به گزارش خبرگزاری حوزه استاد محسن قرائتی در تفسیر نور به ارائه «نکات ناب» و «پیام های زیبای آیات قرآن کریم» پرداخته که حوزه نیوز در این نوشتار، آیه ۱۳۹، ۱۴۰ و ۱۴۱ سوره مبارکه آل عمران را در قالب مجموعه «قطره ای از دریا» ارائه می نماید.
- آیه ۱۳۹
وَ لا تَهِنُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنینَ
- ترجمه
و اگر مؤمن هستید، سستی نکنید و غمگین مباشید که شما برترید.
- نکته ها
بعد از جنگ اُحد که به خاطر عدم اطاعت از فرماندهی، بر قوای اسلام شکست وارد شد، مسلمانان روحیّه خود را از دست دادند، این آیه نازل شد که مبادا با شکست خود را ببازید، بلکه با ایمان خود را تقویت کنید که برتری با شماست.
- پیام ها
۱- شکستِ موضعی در یک جنگ، نشانه شکست نهایی مسلمانان نیست. «ولا تهنوا ولا تحزنوا و انتم الاعلون»
۲- رهبر باید روحیه ها را تقویت کند. «وانتم الاعلون...»
۳- اگر به ایمان و اطاعت برگردید، در جنگ ها به پیروزی خواهید رسید. «وانتم الاعلون ان کنتم مؤمنین»
۴- در سایه ایمان، می توان بر همه جهان غالب شد. «انتم الاعلون انکنتم مؤمنین»
۵ - پیروزی و شکست ظاهری ملاک نیست، برتری به خاطر عقاید صحیح و تفکّر سالم اصل است. «وانتم الاعلون ان کنتم مؤمنین»
۶- در جهان بینی مادّی، عامل پیروزی سلاح و تجهیزات است، ولی در بینش الهی، عامل پیروزی ایمان است. «ان کنتم مؤمنین»
---------------------------
- آیه ۱۴۰
إِنْ یَمْسَسْکُمْ قَرْحٌ فَقَدْ مَسَّ الْقَوْمَ قَرْحٌ مِثْلُهُ وَ تِلْکَ الْأَیَّامُ نُداوِلُها بَیْنَ النَّاسِ وَ لِیَعْلَمَ اللَّهُ الَّذینَ آمَنُوا وَ یَتَّخِذَ مِنْکُمْ شُهَداءَ وَ اللَّهُ لا یُحِبُّ الظَّالِمینَ
- ترجمه
اگر (در جنگ احد) به شما جراحتی می رسد، پس قطعاً به گروه کفّار نیز (در جنگ بدر) زخمی همانند آن رسیده است. و ما روزها (ی شکست و پیروزی) را در میان مردم میگردانیم تا خداوند (با امتحان) کسانی را که ایمان آورده اند، معلوم دارد و از شما گواهانی (بر دیگران) بگیرد و خداوند ستمگران را دوست نمی دارد. (گرچه گاهی به ظاهر پیروز شوند)
- نکته ها
این آیه ضمن دلداری به مسلمانان، واقعیّتی را بیان می کند و آن اینکه اگر شما به منظور حقّ و برای هدفی الهی متحمّل ضرر جانی شده اید، دشمنان شما نیز کشته و مجروح داده اند. اگر شما امروز در احد پیروز نشده اید، دشمنان شما نیز دیروز در بدر شکست خورده اند، پس در سختی ها بردبار باشید.
گرچه معمولاً کلمات «شهداء»، «شهید» و «شاهد» در قرآن به معنای «گواه» است، لکن به دلیل شأن نزول و مسأله جنگ و موضوع زخم و جراحت در جبهه، اگر کسی کلمه «شهداء» را در این آیه به «کشته شدگان در راه خدا» معنی کند، راه دوری نرفته است.
مسلمانان با توجّه به موارد ذیل باید روحیّه داشته باشند:
الف: «انتم الاعلون» شما بلند مرتبه اید.
ب: «قد مسّ القوم قرح» دشمنان شما نیز زخمی شده اند.
ج: «تلک الایام نداولها» این روزهای تلخ سپری می شود.
د: «و لیعلم اللّه الّذین امنوا» خدا مؤمنان واقعی را از منافقان باز می شناساند.
ه : «و یتخذ منکم شهدا» خداوند از شما گواهانی را برای آینده تاریخ می گیرد.
و: «واللّه لایحب الظالمین» خداوند مخالفان شما را دوست ندارد.
امام صادق علیه السلام درباره این آیه فرمودند: از روزی که خداوند آدم را آفرید، قدرت و حکومت خدایی و شیطانی در تعارض با یکدیگر بوده اند، امّا دولت کامل الهی با ظهور حضرت قائم علیه السلام تحقّق می یابد. [۱]
- پیام ها
۱- مسلمانان نباید در صبر و بردباری از کفّار کمتر باشند. «فقد مسّ القوم قرح مثله»
۲- حوادث تلخ و شیرین، پایدار نیست. «تلک الایام نداولها بین الناس»
۳- در جنگ ها و فراز و نشیب های زندگی، اهل ایمان از مدّعیان ایمان باز شناخته می شوند. «لیعلم اللّه الّذین آمنوا»
۴- خداوند از شما شهیدانی، کشته راه حقّ گرفت تا به آسانی از دین خدا دست برندارید. «و یتّخذ منکم شهداء»
۵ - خداوند از خود شما گواهانی گرفت که چگونه نافرمانی از رهبری موجب شکست می شود. «و یتّخذ منکم شهداء»
۶- پیروزی موقّت کفّار، نشانه محبّت خداوند به آنان نیست. «اللّه لایحبّ الظّالمین»
۷- حرکت و جریان های تاریخی به اراده خداوند است. «نداولها»
--------------------
- آیه ۱۴۱
وَ لِیُمَحِّصَ اللَّهُ الَّذینَ آمَنُوا وَ یَمْحَقَ الْکافِرینَ
- ترجمه
و (فراز و نشیبهای جنگ برای آن است) تا خداوند افراد مؤمن را پاک و خالص، و کافران را (به تدریج) محو و نابود گرداند.
- نکته ها
کلمه «تَمحِیص» به معنای پاک نمودن از هرگونه عیب، و «مَحق» به معنای کم شدن تدریجی است.
گویا خداوند در اُحد می خواست نقاط ضعف مسلمانان را به آنان نشان دهد تا به فکر اصلاح و جبران نقایص بیفتند و برای حرکت های بعدی آمادگی لازم را داشته باشند. گاهی شکست های سازنده و بیدارگر، از پیروزی های خواب آور مطلوب تر است.
- پیام ها
۱- جنگ، میزانی است برای شناسایی افراد پاک از اشخاص پوک. «لیمحّص اللّه»
۲- برای اهل ایمان، شکست یا پیروزی سعادت است؛ زیرا یا شهادت، یا تجربه، یا غلبه بر دشمن را به دست می آورد. «لیمحّص اللّه الّذین آمنوا»
۳- رشد و شکوفایی ایمان، محو و سرنگونی کفر، به مرور زمان و در طول تاریخ به دست می آید. [۲] «لیمحّص ... یمحق»
۴- آینده تاریخ به سوی محو و نابودی کفر است. «یمحق الکافرین»
۵ - شکست امروز مهم نیست، پایان کار اصل است. «و یمحق الکافرین»
----------------
پاورقی:
۱) تفسیر عیّاشی، ج ۱، ص ۱۹۹
۲) «یُمَحّص» دلالت بر استمرار و «یَمحَق» معنای تدریج را با خود دارد.
