به گزارش خبرگزاری «حوزه»، مسئله تقلید از مباحث مهم برای شیعیان است که از سال های گذشته تاکنون، اشکالات و شبهاتی پیرامون این موضوع مطرح شده؛ به همین منظور در شماره های متعدد، نکاتی خلاصه و مفید پیرامون این بحث ارائه خواهیم داد.
* طرق به دست آوردن فتوا
به دست آوردن فتوا، يعنى دستور مجتهد، چهار راه دارد:
1. شنيدن از خود مجتهد
2. شنيدن از دو نفر عادل كه فتواى مجتهد را نقل كنند.
3. شنيدن از كسى كه مورد اطمينان و راست‌گوست.
4. ديدن در رسالۀ مجتهد در صورتى كه انسان به درستى آن رساله، اطمينان داشته باشد ( توضيح المسائل امام عليه الرحمه/ مسأله 5)
راه هاي مختلفي را براي دستيابي به دستور مجتهد و فتواي مرجع تقليد وجود دارد تا تكليف مقلدين روشن گردد.
اول شنيدن از خود مجتهد است؛ زيرا علما با توجه به سيره و روش عقلا به خوبي در علم اصول فقه روشن نموده اند كه با پايبندي به ظواهر كلام است كه انسان مي تواند مقصود خود را به ديگران بفهماند و در هر زمان و مكاني اين روش حجيت دارد (المعالم الزلفي ص 61) و خداي متعال كه مي فرمايد:
فَلَوْ لاَ نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طَائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَ لِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ/ چرا از هر گروهى از آنان، طايفه‌اى كوچ نمى‌كنند، تا در دين (و معارف و احكام اسلام) آگاهى يابند و به هنگام بازگشت بسوى قوم خود، آنها را بيم دهند؟! شايد (از مخالفت فرمان پروردگار) بترسند، و خوددارى كنند! توبه /122
دلالت مي كند بر حجيت كلام و انذار كساني كه فقيه و دين شناس ِ جامع الشرائط هستند؛ چراكه در حقيقت انذار يعني خبر دادن از حرمت يا وجوب چيزهايي كه خواست خداوند متعال بدان تعلق گرفته است (موسوعه الامام الخوئي ج1 ص265 )
نكته آنكه توجه به نكاتي كه در ذيل مسأله اول آورده شد مي تواند تكمله خوبي براي اين اين بحث باشد .
دوم: شنيدن از دو نفر عادل كه فتواى مجتهد را نقل كنند؛ همان طوركه مشهور علما پذيرفته اند و علامه بزرگوار جناب صاحب جواهر بيان فرموده اند (جواهر الكلام ج 6 ص 172) و روايات مختلفي در موضوعات مختلف مبني بر پذيرش و قبول خبري كه دو نفر عادل نسبت به آن شهادت مي دهند وارد شده است. مانند روايتي كه امام صادق عليه السلام مي فرمايند:
كُلُّ شَيْ‌ءٍ لَكَ حَلَالٌ- حَتَّى يَجِيئَكَ شَاهِدَانِ يَشْهَدَانِ أَنَّ فِيهِ مَيْتَةً. وسائل الشيعة؛ ج25، ص: 118
سوم: شنيدن از كسى كه مورد اطمينان و راست‌گوست؛ برخي از بزرگان قول يك نفر عادل يا كسي كه اطمينان به گفته او داريم را به تبعيت از سيره و بناء عقلاء حجت مي دانند هرچند برخي ديگر از ادله اي مانند آيه شريفه نبأ: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ جَاءَكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُوا أَنْ تُصِيبُوا قَوْماً بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِينَ حجرات /6، حجيت خبر عدل واحد را استفاده مي كنند.
چهارم: ديدن در رسالۀ مجتهد در صورتى كه انسان به درستى آن رساله، اطمينان داشته باشد
اگر كتاب يا نوشته اي را مرجع تقليد خودش نوشت يا به نحوي مورد تاييد قرار گرفت در اين صورت مانند صورت اول مي شود ( موسوعه الامام الخوئي ج1 ص 266 )
والحمدلله رب العالمين
گردآوری: حجت الاسلام داود دهقانی
