به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، جمعی از اساتید حوزه و دانشگاه طی سخنانی در نشست علمی «تحلیل جامعه شناختی از آخرین وضعیت کشور با تاکید بر وقایع اخیر» که در سالن همایش های دبیرخانه انجمن های علمی برگزار شد، نسبت به این مهم پرداختند.

در ابتدای این نشست، ابراهیم فیاض در سخنانی اظهارداشت: طی دهه گذشته و اقداماتی که صورت گرفته بود مساله واضحی بود که روزی دچار چنین بحرانی در متن کشور شاهد خواهیم بود، من از این وضعیت اصلا ناامید نیستم و به نوعی خوشحالم چرا که واضح بود.

دانشیار گروه مردم شناسی دانشگاه تهران افزود: امروز در جمهوری اسلامی پارادایمی در حال شکل گیری است فراتر از پارادایم انگلیسی، آمریکایی که طی این سالها در کشور نقش آفرینی کرده بودند، عده ای در بازار، عده ای در حوزه های علمیه، عده ای در جمع سیاسیون ، امروز تقابل میان این پارادایم ها در حال شکل گیری است، پارادایمی که نه انگلیسی  و نه آمریکایی است.

استاد دانشگاه تهران بیان داشت: در سال 88 انقلاب انگلیسی ها علیه پارادایم آمریکاییها در کشور شکل گرفت و امروز شاهد فروپاشی هر دو پارادایم هستیم.

وی اظهارداشت: پارادایم جدیدی که شکل خواهد گرفت بر پایه فکر، تعقل، علوم اجتماعی و جامعه شناختی جلو خواهد آمد، امروز اقدامات  ترامپ احمق کمک بزرگی به حرکت روی به جلوی این پارادایم دارد، اگر امروز دچار یأس و ناامیدی هستیم بابت این است که تصویری از آینده نداریم و هر چه داریم تاریخ گذشته مان است، امروز دچار نوعی وهم هستیم که ترس را به دنبال خود دارد.

دکتر فیاض تصریح کرد: دوران امروز از دوران زمان جنگ سخت تر و دشوارتر نیست، در این پارادایم جدید ساختار تولیدی در صنعت خواهیم داشت و محکم تر از قبل پیش خواهیم رفت.

این محقق و پژوهشگر جامعه شناختی کشور تاکید کرد: امروز ما با جهل تاریخی مواجه هستیم، تاریخ را درست نخوانده ایم و به خوبی نمی توانیم تحلیل کنیم، امروز تاریخ حوزه باید از درون حوزه و متون حوزه تهیه شود ، وقتی چنین اتفاقی افتاد روحانیت جایگاه خود را در می یابد.

جامعه دچار نوعی دگردیسی شده است

در ادامه این نشست ، دکتر تقی آزاد ارمکی با بیان اینکه امروز جمهوری اسلامی دچار نوعی فربگی شده است، گفت: امروز با گذشته قریب به 4 دهه از انقلاب اسلامی جامعه ایرانی به گونه ای حرکت کرده که بر خلاف انتظار دچار گسست در حوزه سیاسی و اقتصادی و دارای شکاف های طولی از بالا به پایین شده است.

استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران ادامه داد: جامعه امروز ایرانی در دو سطح مهم سیاسی و اجتماعی دارای شکاف های متعددی شده است، که اگر با نگاه جامعه شناسی آن را بررسی کنیم جامعه دچار نوعی دگردیسی شده است که می توان نشانه های آن را در بنیان خانواده و مسائلی همچون ازدواج سفید که امروز در تهران و برخی شهرهای بزرگ شایع شده است ملاحظه کرد.

وی به نقش روحانیت اشاره کرد و افزود: امروز روحانیت متاسفانه از آن جایگاهی که داشته و می بایست داشته باشد بیرون آمده بطوریکه در شهری مثل تهران دیگر شاهد حضور و تردد روحانیت با لباس رسمی نیستیم، و فرهنگ دینداری میان نسل جوان کمرنگ شده است.

نویسنده کتاب «فرهنگ و هویت ایرانی و جهانی شدن تألیف تمدن ایرانی » اظهارداشت: امروز جمهوری اسلامی ایران درمنطقه از نظر قدرت نظامی و امنیتی بسیار قدرتمند است و مخصوصا در حوزه امنیت می تواند بسیار کوبنده ظاهر شود، اما آیا این سرکوبی نشان دهنده کارآمدی است، چنین نیست. آیا نشانه خوب کار کردن است؟ چنین اقداماتی به نوبه خود موجب بهم ریختگی در نظام سیاسی را رقم می زند، نظام سیاسی را دچار ناکارآمدی می کند.

استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران طی این 40 سال اخیر نتوانست آلترناتیوی از خودش درست کند تا امروز آن را به نمایش بگذارد، من روزی منتقد جدی مساله « دشمن » بودم، ولی امروز به این نتیجه رسیده ام که واقعا دشمن هست و پای میز مذاکره می نشیند.

دکتر آزاد ارمکی ادامه داد: امروز در عرصه رویایی روی با دشمن و تصمیم گیرنده در قوای خودی و دشمن ، در جامعه ایرانی تنها تصمیم گیر رهبری است و در جناح مقابل هم ترامپ قرار دارد و جناح ها و دستگاههای دیگر کاره ای نیستند.

با فروپاشی حوزه نخبگانی جامعه مواجه هستیم

در ادامه این نشست تحلیلی حجت الاسلام و المسلمین دکتر حمید پارسانیا با بیان اینکه سخنانم را در سه بخش ارائه می کنم، اظهارداشت: امروز ما با فروپاشی حوزه نخبگانی جامعه مواجه هستیم، خیزش و بازتولید در حوزه اجتماعی نکته مهمی است که ما در دوران جنگ شاهد هیچ فاصله ای میان آن ها نبوده ایم، ولی اولین انشقاق و فاصله از اعتراضات کوی طلاب در مشهد سال 71 شکل گرفت.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: اگر بخواهم از منظر ابن خلدونی به این اعتراضات نگاه کنم، باید بگویم این حرکت قبیله ای بین قدرت بود و در سال 76 این احساسات به گونه ای دیگر خود را در عرصه انتخابات نشان داد.

وی ادامه داد: هر کسی که نماینده وضعیت حوزه نخبگانی بود در آن عرصه رای نیاورد و حوزه عمومی نیز مقاومت کرد.

استاد حوزه و دانشگاه بیان داشت: مقاومت عمومی بار دیگر در سال 84 احساس خود را نشان داد و از گفتمان فرهنگ عمومی بهره برد؛ ولی ضعیف وارد عمل شد و در سال 92 به صورت قبلیه ای و با بی نظمی توانست خواسته خود را اجرا کند.

حجت الاسلام و المسلمین پارسانیا در بخش دیگری از سخنانش به موضوع ناکارآمدی نخبگان سیاسی جامعه پرداخت و افزود: به نظر می رسد در این برهه قانون اساسی ما و مسائل مربوط به نوعی نقش آفرینی می کنند، عملکرد نخبگان به گونه ای است که در دل خود قانون اساسی را نشان می دهد و اگر مشکلاتی هم رخ می دهد به جهت عدم رعایت قانون است.

عضو انجمن مطالعات اجتماعی حوزه ادامه داد: اگر نگاهی به حوادث سالهای 77، 88 و 97 بیندازیم نقش نخبگان را خواهیم یافت. امروز مردم دارای مطالبات سیاسی و اجتماعی خود هستند.

امروز نظام سیاسی ما قفل شده است

در پایان این نشست تحلیلی و جامعه شناختی دکتر عماد افروغ در سخنانی به نبود یک نگرش دیالکتیک و انفعال و اتصال  اشاره کرد و گفت: از نظر تفکر صدرایی وحدت در کثرت است و ما در وحدت عین کثرت انقلاب کرده ایم.

این محقق و پژوهشگر جامعه ‌شناسی افزود: یکی از دوگانه نگرش هایی که در جامعه ما وجود دارد بحث « فرهنگ و تمدن » است که ما به بهانه تمدن سازی روح انقلاب فدا کردیم.

نماینده سابق مجلس شورای اسلامی ادامه داد: روزی که انقلاب کردیم قرار شد خادم ملت باشیم، ولی برعکس شد، مردم قرار بود ارباب باشند!، فضا سیاست زده شد، امنیت زده شد، همه چیز جنبه شخصی و عاطفی پیدا کرد.

دکتر افروغ بیان داشت: جامعه شناسی ما بجای اینکه در خدمت مردم باشد رفت به سمت حرفه ای شدن، مردم بدهکار شدند و ما طلبکار مردم شدیم، امروز نظام سیاسی ما قفل شده است و هیچ انبساطی ندارد .

نمی‌توان در ظرف رژیم پهلوی، مظروف انقلاب اسلامی را ریخت

این استاد دانشگاه تصریح کرد: امروز این اعتراضات و تجمعات فقط رنگ و بوی اقتصادی و اجتماعی می دهد، مردم به دنبال عدالت هستند، به دنبال برقراری عدالت اجتماعی اند. ما معنای ظرف و مظروف را درک نکرده ایم، نمی‌توان در ظرف رژیم پهلوی، مظروف انقلاب اسلامی را ریخت.

وی اظهارداشت: از انقلاب تا جنگ تحمیلی بحث تمرکز زدایی و آمایش سرزمینی انجام شد و بسط عدالت به خوبی شکل گرفت و بعدها به فراموشی سپرده شد.

دکتر افروغ تصریح کرد: انباشت سرمایه و برگشت به ظرف رژیم پهلوی مشکلات را یکی یکی رقم زد تا امروز که مردم و اعتراضات از متن جامعه در حال شکل گیری است برای مطالبات حق خود، امروز مردم نیازمند توزیع عادلانه سرمایه هستند، شفاف سازی می خواهند، عدالت واقعی را می طلبند و خواستار بهبود معیشت خود هستند.

این جامعه شناس کشورمان تاکید کرد: امام فرمودند: از آن یوم اللهی بترسید که خدای نکرده شکل بگیرد و ما آن روز در آن انقلاب نباشیم، این انقلاب اگر به دادش نرسید شکل می گیرد، انقلابی که دیگر فرصت را از شما می گیرد و انقلاب دیگری را شاهد خواهیم بود، انقلاب که دیگر دینی نخواهد بود.

مسئولان نظام باید در نظر و عمل شفاف باشند

وی ادامه داد: مسئولان نظام باید در نظر و عمل شفاف باشند تا علاج کار شود، روحانیت باید نظارت کند، بلوکه شدن قدرت، ثروت و منزلت آفت بزرگی است که امروز گرفتار آن شده ایم، باید مردم به رسمیت شناخته شوند و شعارهای اول انقلاب جامعه عمل بپوشد.

در پایان این نشست 150 دقیقه ای اساتید به سوالات حاضرین در نشست پاسخ گفتند.

تهیه و تنظیم : اکبر پوست چیان