارزش است، گفت: گاهی مردم می‌روند کتاب‌هایی را خریداری می‌‎کنند اما گره از کار مخاطب باز نمی‌کند و مخاطب را ناامید می‌کند.

وی، یکی دیگر از مسئولیت ویراستاران را در زمینه توجه به منابع و ارجاعات عنوان کرد و گفت: ویراستار باید از حقوق دیگران و مؤلفان و منابع صیانت کند. ویراستار حتماً چند مورد از ارجاعات نویسندگان در کتاب‌های داخلی و خارجی را بررسی کند.

*ویرایش در وضعیت بیماری قرار دارد

استاد ویرایش در ادامه با بیان اینکه امروز ویرایش بیماری داریم، گفت: بعضی ویراستاران به دلیل امرار معاش، کتاب‌های ضعیف را ویرایش می‌کنند و نکات اساسی نیز در بسیاری از موارد رعایت نمی‌شود.

*امروز به تعداد صاحبان صفحه در فضای مجازی، رسم‌الخط داریم!

شهدادی با توصیه به ویراستاران مبنی بر اینکه ویرایش آنان مطابق با شیوه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی باشد، گفت: گاهی یک جامعه شناس می‌آید و به غلط از شیوه‌نامه متفاوت خود دفاع می‌کند.

وی افزود: فرهنگستان‌ها در همه کشورها مهم هستند چراکه استادان مهم یک زبان می‌آیند و بعد از ساعت‌ها مشورت، شیوه‌نامه و رسم‌الخطی را تصویب می‌کنند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه شیوه‌نامه فرهنگستان در کشور فصل‌الخطاب است و باید طبق شیوه‌نامه واحد عمل کرد که دچار تزلزل و اختلاف نشویم، گفت: متأسفانه اکنون به تعداد صاحب صفحه در فضای مجازی، رسم‌الخط موجود است، گویی که زبان فارسی، صاحب و مالک نداشته باشد. باید از تلاش مفاخر و میراث فکری و ادبی در حفظ و حراست از زبان فارسی دفاع کرد.

شهدادی در پایان مهم ترین رهاورد ویرایش در زندگی شخصی خود را «کسب خلاقیت و وسعت فکری» و «لذت یادگیری» عنوان کرد و افزود: من نگاه کاسبی به ویرایش نداشتم، بلکه نگاه بنده این بود که به دیگران کمک می‌کنم.

انتهای پیام/313/33