به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری حوزه از جاکارتا آیت الله اعرافی مدیر حوزه های علمیه در ادامه برنامه های سفر به اندونزی در نشست علمی وحدت امت اسلامی و اعتدال دینی در مرکز اسلامی فرهنگی جاکارتا شرکت کرده و در جمع اساتید مجامع علمی و علمای اندونزی سخنرانی خود را با موضوع "وحدت امت اسلامی ضرورتی بنیادین یا مصلحتی ثانویه" ارائه کرد.

وی در سخنان خود با اشاره به پرسشی در مورد اصالت یا مصلحتی و ثانوی بودن وحدت اسلامی، به بیان نظریات مختلف در این زمینه پرداخت و گفت:

نظریه اول در این زمینه این است که وحدت امت اسلام امری ثانوی و ناظر به شرایط سخت جهان اسلام و به عنوان امر ثانوی است و نظریه دوم نیز بیان می کند که وحدت ریشه در تعالیم اسلام دارد و امری اصیل است.

و نظریه سوم در این زمینه نیز بیان می کند که امت نمی توانند زیر خیمه واحدی جمع شوند. لذا وحدت را نه در مقام ثانوی قبول دارند و نه در مقام اول و اصیل و این همان نظریه نفی وحدت است که دامنه اختلاف و واگرایی را فراتر از امکان همگرایی می داند.

ما وحدت را امری اصیل می دانیم

آیت الله اعرافی در ادامه سخنان خود به بیان برداشت های مختلف از مفهوم وحدت اسلامی پرداخت و گفت:

برخی وحدت را به معنای نفی همه سلائق و پذیرش یک تفسیر  و ارائه آن برای ایجاد وحدت می دانند که این تئوری قبول نیست که از میان گفتمان های مختلف یکی را قطعی کنیم.

وی افزود: برخی نیز در بیان مفهوم وحدت اسلامی می گویند ما همه قرائت ها را با هم جمع می کنیم و به یک نگاه مشترک‌می رسیم، اما این‌ نیز قابل دفاع نیست، چون بر این اساس باید بین اضداد جمع کنیم و این ممکن نیست.

وی افزود: در تفسیر مفهوم وحدت برخی نیز به اسلام بلا مذاهب یعنی‌نفی همه تفسیرها قائل هستند و می گویند امت باید به یک تفسیر اعتقاد پیدا کنند و برخی نیز به پلورالیزم معتقدند یعنی همه مذاهب در مقام واقع دارای حق می باشند که این دو نظریه نیز قابل دفاع نیستند.

تئوری قابل دفاع در مفهوم وحدت

آیت الله اعرافی در ادامه به بیان تفسیر و بیان قابل دفاع از مفهوم وحدت پرداخت و گفت: این تفسیر به معنای نوعی پلورالیزم در مقام معذور بودن صاحبان اندیشه است اگر بر اساس عمق اجتهادشان عمل کرده باشند و البته این تفسیر عناصری دارد که نخستین عنصر این است که  مذاهب و تفاسیر مختلف از اسلام دارای اشتراکات گسترده در حوزه اخلاق و میراث تاریخی هستند به گونه ای که این اشتراکات وجوه افتراق را کم رنگ می کند و اگرچه همه انسان ها و ادیان در  سطوحی دارای اشتراکات انسانی و فطری و دینی هستند اما به شکل خاص، در دایره دنیای اسلام علاوه بر اشتراکات در سطوح قبلی مشترکات فاروانی را می توان میان مذاهب و مکاتب متعدد اسلامی ملاحظه کرد.

وی ادامه داد: دومین عنصر تفسیر قابل دفاع از مفهوم وحدت این است که اصول و ضوابط ارتباطی و قواعد رفتاری اسلامی دارای صدها مؤلفه است که رنگ و بوی مذهبی ندارد و در همه مذاهب مشترک است مانند تکریم، احترام، صداقت، وفاداری، پرهیز از ظلم و خیانت و غیبت و تهمت و صدها اصل و قاعده ارتباطی که اسلام شرط و محور آن است و قواعد و قیودی که مذهب خاص در آن وجود داشته باشد کم است.

مدیر حوزه های علمیه افزود: سومین عنصر این تفسیر از وحدت محدود بودن دایره اتهام به خروج از اسلام است؛ همان‌طور که استحاق انتساب به بدعت در همه مکاتب به سختی به یک فکر و ایده تعلق می گیرد و اجازه استفاده از خشونت نیز به سختی داده می شود.

آیت الله اعرافی در پایان سخنان خود گفت: پذیرش تکثرگرایی‌ نجات، چهارمین عنصر تفسیر قابل دفاع از وحدت اسلامی است به این معنا که مسلمانان و پیروان مذاهب اگر بر اساس اصول و مبانی صحیح و تحقیق منطقی به نتیجه رسیده باشند، ماجور و معذورند و این تشخیص می تواند موجب نجات آنها در زندگی اخروی گردد، اما متاسفانه در جهان اسلام شاهد دیدگاه هایی افراطی هستیم که همه مشترکات را نادیده می گیرند وحال آنکه ما اعتقاد به اسلام اعتدالی داریم و این تفکر مبتنی بر نظریه وحدت امت اسلامی می تواند پایه های تمدن اسلامی را پایه ریزی کند. در گفتمان انقلاب اسلامی بر مقاومت  در برابر زورگویان و از سوی دیگر بر تسامح روابط امت اسلام تاکید می شود.