خبرگزاری«حوزه»، عالم ربانی و فقیه صمدانی آیت الله حاج ابوالفضل خوانساری متولد سال 1296 شمسی در اصفهان است. پدرش آیت الله حاج شیخ احمد خوانساری از علمای بزرگ اصفهان و شاگرد آخوند خراسانی و علامه مامقانی بود.
تحصیل
ایشان در پنج سالگی به مکتبخانه رفت و چون دارای هوش بالایی بود، مطالب را به سرعت یاد می گرفت. مقدمات علوم دینی را در نوجوانی نزد پدر بزرگوارش آموخت و سپس خدمت شیخ هبة الله هرندی، سید احمد مقدس و آقا محمدحسین نجف آبادی که از مشاهیر حوزه اصفهان بودند، شرح لمعه، سیوطی و معالم را آموخت.
این جویای علم دین همچنین درس نهج البلاغه را از عالم وارسته میرزا علی آقا شیرازی استفاده می نمود. در این ایام که حدود دوازده سال داشت، پدر بزرگوارش را از دست داد و تحت کفالت شیخ ابوتراب قرار گرفت.
آیت الله خوانساری در خصوص پدرش می فرمود: « در طول زندگانی از نظاره چهره پدرم سیر نشدم و خجالت می کشیدم به صورت او نگاه کنم.»
سفر علمی
حدود سال 1314 شمسی که به دلیل اجرای سیاست های رضا خانی بر روحانیت ایران سخت می گذشت، آیت الله خوانساری قصد سفر به نجف اشرف کرد. خودش در این باره می فرماید: « برای رفتن به نجف اشف استخاره کردم، آیه مالکم اذا قیل لکم انفروا فی سبیل الله اثّاقلتم الی الارض... آمد.»
در نجف اشرف فقه و اصول را از محضر آیت الله سید ابوالقاسم خویی و آیت الله میرزا باقر زنجانی فراگرفت. در زمینه علوم عقلی و فلسفه نیز وجود شیخ صدرا بادکوبه ای را مغتنم شمرد و شرح منظومه و شوارق الالهام را آموخت. در خصوص اخلاق و سیر و سلوک از شاگردان آقا سیدعلی قاضی طباطبایی بود.
محفل درس خارج آیات عظام شیخ محمد حسین غروی، سید ابوالحسن اصفهانی، آقا ضیا عراقی، میرزای نائینی و آقا سید جمال الدین گلپایگانی محل رفت و آمد آقای خوانساری بود.
ایشان در سال 1330 شمسی جهت مداوای بیماری ریوی اش به تهران آمد و سپس در قم ساکن شد و توانست حدود هفت سال درس خارج آیت الله بروجردی را درک کند.
تدریس و آثار
آیت الله خوانساری خود کرسی تدریس داشت و توانست چندین دوره فقه و اصول را برای علاقه مندان تدریس نماید.
از این فقیه وارسته آثار قلمی ارزنده ای به جا مانده که حاشیه بر نهایه، مکاسب و عروة الوثقی، رساله عملیه، الجواهر النضید فی شرح فروع التقلید، کتاب طهارة والصلاة، احادیث فضائل و مناقب اهل بیت عصمت و طهارت (ع) و مناسک و آداب حج از آن جمله اند.
خصوصیات اخلاقی
او که تربیت یافته مکتب امام صادق و شاگردان آقای قاضی و آقا سید جمال گلپایگانی بود، نمونه ای از معلمان خود گشت. از زی طلبگی و ساده زیستی فاصله نگرفت و می فرمود: « ما نان امام زمان (عج) را می خوریم، پس باید شئون طلبگی را حفظ کنیم تا آن حضرت آزرده نشود.» و نیز ی فرمود: « انسان نباید تشریفاتی باشد؛ چراکه از یاد خدا غافل می شود. ما باید از مولای خویش امام علی (ع) پیروی کنیم که با داشتن امکانات، ساده زیستی را سرلوحه خویش قرار داده بود.»
رعایت تقوا و پرهیزگاری و کم حرفی از خصوصیت های بارز این مرد الهی بود. می کوشید تا حرف های اضافه را به زبان نیاوزد. در این باره می فرمود: « اگر انسان بخواهد لحظه های گرانقدر خود را با سخنان بیهود تلف کند، زیان کرده است.»
او خود به ائمه اطهار (ع) علاقه وافری داشت و معتقد بود که یکی از راه های موفقیت انسان توسل جستن به آن ذوات مقدسه (ع) است.
تلاش های سیاسی فرهنگی
در صفحات زندگی این عالم وارسته فعالیت های سیاسی و فرهنگی و نیز عمرانی بسیار زیادی به ثبت رسیده است. یکی از چهره های درخشان حوزوی که به ندای حق طلبانه امام خمینی (ره) در سال 1341 لبیک گفت، آیت الله خوانساری بود. مدارک مربوط به فعالیت های سیاسی و اجتماعی ایشان در جلد سوم کتاب « اسناد انقلاب» به طور مشروح آمده است.
پس از انقلاب نیز این حمایت ها ادامه داشت؛ بویژه زمانی که به امامت جمعه اراک منصوب شد که منشا خدمات عمرانی و اجتماعی فراوانی بود. ایشان پس از وفات فرزند ارجمندش حاج شیخ محمدحسین خوانساری برای سکونت به شهر مقدس قم عزیمت نمود و از سال 1371 در مسجد امام حسن عسگری (ع) به تدریس خارج فقه و اصول مشغول شد.
سفر ابدی
عاقبت این عالم عارف در روز 26 رجب سال 1422 قمری برابر با مهرماه سال 1380 شمسی در 86 سالگی جان به جان آفرین تسلیم نمود. پیکر پاک آن مرحوم پس از تشییع با شکوه و نماز توسط آیت الله بهجت (ره) در مسجد بالاسر مرقد مطهر حضرت معصومه (س) دفن شد.
روحش با انبیا عظام محشور باشد.
منبع: ستارگان حرم، دفتر 14.
