به گزارش خبرنگارخبر گزاری«حوزه»، حضرت آیت الله سبحانی پیش از ظهر امروز در اختتامیه همایش ملی حکیم طهران، مرحوم ملا علی مدرس (زنوزی) که در سالن اجتماعات مجتمع عالی امام خمینی(ره) قم برگزار شد، بر ضرورت احیاء نکوداشت عالمانی چون حکیم طهران تاکید کردند.

این مرجع تقلید با بیان اینکه عقلانیت از خصائص دین است، انبیاء الهی و امامان معصوم(ع) از همان زمان اولیه ترویج دین، بر اهمیت مباحث عقلی تاکید کرده اند گفتند: در منابع فقهی علمای  مذاهب اجتهاد را از عوامل تشریع می دانند و عقل را جزءمنابع نمی دادند و به جای آن قیاس را مطرح کردند، افزودند: اما از نظر شیعه عقلانیت موضوعیت دارد و جزء  خصوصیات شیعه و از حجج الهی است.

 ایشان از عدم بحث مستقل در باب عقل در اصول گلایه کردند و افزودند: عقل یکی از حجج فقه است؛ اما متأسفانه درباب اصول این گونه نیست و برای عقل فصلی باز نشد، قلمرو عقل به درستی بیان نشده؛ این نقص در شرایح هم وجود دارد؛ اما از این به بعد اگر کتابی تالیف می شود، باید برای حجیت عقل جدا گانه بحث کنند. درباب اجماع هم همین نقیصه وجود دارد، بابی جداگانه برای آن نیست.

 معظم له بیان داشتند: عقل به نظری و عملی قابل تقسیم است و عقل عملی،‌در باید و نباید ها بحث می کند و بحث ما روی عقل عملی است. اما در اینجا  سه مطلب را مطرح می کنند. اول آیا ادراکات عقل عملی مانند عقل نظری از قبیل یقینیات است یا نه؟

 ایشان افزودند: آیا عقل عملی مانند عقل نظری قابل تقسیم  به بدیهیات و ظنیات است یا قابل تقسیم نیست و  محور سوم همان طوری که عقل نظری  واقعی  دارد، آیا عقل عملی هم  و واقعی دارد یا نه.

حضرت آیت الله سبحانی اظهار داشتند: درباب عقل عملی  ا و در مسئله اول معتقد  به یقینیات، درمسئله دوم معتقد به تقسیم به بدیهیات و خود معیاری و در سومی معتقد به واقع هستم؛ اما بزرگان مانند شیخ رئیس مخالف این نظریات هستند و عقل عملی را از قبیل نظریات می دانند.

این مرجع تقلید ابراز داشتند: اما متأخرین مانند محقق اصفهانی نیز هم تحث تاثیر آرای شیخ الرئیس می باشند.

معظم له عنوان کردند: آیا می توان در هر سه مسئله نظری داد یا نه، اینکه معتقدند قضایای عقل عملی مشهور است، باید بگویم این تفکر همه عقائد در مسائل فکری را زیر سؤال می برد و فرو می ریزد.

ایشان بیان داشتند: مثلا خدا معجزه را در دست انسان راستگو می دهد، اما اگر خدا به غیر راستگو بدهد با حکمت خدا سازگار نیست. اما شیخ رئیس گفت در عقل عملی شک راه ندارد، ولی در اینجا در عقل عملی شک راه دارد. بنیان این گذاره فرو می ریزد و در مسائل مربوط به عدل الهی هم این گونه خواهد بود.

حضرت آیت الله سبحانی به آیات هَلْ جَزَاءُ الْإِحْسَانِ إِلَّا الْإِحْسَانُ،  أَمْ نَجْعَلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ كَالْمُفْسِدِينَ فِي الْأَرْضِ أَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِينَ كَالْفُجَّارِ اشاره کردند و افزودند: قرآن مسئله را عقل قطعی تلقی کرده است نه ظنی.

این مرجع تقلید افزودند: درخواست از مجمع عالی حکمت اسلامی این است که برای تبیین این سه مسئله مطرح شده گام های بلندی را بردارند،  آیا واقعا عقل عملی بدیهیات است، آیا قابل تقسیم است، آیا در خارج مطابق دارد یا تکوینا مطابق دارد.

معظم له ابراز داشتند: این سه جلد مقالات که نوشته بودند، مقدار کثیری را خواندم، اما گلایه دارم چطوری نظریات امام راحل در این مقالات نیامده است در حالی که ایشان بحث مفصلی در مباحث مختلف فلسفی دارند.

ایشان با اشاره به نام گذاری مرحوم آقا علی مدرس به حکیم طهران افزودند: آقایان اسرار به حکیم طهران نکنند، بلکه  حکیم علی زنوزی مقیم طهران بگویند تا هر دو صورت را در برگیرد.

40/313