به گزارش خبرگزاری حوزه، نشست صمیمی با فعالان رسانه‌ای حوزوی در فضای مجازی با عنوان «صدای رسانه» و با حضور چهار تن از فعالان این عرصه در خبرگزاری حوزه  برگزار شد.

بر اساس این گزارش، در این نشست حجت الاسلام نصیری عضو تحریریه کانال حوزوی مناهج، حجت الاسلام سمیعی مدیر کانال دانش پژوهان، حجت الاسلام ابراهیمی مدیر کانال المرسلات و علیرضا داوودی مدیر کانال وسائل (پایگاه فقه حکومتی وسائل) در خصوص مباحثی پیرامون بایسته و بایدها و نبایدهای حضور روحانیت در فضای مجازی به ارائه نقطه نظرات خود پرداختند.

آنچه پس از فیلتر تلگرام رخ داد، تک روی ها و جمع‌گرایی های پایگاه‌های خبری و تحلیلی و اطلاع‌رسانی روحانیون، نوع انتشار مطالب و جذب و استمرار اطلاع‌رسانی به مخاطب و دغدغه‌مندی یا تخصص، اولویت تبلیغ، منبر یا فضای مجازی، خط قرمزهای انتقاد و ... از جمله مباحثی بود که در این نشست به آن پرداخته شد .

مشروح سخنان این عزیزان را در ذیل می خوانید :

- علیرضا داوودی، مدیر کانال وسائل (پایگاه فقه حکومتی وسائل)

پایگاه فقه حکومتی وسائل از سال ۹۲ در یک مجموعه خبری کار خود را آغاز کرد؛ خوشبختانه در همان دوره آغازین نیز اتفاقات خوبی در این بخش روی داد؛ نخست اینکه در آن زمان که با مدیریت حوزه در ارتباط بودیم بر اساس اعلام، از سال ۹۲ تا ۹۴ تعداد درس‌های خارج مرتبط به فقه حکومتی زیر ۱۰ درس بود ولی پس از مجوز رسمی، این آمار از سوی حوزه ۳۰ تا ۴۰ عنوان شد که با رویکرد فقه حکومتی ارائه درس صورت می گیرد؛ البته در حال حاضر از آمار سه رقمی سخن گفته می شود که باید کیفیت سنجی نیز نسبت به دروس انجام شود.

این گام برای ما امری مطلوب بود که توانستیم حداقل در بازتاب این کارها مشارکت کنیم. در گام دوم حس کردیم برای تعمیق این بخش، باید انگیزه‌ها بیشتر شود که در آن دوره، گام دوم شکل گرفت و کارهای انگیزشی بیشتر شد تا نگاه طلاب برای ورود به این عرصه را بیشتر کنیم.

دوره سوم که دوره فعلی حیات این پایگاه است، دوره‌ای بود که حس کردیم خلأهایی در این حوزه وجود دارد که باید برای تولید محتوا ورود کنیم و در حال حاضر در این زمینه نیز فعال هستیم؛ در این بخش محتواهای خود را در قالب پرونده ویژه منتشر می کنیم؛ دوسالی است که با این سبک و سیاق فعال هستیم.

نوع ارتباطات با مخاطبین ما متفاوت است و تاکید ما بر روی اساتید است تا طلاب.

فکر می کنیم اگر اساتید اهمیت این مساله را درک کنند و وقت کافی بری تعمیق این مباحث بگذارند بخش عظیمی از مشکل حل می شود؛ زیرا طلاب هم گرایش خوبی به این مباحث دارند ولی مهمتر این بود که اساتید در این زمینه ورود کنند و الان هم روی این رویکرد کار می‌کنیم و صد البته هم می‌دانیم که این مدل‌های ارتباطی در حوزه فضای مجازی چندان جذاب نبود.

در قم نزدیک ۲۰۰ عنوان درس خارج به عنوان فقه حکومتی برگزار می شود. از تلقیح مصنوعی آیت الله سید احمد خاتمی و فقه فرهنگ آیت الله اراکی و سه درس حجت الاسلام والمسلمین کعبی تا درس های اساتید جوان تری چون حجت اسلام ایزدهی در موضوع فقه سیاسی و فقه گردشگری حجت الاسلام رهدار. خوشبختانه این خیز برداشته شده و امیدواریم توسعه یابد.

اولویت شناسی منبر یا فضای مجازی در حوزه

حوزه در باب حضور در فضاهای جدید به‌روز است و اگر کسی بخواهد سخن از به‌روز بودن یا نبودن حوزه کند باید به این توجه داشته باشد که نهاد حوزه علمیه با سیستم اداری حوزه متفاوت است؛ نهاد روحانیت و حوزه ما از دوران کهن خود تا امروز همیشه نسبت به تحولات جامعه و عصر، پویایی و به روز بودن خود را حفظ کرده است.

به نظر من اولویت اصلی طلاب، منبر و وعظ است نه فضای مجازی؛ زیرا این کار را در خانه هم می شود انجام داد. رفتن به این روستایی که امکانات خاصی ندارد مهم است. اینکه در یک روستایی که نه آب و برق دارد و به حدی سرد است که مبلغش نمی تواند از سرما تکان بخورد و از بیم گرگ‌های شبانه نمی‌توان از خانه خارج شد، بخشی از رسالت مهمی است که طلاب باید دنبال کنند زیرا این افراد به خصوص نیازمند تبلیغ هستند و باید روحانیون در میان مردم حضور یابند و این حضور نیز نباید قطع شود.

اولویت بندی در بحث آسیب شناسی است. وقتی مخاطب مُتکثّر است به همین دلیل یک کانال یک تحلیل را منتشر می کند و چون تنوع مخاطب دارد و نمی تواند برای خوش آمد همه آنها گرایش این مطلب را تغییر دهد پس نمی تواند برای همه آنها کارایی داشته باشد.

در تبلیغ چهره به چهره می دانیم با چه کسی ارتباط می‌گیریم ولی وقتی کانال داری می کنیم مشکل این است که با همه با یک زبان صحبت می کنیم.

بنده در کانال شخصی خودم، بر اساس پیش زمینه تحصیلی که دارم، مطالبی را منتشر می کنم و بعضا هم از بنده می پرسند که چرا مقدمات این بحث را منتشر نمی کنی ولی بسیاری که با این مباحث آشنا هستند دنبال مقدمات نیستند؛ پس در یک کانال با چنین مخاطبانی مواجه هستی که ممکن است با مطالب درگیر نشوند و از این حیث کانال ها چندان کارایی ندارند.

فضای مجازی پشتیبان خوبی برای کسی است که در میدان می جنگد. باید بدانیم که میدان اصلی ما فضای مجازی نیست بلکه حضور واقعی ما باید در جبهه عملی باشد؛ حضور فضای مجازی برای مبلغینی که برای تبلیغ به مناطق مختلف می روند وسیله خوبی برای حفظ ارتباط با مخاطبان است.

فضای مجازی پشتیبان مبلغ است نه میدان اصلی

فضای مجازی پشتیبان خوبی برای کسی است که در میدان می جنگد. باید بدانیم که میدان اصلی ما فضای مجازی نیست بلکه حضور واقعی ما باید در جبهه عملی باشد؛ حضور فضای مجازی برای مبلغینی که برای تبلیغ به مناطق مختلف می روند وسیله خوبی برای حفظ ارتباط با مخاطبان است.

هر کدام از ابزارهای ارتباط جمعی یک فضای کاری دارند. مثلا یک فعال اینستاگرامی ممکن است اصلا در تلگرام موفق نباشد زیرا این ابزارهای فضای مجازی هرکدام دارای مختصات و ویژگی های خاص خود هستند و هر ابزاری نیز نیازمندی‌ها و بایسته‌های خاص خود را دارند.

شبکه های مجازی روحانیون/ پس از فیلتر تلگرام ضعف ها مشخص شد

خوشبختانه برای کانال‌ها و صفحات مجازی دینی، روحانیون سهل الوصول ترین مخاطبان هستند و خوشبختانه ارتباطات خوبی نیز میان طلاب در این زمینه وجود دارد و از کارهای یکدیگر نیز کمابیش مطلع هستند و خوبی آنها هم این است که در یک جبهه واحد کار می کنند؛ این ارتباطات مجازی خوب است ولی بیشتر باید در فضای عمومی حضور یابند زیرا مردم در فضای بیرونی آسیب های بسیاری را می بینند.

به نظرم فیلتیرینگ تلگرام نشان داد که متاسفانه در جبهه تبلیغی در فضای مجازی موفق نبودیم؛ برخی می‌گویند ما را دور زدند و برخی می گویند که سواد رسانه‌ای نداشتیم و... ولی باید بپذیریم که در این عرصه آن توفیقی که باید حاصل می شد، نشد. اصل عدم اشاعه نرم افزارهای ایرانی نشان داد که موفق نبودیم؛ باید برنامه ریزی شود که موفق شویم.

زمانی که بستر نداریم نباید فیلتر می کردیم، امکانات ایتا و سروش در گذشته متناسب با با وضعیت مخاطبان نبود. به عنوان یک طلبه موظف بودیم رعایت شرایط را داشته باشیم ولی عقل بشر هم می گفت بستن این شبکه می تواند مشکلات بیشتری را ایجاد کند.

به عنوان مثال مگر با فیلترینگ ورود خودرو توانستیم توانمندی داخلی را برای تولید خودرو ارتقاء دهیم؟ آنچه پیشرفت ساز است ایجاد فضای مناسب جهت رقابت و پیشرفت است نه فیلترکردن موجودیت خارجی؛ اگر فیلتری هم قرار بود باشد باید ابتدا باید ظرفیت سازی و مزیت سازی در شبکه های ایرانی صورت می گرفت.

دغدغه یا تخصص در زمینه ورود به فضای تبلیغ در فضای مجازی؟

دغدغه به تنهایی کافی نیست و هر ابزاری به شکل طبیعی اقتضائات خاص خود را دارد. ممکن است دغدغه داشته باشیم ولی باید بدانیم برای ورود قوی به یک موضوع آیا ابزار را داریم یا خیر؟ آیا به این ابزار مسلط هستیم یا خیر؟ آیا زمان و مکان و شرایط استفاده از آن را داریم یا خیر؟ شرایط تبلیغی در فضای مجازی با آنچه در فضای بیرونی و منبر و وعظ است کاملا متفاوت است؛ باید اقتضائات آن را به خوبی بدانیم.

بنده با اولین چیزی که مخالف هستم همه چیز دانی و همه چیز گویی است. من جزو محدود طلبه هایی بودم که در دانشکده وزارت خارجه درس خواندم و گفتم تحلیل های خود را متناسب با رشته‌ای که در آن تحصیل کرده‌ام در یک فضای مجازی باید بیان کنیم ولی باید این پیشفرض را به خوبی در ذهن داشت که ارائه تحلیل نسبت به ظرف و ابزار نیز متفاوت خواهد بود.

یکی از مشکلات عمومی این است که طلبه‌ها وقتی وارد می‌شوند در واقعا وارد همه چیز می شوند؛ به نظر بنده، مبلغان حق ندارند در هر موضوعی اظهار نظر کنند زیرا وزانت آنها باید حفظ شود. ارائه تحلیل های اشتباه و موضع گیری های اشتباه در شرایطی که بعدا مشخص شود که این موضع گیری اشتباه بوده به او و شخصیت کاری او و حتی حوزویان ضربات زیادی وارد می سازد، مبلغان باید ورود تخصصی در حوزه علوم دینی داشته باشند و از بیان مطالب حتی دینی که در آن تخصصی ندارند خودداری کنند؛ باید بیشترین تمرکز را دریک بخش داشته باشند و در آن رشته خاص سرآمد شوند.

مرز نقد دلسوزانه و درست، استدلال است

یکی از مشکلاتی که امروز در فضای تبلیغی و میان قشر دغدغه‌مند وجود دارد آن است که وقتی فضای خوبی در خصوص یک نفر یا یک مساله ایجاد می شود دیگر کسی جرات نقد دلسوزانه را در این بخش ندارد؛ به نظرم باید گاهی حرف جدید زد ولی باید آن را مستدل بیان کرد؛ مرز انتقاد مبنی بر استدلال عقلی باشد تا هرجایی که نقد کند درست است. چون پشتوانه استدلال منطق است.

اگر این را در حوزه باب کنیم که در نقدها همیشه مقدمات را هم بیان کنیم قطعا جریان نقد راه درست خود را پیش می گیرد؛ مشکل این است که اخلاق انتقاد نداریم یعنی چون برخی فکر می‌کنند که چون فلان نفر در خط انقلاب نیست می توانیم هرچیزی به او ببندیم و اگر کسی در خط انقلاب است حق نقد از او را نداریم زیرا متهم به تضعیف جبهه انقلابی می شویم.

تعریف بدون استناد و استدلال قابل پذیرش نیست. در اینجا هرحرف خوبی هم نباید گفته شود حتی اگر در تعریف از بزرگان باشد ولی بیان بد، ضربات سهمگینی وارد می کند.

- حجت الاسلام ابراهیمی، مدیر کانال المرسلات

ادای تکلیف بدون تخصص مضر است

روحانیون در فضای مجازی به دو دسته تقسیم می شوند؛ دسته اول مخاطب و دوم فعال. اگر فعالیت در فضای مجازی برای انتشار معارف در فضای عمومی است و حتی برای استفاده‌های بین خود طلاب باشد، قطعا حضور در این فضا یک نیاز است و می توان از آن استفاده کرد. کما اینکه کارهای خوبی در حوزه اطلاع رسانی و بصیرت افزایی و شده است.

نکته و آسیبی که می تواند در این  باشد این است که در همین راستا برخی از طلاب تصور می کنند که باید حتما و لاجرم در این فضا حضور داشته باشند و عنوان می کنند که حضرت آقا امر به حضور کرده‌اند و ما باید حضور داشته باشیم ولی نکته مهم این است که مقام معظم رهبری امر به حضور مثمر ثمر داده اند؛ برخی بر اساس احساس تکلیف در جایی حضور می یابند که در آن تخصصی ندارند و با ورود غیرکارشناسی به اصل مساله نیز ضربه می زنند.

خیلی ها هستند که وقت خود را در فضای مجازی هزینه می کنند ولی در زمینه فرهنگ لازم برای استفاده برای خود و دیگران از این ابزارها و همچنین ارتباط با مخاطبان دشچار مشکل هستند که در این زمینه باید فرهنگ سازی درستی انجام شود تا فهم این مساله که چه چیزی برای چه کسی چه زمانی و با چه ادبیاتی منتشر شود به یک فرهنگ مبدل شود.

شور و اشتیاق حضور در فضای مجازی با استقامت و صبر توام شود

دغدغه برای حضور در فضای مجازی از سوی طلاب یک ضرورت است و هیچ کسی نمی توان بدون شور اولیه و درونی موفق باشد ولی در این زمینه قطعا نیازمند استقامت هستیم. با هر دغدغه و فکری که وارد هر امر تبلیغی شویم نیازمند یک استقامت فوق العاده هستیم. استقامت برای اینکه کار را ادامه بدهیم و برای موفقیت صبر کنیم؛ برخی کانال که با یک شتاب وارد می شوند و مطالب جذابی منتشر می کنند به دلیل همین عدم دغدغه فروکش می کنند؛ برخی هم بدون اینکه رشد چندانی از حیث عضوگیری داشته باشند ولی فعالیت خود را به شکل معمولی دنبال می کنند؛ برخی هم توانمندی بیشتری دارند و موفق هم می شوند. این استقامت در کلیت کار بسیار مفید و مهم است.

در این بین محتوا هم بسیار مهم است یعنی چه چیزی را نشر می دهیم. خیلی از کانال ها بیشتر دغدغه مند هستند و مطالب کپی را بیان می کنند که چندان جذاب نیست. این گونه کارها نیازمند یک ذوق و ظرافت هنری است تا مخاطب برای ادامه حضور در این شبکه یا کانال انگیزه داشته باشد. کار رسانه ای غیر از محتوا در واقع یک کار هنری هم به شمار می رود.

انتقاد باید منصفانه باشد و صرفا بیان نقد به تنهایی کافی نیست زیرا به درستی گفته اند که جز راست نباید گفت و البته هر راست هم نشاید گفت. علاوه بر آن باید بصیرت هم در نقدها لحاظ شود. مثلا می دانیم فلانی و فلانی مشکل دارند ولی قرار نیست هر مشکلی را در کانال خود در بوق و کرنا کنیم.

در انتقاد کردن ها باید رعایت انصاف و ملاحظات انتشار را داشته باشیم

انتقاد باید منصفانه باشد و صرفا بیان نقد به تنهایی کافی نیست زیرا به درستی گفته اند که جز راست نباید گفت و البته هر راست هم نشاید گفت. علاوه بر آن باید بصیرت هم در نقدها لحاظ شود. مثلا می دانیم فلانی و فلانی مشکل دارند ولی قرار نیست هر مشکلی را در کانال خود در بوق و کرنا کنیم. باید رعایت انصاف و آبرو و حدود انجام عمل و تبعات بیان خبر و نقد را نیز برای جامعه اسلامی و حوزه دین و حتی شخصی که نقد می شود ملاحظه کنیم.

هر کانالی هم برای موفقیت نیازمند رعایت یک سری آیتم‌های مختلف است؛ وقتی یک پست منتشر می شود قطعا در میان کاربران و مخاطبانش حالات مختلفی را ممکن است برانگیزند. حالات خود فعال مجازی هم مهم است و حتی ترغیب و تشویق و فضاسازی دوستان و اطرافیان نیز در نوع انتشار مطالب تاثیرگذار است.

فرهنگ سازی انتقاد درست است ولی منتقدین هم باید فرهنگ سازی شوند که بدانند اگر یک حرف در یک فضای نابسامان شروع شده و هر روز از یک مجموعه انتقاد می‌شود باید همه جوانب را در خصوص آن مجموعه لحاظ کرد یعنی وقتی قرار شد به یک مجموعه نقد شود دیگر این نقد چشم بسته بدون هیچ ملاحظه ای استمرار نداشته باشد. هدف نقد، اصلاح است نه کوبیدن.

از فردگرایی به اجرای طرح های گروهی برسیم

به نظرم یکی از مهمترین مشکلات امروز فضای تبلیغی در حوزه فضای مجازی این است که بسیاری از مبلغان و فعالان فضای مجازی به شکل فردی کار می کنند. امروزه نهادهایی که در این زمینه رسالت و دغدغه دارند باید حامی طرح های فراگیر و جمعی باشند تا درصد اثرگذاری فرهنگی ما بهتر شود و بهتر بتوان عرصه تبلیغی و بصیرت افزایی در فضای مجازی را تقویت کرد.

حجت الاسلام نصیری، عضو هیئت تحریریه کانال مناهج

وقتی مناهج را راه اندازی کردیم در ابتدا تصور می شد و بیان هم می شد که از این کانال استقبال نمی شود ولی امروز این کانال حدود ۹۵۰۰ کاربر دارد.

باید یک طلبه وارد فضای مجازی شود و با مخاطبان این حوزه نیز آشنا شود و با مخاطب شناسی به شکل بهتری کار کند ولی نباید فراموش کرد که وظیفه اصلی مبلغ همان حضور در میان مردم و تبلیغ چهره به چهره و منبر است ولی این مساله نیز جای خود را دارد؛ مقام معظم رهبری هم فرمودند با وجود همه پیشرفت های ابزاری در عرصه رسانه هنوز هم منبر بهترین مکان برای تبلیغ است زیرا مردم به شکل مستقیم با روحانی ارتباط دارند.

زمانی در فضای مجازی با مخاطب حوزوی سروکار داریم که در این بخش بهترین راه از همین ظرفیت مجازی است که ارتباط و اطلاع رسانی را شکل دهیم ولی این امر باید جمیع طلاب را شامل شود. علاوه بر اینکه ارتباط دو جانبه عمیق نیز ایجاد می شود. در این ارتباطات می فهمید که مشکلات و محل ارتباطات و سوالات و ... واقعا در چه مرحله ای قرار دارد.

در خصوص آسیب شناسی هم باید گفت که امروز کار در فضای مجازی کم هزینه است. نکته این است که با این کمی هزینه اگر ورود خوبی نداشته باشیم دچار هزینه های تحمیلی می شویم. این ورود نیازمند سواد رسانه و تخصص و مخاطب شناسی و مطالعه و... است. رسانه پر مخاطب در عین اثرگذاری می تواند به همان میزان نیز تخریب داشته باشد.

برخی می گویند نان رسانه در نزاع و جنگ است یعنی با پررنگ کردن نزاع ها می توان به افزایش مشتریان رسانه کمک کرد ولی باید دید که این نزاع ها در نهایت چه آسیبی به همان چیزی می زند که هدف ما برای ورود به فضای مجازی بود.

حضور قوی در فضای مجازی نباید قائم به فرد باشد

عمده کارهایی که در این بخش و در فضای تبلیغی در فضای مجازی انجام می شود در عرصه کارهای فردی است که هر کس یک موبایل را برداشته و بسته اینترنتی خریده و شروع به فعالیت کرده است و اگر یک روز موبایل او خراب شد فعالیت او هم مختل می شود.

با یک مقدار شناخت از مردم و وقت و علاقه و سلیقه ای که داریم می توانیم کارهای فردی خوبی انجام دهیم ولی باید بدانیم که چندان اثرگذار نیست؛ به نظرم اگر بخواهیم موفق باشیم باید سازمان دهی و تشکیلات قوی داشته باشیم و با همفکری با هم کار کنیم.

پس از فیلترینگ تگرام خیلی چیزها در عرصه فضای تبلیغی تغییر کرد

واقعه ای که برای تلگرام رخ داد خیلی در تبلیغ مؤثر بود؛ خیلی ها در ایتا جمع شدیم و حتی امروز هم اگر بخواهیم با فیلترشکن وارد تلگرام شویم دیگر تلگرام هم آن فضای قبلی را ندارد و دیگر هیچ چیز مثل قبل نیست.

از سوی دیگر، درصد کانال هایی که مخاطب عمومی دارد کم است. یعنی وظیفه ای که در منبر انجام می دهیم و برای عموم صحبت می کنیم را باید در فضای عمومی نیز تسری دهیم.

برخی دیگر از کانال ها خبری و سیاسی علمی و درون حوزوی هستند. کارهای فردی در عرصه تبلیغی ما هم بسیار زیاد شده است. اصولا همه دوست دارند هر روز میزان لایک خوردن ها و عضوگیری شان ارتقا یابد و این امر برای همه فعالان این حوزه مهم است و به همین دلیل است که کارهای فردی در فضای مجازی بیشتر شده است و کاربران این عرصه به شدت به دنبال انحصار و تبلیغ کانال و صفحه خود هستند. البته وجود گروه های تبادلی در ایتا بین روحانیون خوب و مناسب است.

در موضوع تلگرام رودست خوردیم؛ زیرا دولت از پیام رسانان داخلی حمایت نکرد و پس از فیلترینگ تلگرام همگان را به حضور در پیام رسانان داخلی سوق دادند ولی پیام رسان های داخلی ظرفیت حضور این حجم را نداشت. جالب اینکه پس از آن قبح فیلترشکن هم شکست و کسانی که اصلا نمی دانستند فیلترشکن چیست به سراغ تست کردن انواع فیلترشکن ها رفتند.

در موضوع تلگرام رودست خوردیم؛ زیرا دولت از پیام رسانان داخلی حمایت نکرد و پس از فیلترینگ تلگرام همگان را به حضور در پیام رسانان داخلی سوق دادند ولی پیام رسان های داخلی ظرفیت حضور این حجم را نداشت. جالب اینکه پس از آن قبح فیلترشکن هم شکست و کسانی که اصلا نمی دانستند فیلترشکن چیست به سراغ تست کردن انواع فیلترشکن ها رفتند.

در این بین برخی به سراغ واتساپ رفتند ولی این فضا چندان جذاب نبود. اگر در این زمینه به خوبی مدیریت می شد این شرایط رخ نمی داد؛ برخی در آن ایام گفتند که می ترسیم دولت کاری کند که در این جا خسارت آن را تنها نیروهای طلبه و ارزشی ببینند یعنی با تحریم تلگرام این فضا یک دست شد و به مخالفان داده شد.

ادبیات ارتباط با مخاطب در فضای مجازی به کارگیری شود

الان طلاب زیادی دغدغه حضور در فضای مجازی را دارند و این مساله اصلا مشکلی ندارد؛ ولی سوال این است که چرا برای این همه طلبه برنامه مناسبی از سوی نهادهای مهم تبلیغی نداریم. به عنوان نمونه دفتر تبلیغات باید آمایش دقیقی نسبت به نوع حضور در مناطق مختلف، نیازهای آنها، چگونگی ورود، ظرفیت های ورود و... در اختیار طلاب دغدغه مند قرار دهد درحالی که چنین نیست. اگر از نئر مالی هم به طلاب کمک نمی‌کنیم یا نمی‌توانیم کمک کنیم حداقل می توانیم محتوای فکری به آنها بدهیم.

طلبه ها فهم خوبی در ارتباط با هم دارند

طلبه ها نیازمند گفتگوی درون حوزوی هرچه بیشتر با هم هستند؛ یعنی گفتگوی با هم را فهم می‌کنند ولی باید برای دیگران نیز چنین شرایطی داشت. وقتی یک فاضل با ادبیاتِ یک فضا ارتباط نمی گیرد کارش نتیجه نمی‌گیرد.

تخصص در رسانه و سواد رسانه و موضوعی که کار می‌کنیم بسیار مهم است. باید حرف جدید و نگاه جدیدی از مساله داشته باشیم ... اینکه همه بگویند و شماهم بگویید صرفا رسانه نیست بلکه بوق رسانه است.

در مناهج وقتی کار موضوعی بود موفق تر عمل کردیم. یعنی هم انسجام کاری ما قوی تر شد و هم مخاطب بهتر کار کرد و برای ما نظر هم می فرستاند.

نکته دیگر در نظر گرفتن تنوع محصولی است. یک نفر فایل پاورپوینت و برخی با عکس نوشت و برخی با کلیپ ارتباط بهتر می گیرند. باید مخاطب های مختلف را جذب کنیم و نباید در یک نوع محصول منحصر شویم. رسانه بوق و شیپور نیست بلکه باید برای حضور در آن برنامه مشخص داشته باشیم.

مثلا یک مطلب زده می شود و فردا تکذیب می شود. وقتی یک کانال هردوی آنها را کار می کند یعنی به خوبی وارد این فضا نشده است و اقتضائات آن را نمی داند.

نباید روحیه امیدواری را از مخاطب گرفت

وقتی انتقادات زیاد می شود سیاه‌نمایی هم زیاد می شود. یک کانال ضعف‌های ما در طول جنگ را منعکس می‌کرد و به حدی پیش رفت که صداوسیما هم ورود کرد؛ به حدی که تلقی شد این فرد ضد نظام است. نباید با انتشار هر مطلبی روحیه امیدواری را از مخاطب بگیریم. باید حرکت زیگزاگی منتج به حق را بگوییم.

یک طرفه به قاضی نرفتن مهم است؛ اشکال بسیاری که وجود دارد آن است که «اُنظر ما قال» وجود ندارد و بیشتر به «مَن قال» توجه می کنند. یعنی اگر کسی را با استدلال نقد می کنیم بعضا مورد این سوال واقع می شویم که چرا فلان شخص را تضعیف می کنی در حالی که قرار نیست از هر کار بد و یا حرف بدی حتی اگر توسط شخص موجهی بیان شد حمایت کنیم.

نهادهایی چون مدیریت و شورای عالی حوزه با خون دل و امر رهبری ایجاد شدند؛ به راحتی آنها را تخریب نکنیم

وقتی می خواهیم نقدی مطرح کنیم نباید نهاد را تخریب کنیم. یک مسئول یا عنصر ممکن است اشکالاتی در کار یا نوع مدیریت و برنامه او باشد ولی اگر نهاد را تخریب کردیم هر کسی به آن نهاد بیاید دیگر نمی تواند این نهاد منهدم شده را اصلاح کند. نهادهایی چون شورای عالی و مدیریت حوزه با خون دل رهبری ایجاد شده و این سیستم منضبط امروز به این شرایط رسیده است. همه ما باید این نهادها را تقویت کنیم.

نکته دیگر این است که شجاعت در پذیرش اشتباه داشته باشیم. برخی مطلب اشتباه خود را حذف می کنند ولی حاضر به پذیرش اشتباه و عذرخواهی نیستند. سرجمع اینکه نقد ما باید به مطالبه صحیح ختم شود.

امید ما شکل گیری حوزه‌ای مطلوب تر است

خوشبختانه فضای خوبی از سوی خبرگزاری حوزه برای شکل گیری این جلسه ایجاد شد و حرف های خوبی هم بیان شد ولی کسانی که در این فضا کار می کنند باید بدانند که وظیفه آنها نیز برای حضور قوی در این عرصه دو چندان شده است.

آنها باید با رفتار درست و انتخاب های درست خود در نشر مطالب و زیست اجتماعی الگوی مناسبی برای حضور دیگران باشند. باید برای همه الگو باشند زیرا طلاب در این فضا می توانند اثرگذاری زیادی داشته باشند.

همه می خواهیم فردای بهتری از امروز داشته باشیم و حوزه‌ای که به آن علاقه داریم و دوست داریم آینده‌ای مطلوب‌تر از شرایط امروز داشته باشد که امید است با این همگرایی و مطالبه عمومی به خصوص از سوی نهادهای رسمی حوزه بتوانیم زودتر به این نتیجه برسیم.

حجت الاسلام سمیعی، مدیر کانال دانش پژوهان

فضای اثرگذاری تبلیغی در عرصه مجازی و فیزیکی نسبی است

این سوال و بحث که حضور در فضای مجازی اولویت است یا منبر، جای بحث است. به نظرم محل نزاع خوب تعریف نشده است. حالت های طلاب و جامعه مخاطب مشتّت است و نمی توان به آنها به شکل طبیعی انضباط داد. حضور در عرصه‌های هدایتی و هدایت فکری و شخصیتی و سیاسی و حمایت اجتماعی و شخصیت دهی از منظر مقام معظم رهبری جزو وظایف اصلی حوزه است و همگان باید بر اساس اولویت‌ها در این بخش ها حاضر شوند.

اینکه بگوییم اولویت چیست با وجود افراد متعدد و مختلف با حضور مخاطب به جایی نمی رسد. یعنی وقت صرف کردن ما را به جایی نمی‌رساند که بگوییم طلاب کجا بروند.

مردم در فضای فیزیکی زندگی می‌کنند و در فضای طلبگی فضای مجازی هم می‌آیند و هر کدام هم پراکنده می‌شوند. می‌توان یک سری استانداردها و یک سری دورهمی هایی که باعث می شود که برخی به افراط و تفریط رسیده‌اند را استاندارد کرد.

در زمینه پیام رسان‌ها باید گفت که بیشترین قشری که گفتند تلگرام را ترک کنیم قشر مذهبی بود و نباید بگوییم که رودست خوردیم بلکه باید از همان ابتدا توجه می‌کردیم که نوع حضور و استراتژی فعالیت جدید چگونه باشد.

برخی کار مجازی می‌کنند ولی گاهی از مبلغ جمع محور موثرتر کار می‌کند زیرا جامعه نفوذ چند هزار نفری دارند. نباید وارد این نزاع شویم بلکه باید با آموزش و استانداردسازی تبلیغی و رفع اشکالات را دنبال کنیم و به فکر تقویت باشیم.

در زمینه پیام رسان‌ها باید گفت که بیشترین قشری که گفتند تلگرام را ترک کنیم قشر مذهبی بود و نباید بگوییم که رودست خوردیم بلکه باید از همان ابتدا توجه می‌کردیم که نوع حضور و استراتژی فعالیت جدید چگونه باشد.

شناخت از نوع کارکرد شبکه های مجازی عنصر مهمی در تبلیغ است

جریان سازی یک منشأ و یک تابع دارد. شبکه های پیام‌رسان تابع هستند و کمتر در مقام منبع حاضر می شوند. شبکه های اجتماعی مثل توئیتر در عرصه های اجتماعی و سیاسی و فیسبوک و اینستاگرام در حوزه اجتماعی و سبک زندگی کار می‌کنند و البته کار زیادی هم می کنند. الان در حوزه اجتماعی و سبک زندگی و سیاسی جریان سازی می کنند و جریان آنها به یک سری کانال های بروز تلگرام منتقل می شود و سلایق را در جامعه شکل می دهد.

نه تنها تلگرام فیلتر شد بلکه توئیتر هم جریان ساز شد و ایسنتاگرام هم که البته خیلی مساله‌دار است. بنده از سال ۹۵ در این عرصه فعال هستم و کلنجار رفتیم در شبکه هایی که هدایت‌گری بیشتری دارند بیشتر کار کنیم که یکی از آنها فیلتر بود ولی جالب آنکه در آن زمان فیلترشکن چندان قبحی داشت که بسیاری از مردم عادی هم از این کار اعراض داشتند. اینستاگرام هم که فیتلر نبود آلودگی های بصری زیادی داشته و دارد.

تشخیص اشتباه هم یک قسمت از کار بود و یک قسمت هم تشخیص درست بود و همت نکردیم و یک بخش دیگر این که کار جمعی بلد نبوده و نیستیم. این ها از جمله آسیب هایی بود که در این چند سال در این حوزه پدید آمد و امروز به فکر رفع آنه هستیم و باید هم باشیم.

خوشبختانه در این زمینه کارهای خوبی انجام می شود و حمایت هایی می شود ولی راضی کننده نیست. برخی اوقات همت کم بود و گاهی هم بلد نبودیم که چگونه کار کنیم.

دانش و مهارت (هنر) عنصری مهم در کار رسانه

دانش و مهارت در کار رسانه بسیار مهم است که می‌شود آن را هنر گفت. پختگی در هر کدام از این عرصه ها هم مهم است. در مراجعات مردم می بینیم که برخی حتی در بعد عواطف خود ناپخته هستند. برخی ناپخته دانشی هستند. یک بعد اخلاقی هم هست ک از آن می توان به عنوان انصاف یا تواضع علمی نام برد نام برد که باعث می شود عده ای نتوانند در عرصه تبلیغی قوی عمل کننند.

اخلاق کنش گر و اجتماعی در حوزه رسانه و اجتماع و ... هم وجود دارد. منشأ این مسئله که می بینید اشتباه یکی زیاد است، یک گزاره اخلاقی است که در باطن آن وجود دارد و رفتار میکند و این گزاره ایراد دارد.

مثلا در بحث استناد مشکلات زیادی در فضای مجازی وجود دارد؛ بسیاری از مطالب بدون نگاه به مباحث استنادی بازتاب داده می شود؛ حتی برخی از کانال های حوزوی هم استناد یک مطلب را چک نمی‌کنند به خصوص آنچه با اعتقادات آن مسئول کانال نزدیکتر باشد یا به کسی منصوب باشد که مدیر کانال آن شخص را دوست دارد یا او را دوست ندارد.

مستندسازی از مشکلات مهم در عرصه محتوا در فضای مجازی است

مؤلفه های نقد سازنده شامل مستند بودن و جامع بودن در مقام توصیف و استدلال در مقام تحلیل است. همچنین بیان مؤدبانه این مباحث هم بسیار مهم است. در زمینه نیت درونی نیز باید نیت خیر و صلاح داشته باشیم. یکی از جدی ترین آفات نقدهای فعلی همین نیت است که برخی به دلیل تاثیرات بیرونی و جبهه بندی ها به نقد می پردازند.

خبرگزاری حوزه در میدان مقدورات خود عملکرد مطلوبی داشته است

کلیت خبرگزاری حوزه در میدان مقدوراتی که دارد بسیار مطلوب علم کرده است. دیگر می دانیم که با چه عرصه و سختی‌هایی طرف هستید و کار شما مثل بندبازی است که باید در کار خود به حدی مهارت داشته باشد که لحظه‌ای از خط مستقیم پیش روی خود چه سهوی و چه غیر سهوی منحرف نشود زیرا گردش به هر سمتی می‌تواند آسیب‌های جدی را ایجاد کند.

به نظر من خبرگزاری حوزه در حیطه مقدوراتش خوب بوده است و روبه جلو هم حرکت کرده است. خبرگزاری حوزه نواندیشانه‌تر و  جسورتر حرکت کرده است. امیدواریم در عافیت و امان باشید و ضریب تأثیر بیشتری در جبهه حق داشته باشید.

سخن آخر سردبیر:

حسن صدرایی عارف نیز در پایان این نشست ضمن تقدیر از حضور میهمانان گفت: خوشخبتانه مطالب خوبی در زمینه انتقال تجربیات و آسیب شناسی حضور طلاب در فضای مجازی مطرح شد و مباحث با وزانت خوبی با رعایت اصول نقد و نظر بیان شد. خبرگزاری نیز به این روند ادامه خواهد داد و به سهم خود از تلاش فعالان حوزوی در فضای مجازی تقدیر خواهد نمود و سلسله نشست‌های «صدای رسانه» ادامه خواهد داشت.

انتهای پیام