به گزارش خبرگزاری «حوزه» از تهران، حجت الاسلام و المسلمین سید ابراهیم رئیسی، در پنجمین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی، به میزبانی سالن همایش‌های بین المللی صدا و سیما، با بیان اینکه انگیزه حضور در این جلسه استفاده از فضای علمی و عملی است، گفت: حضور بنده در این جلسه برای ارائه یک نظریه و بحث نظری در میان علوم انسانی و اسلامی نیست، بلکه در راستای مأموریت‌هایی است که امروز به عهده دستگاه قضایی است و اینکه در این زمینه چگونه جمع فرهیختگان و شرکت کنندگان می‌توانند در حوزه کاربردی برای جامعه و کاهش ناهنجاری‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و ایجاد هنجارهای آنچه که باید در تراز نظام اسلامی باشد، کمک کنند.
حجت الاسلام و المسلمین رئیسی ادامه داد: در مورد نسبت علم به دانش بهترین سخن، سخن مقدس نبی اسلام است که فرمودند علم، علم به عقاید و باورهای دینی و الهی، علم اخلاق فاضله و کریمه و علم نسبت به احکام، بایدها و نبایدهای الهی است.
رئیس قوه قضائیه ادامه داد: ترجمه این سخن و تبیین آن را فرزند نبی اسلام، حضرت امام صادق (ع) در باب اینکه علم چیست و عالم کیست فرمودند که شناخت خدا و خداشناسی و ایدئولوژی با عقیده و دین شناسی و شناخت جهان و هستی شناسی و شناخت آسیب‌ها و آسیب شناسی حائز اهمیت است.
وی گفت: انسان سالک و عالم در این سلوک کسی است که شناخت نسبت به همه این زوایا را داشته باشد؛ بدون تردید علم و دانش یکی از مؤلفه‌های مهم و اساسی برای اقتدار در یک جامعه است.
حجت الاسلام و المسلمین رئیسی گفت: یکی از شاخصه‌های مهم برای یک جامعه برخورداری از علم و اقتدار است، لیکن مهم آن است که این دانش چگونه مدیریت شود و جهت علم نیز چگونه تنظیم گردد؛ اگر جهت این علم در جهت قدرت، ثروت، بدون معنویت، اخلاق و بدون عدالت باشد طبیعتا نتیجه این دانش، کلاهک‌های هسته‌ای، مواد مخدر صنعتی، ظلم و ستم به ملت‌ها و ساختن ابزاری برای استعمار می‌شود که اینها باعث از بین رفتن حقوق بشریت است.
رئیس قوه قضائیه تاکید کرد: امروز جامعه بشری از دانشی که در دست قدرتمندان بی رحم است رنج می‌برد؛ چرا که این دانش را به ابزاری برای استعمار و از بین بردن حقوق انسان تبدیل کرده‌اند.
حجت الاسلام و المسلمین رئیسی بیان کرد: آنچه که امروز ما می‌بینیم تحلیل پیچیده‌ای نمی‌خواهد؛ علم و فناوری امروز در مغرب زمین بدون اخلاق و معنویت به بن بست رسیده و همه فکر می‌کنند که چگونه می‌توانند از آسیب‌های این دانش و این علم ابزاری برای مصون سازی نسل جوان و انسان حاضر ساخته شود
رئیس قوه قضائیه یادآور شد: مدیریت علم بسیار مهم است که دست چه کسی باشد، آیا باید دست استعمارگران باشد یا افراد دیگر.
وی افزود: اگر کنار مدیریت علم، تزکیه باشد و در کنار آن انسان‌های دانشمند دارای تزکیه نفس باشند، موثر خواهد بود.
حجت الاسلام و المسلمین رئیسی گفت: نظام ما مبتنی بر چند فقه است؛ فقه اکبر که شامل باورهاست، فقه اوسط یعنی اخلاق فاضله و کریمه و فقه اصغر شامل احکام بایدها و نبایدهای الهی است که یک جامعه مبتنی بر فقه است.
وی ادامه داد: اگر نظام، مبتنی بر دین بود باید منظومه فکری نظام عبارت باشد از علوم انسانی اسلامی؛ بدون شک علوم انسانی سکولار نمی‌تواند مبنای فکری این نظام باشد.
حجت الاسلام و المسلمین رئیسی اظهار کرد: اینگونه نیست که ما وقتی می گوییم علوم انسانی اسلامی یعنی یک محدودیتی وجود دارد که هیچ کس نمی‌تواند نسبت به آن نقد کند. کار پژوهش، حوزه، دانشگاه عبارت از آزاد اندیشی، روحیه نقد و نقادی داشتن است که این اصلا دارای ایراد نیست.
رئیس قوه قضائیه ادامه داد: بزرگان سلف و اساتید بزرگ همواره در درسها و کتابهایشان به این موضوع توجه کرده‌اند و از این موضوع نباید هیچگونه وحشتی داشت.
وی گفت: ناگفته نماند که باید بین تخریب و نقد عالمانه تفاوت قائل شد. نقد عالمانه ارزشمند است؛ اما تخریبی که از موضع سیاسی باشد، پذیرفته شده و عملی نیست.
حجت الاسلام و المسلمین رئیسی گفت: نقد عالمانه در جهت ارتقاء و رشد و پیشرفت موثر است؛ همانطور که مقام معظم رهبری گفتند قرن، قرن اسلام است و این سخن پرمغزی است و باید نسبت به این سخن اندیشه ورزان تبیین داشته باشند و روزنه‌های تحقق این نکته مقام معظم رهبری را پیدا کنند که این اتفاق در عالم در حال رخ دادن است و زمینه‌های آن کاملا پیداست و در حال ظهور است و نیاز است دراین زمینه کار کرد. لذا نیازمندیم در این کار و تلاش یک نگاه آسیب شناسانه نیز داشته باشیم.
رئیس قوه قضائیه ادامه داد: امروز مسئله توجه به علوم انسانی اسلامی در متن نیازهای جامعه قرار دارد و در متن اجرائیات و در تمام حوزه‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی وجود دارد. امروز این علوم به عنوان نرم افزار عمل می‌کنند و باید صاحبنظران یک نگاه آسیب‌شناسانه نسبت به آن داشته باشند.
وی گفت: باید با یک نگاه آسیب شناسی با این موضوع برخورد شود؛ البته کارهایی انجام شده اما باید کارهای بسیار دیگری انجام شود. نشست علمی باید برای این نیازها و برای کارهایی که تاکنون انجام نشده برگزار شود؛ چرا که این نیاز جدی برای جامعه‌ای است که می‌خواهد الگو باشد.
حجت الاسلام و المسلمین رئیسی بیان کرد: چرا در نانوتکنولوژی، مسائل مربوط به هسته‌ای ودیگر مسائل ما پیشرفت داشتیم؛ اما در علوم انسانی اسلامی بحث‌های جدی وجود دارد که همچنان دانشگاه‌ها و حوزه‌های ما باید در این رابطه کار کنند.
رئیس قوه قضائیه افزود: دررابطه با علوم انسانی اسلامی باید نسبت به آنچه کردیم، بازنگری صورت گیرد.
رئیس دستگاه قضایی تصریح کرد: در این آسیب‌شناسی و رفع آسیب‌ها خود دانشگاه و حوزه، بهترین‌ها هستند که باید بحث کنند.
حجت الاسلام و المسلمین رئیسی تاکید کرد: بحث حقوقی بیرون از دانشگاه و حوزه خوب پاسخ نمی‌دهد. بحث آسیب‌شناسی و آسیب‌زدایی به هنگام و به روز در این موارد در متن حوزه و دانشگاه قرار دارد و بهترین مراجع در این باب خود حوزه و دانشگاه هستند که باید این بحث را دنبال کنند که البته ورود به این بحث مقداری جسارت می‌طلبد.
وی خاطرنشان کرد: این جسارت برای آن است که آنچه از نوآوری، خلاقیت و سخن نو است، گفته شود و اصلا نشاط علمی در دانشگاه و حوزه معنایش همین است و نشاط علمی بین استاد و دانشجو، طلبه و استاد همین است و این نشاط‌آور است.
حجت الاسلام و المسلمین رئیسی افزود: در ارتباط با این قضیه به نکاتی اشاره می‌کنم تا وقت عزیزان، سروران، آقایان و بانوان محترم و گرامی زیاد گرفته نشود. اولین نکته‌ای که در این رابطه باید مورد بحث قرار گیرد، مسئله متون آموزشی است و باید بازنگاهی شود که ببینیم چقدر متون آموزشی از علوم انسانی اسلامی با نگاه به این قضیه برخوردار است.
وی عنوان کرد: نکته دوم این است که باید برای پژوهشگران در این مقوله سرمایه‌گذاری شود؛ کما اینکه برای پژوهش در حوزه‌های دیگر ما برخی از سرمایه‌گذاری‌ها را دیده‌ایم و شاهد نتایج آن بودیم. در این حوزه نیز باید یک سرمایه‌گذاری جدی شود.
رئیس دستگاه قضایی با تاکید بر لزوم حمایت‌های مادی و معنوی برای پژوهش در حوزه مذکور اذعان کرد: علی‌القاعده این کار باید مثل حوزه‌های دیگر انجام شود تا ما شاهد نتایج و آثار آن باشیم.
حجت الاسلام و المسلمین رئیسی با اشاره به پیچیدگی علوم انسانی اسلامی گفت: نکته دیگر این است که پیچیدگی بحث علوم انسانی اسلامی ورود نخبگان، انسان‌های فرهیخته و نمونه‌های حوزه و دانشگاه‌ها را در این زمینه ایجاب می‌کند؛ چرا که در این مورد و این موضوع فرد باید از یک هوش سرشار برخوردار باشد تا این پیچیدگی‌ها را با کار علمی کاملا بتواند حل کند و این نکته‌ای است که اهمیت دارد.
وی اظهار کرد: نکته دیگر این است که حتما علوم انسانی اسلامی ما بخشی از علوم اسلامی است؛ یعنی در حوزه کاری است که حوزه‌ها دارند می‌کنند؛ اما کافی نیست و لازم است یک ریل‌گذاری نویی در این باب برای علوم انسانی اسلامی انجام شود و از نوع مدارسی که امروز در قم و در برخی از دانشگاه‌ها به عنوان مجموعه‌های تخصصی وجود دارد، در این زمینه تاسیس شود تا به مسائلی بپردازد که امروز نیاز جدی ما در این باب است.
رئیس دستگاه قضایی با تاکید بر لزوم پیوند اداره جامعه اسلامی با علوم انسانی اسلامی گفت: این پیوند خیلی مهم است و این امری است که رهبر معظم انقلاب بارها بر آن تاکید کرده‌اند. من به عنوان یک مسئول در جمع دانشمندان و فرهیختگان اعلام می‌کنم که امروز این جمع باید سه کار عمده را انجام دهد.
حجت الاسلام و المسلمین رئیسی با تشریح سه اقدام مذکور اذعان کرد: نکته اول مسئله‌یابی است؛ یعنی باید نظام مسئله یابی تنظیم شود و کاملا مشخص کنید که چه مسئله‌هایی وجود دارد. دوم اولویت‌بندی است. ما اولویت‌هایی داریم که همین الان مسئله روی میز ماست و باید راهکارهای علمی برای موضوع پیدا شود و این نکته مهمی است.
وی افزود: من در بعد کار قضایی خودم مثال می‌زنم: فروعاتی که از ذهن امثال "مرحوم محقق" و "مرحوم صاحب‌جواهر" نشات گرفته، واقعا انسان را حیرت‌زده می‌کند. اینها در زمانی بوده که نظام اسلامی حاکم نبوده و ابزار تحقیقی امروز نیز وجود نداشته است.
رئیس دستگاه قضایی در ادامه سخنان خود بیان کرد: در ابعاد اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و در قضا نیز من می‌گویم هزاران موردی که امروز مورد سوال قضات ماست، باید مبتنی بر اجتهاد تمدن‌ساز نسبت به این مسائل پاسخ آن را محافل علمی بتوانند برای قضات و دست اندرکاران و کسانی که در میدان هستند، بیان کنند.
حجت الاسلام و المسلمین رئیسی افزود: در بانکداری، بیمه و مسائل مختلفِ امور مستحدثه چه مسائلی وجود دارد و در مسائل اجتماعی مسئله‌یابی اولویت‌بندی و صورت‌بندی این مسائل اهمیت دارد.
وی با تبیین نقش علوم انسانی اسلامی در زمینه مبارزه با فساد گفت: علوم انسانی اسلامی باید حتما نسبت به مسئله عدالت و مبارزه با فساد اظهارنظر کند؛ چرا که مبارزه با فساد مسئله بسیار عمیقی است. در بحث‌های تربیتی می‌گویید در رابطه با پیشگیری از وقوع جرم چه کنیم تا در جامعه جرم و جنایت کاهش پیدا کند و چه کنیم تا ناهنجاری‌های اقتصادی اجتماعی و فرهنگی در جامعه کاهش پیدا کند. در این مسائل باید علم و دانش به کمک اجرا بیاید.
رئیس دستگاه قضایی ادامه داد: چه کنیم تا انگیزه جرم بوجود نیاید و چه کنیم که اندیشه جرم بوجود نیاید؟ انگیزه جرم از عدم تربیت درست در جامعه می‌آید.
وی با اشاره به نقش دانشگاه‌ها و حوزه‌ها در زمینه مبارزه با فساد اذعان کرد: آقایان در این مباحث وارد شوند؛ چرا که اینها مسائل مهم امروز ماست.
رئیس دستگاه قضایی خاطرنشان کرد: مرحوم محقق در "شرایع" و در "آداب القضاء" مطرح می‌کند و می‌گوید یکی از شرایط قاضی که به منطقه رفته این است که بلد را بشناسد. چه ارتباطی بین حقوق و شناخت جامعه است؟ یکی از آداب این است که قاضی باید جامعه‌شناس باشد. تا قاضی بلد را نشناسد مگر هر جایی می‌شود حکم داد.
حجت الاسلام و المسلمین رئیسی با تاکید بر اینکه شخصیت افرادی که مرتکب جرم می‌شوند با یکدیگر متفاوت است، تصریح کرد: جامعه شناسی با حقوق و روانشناسی با حقوق ارتباط دارند و اینها از مباحثی است که باید دنبال شود.
وی افزود: اخلاق و حقوق، سیاست و حقوق نیز از موارد دیگر است. البته من از موضع کار خودم عرض می‌کنم. این مباحث را شما و این این کنگره باید حل کند و باید دانشگاه و حوزه در این مباحث کاربردی بحث کند. اینها مسئله است و رهبر معظم انقلاب تا کنون چندین جلسه در این زمینه داشته‌اند و دانشگاه باید در این مقوله ورود جدی پیدا کند و راهکارهایی برای مجریان و دست‌اندرکاران ارائه دهد.
حجت الاسلام و المسلمین رئیسی با انتقاد از موضوعات برخی از پایان‌نامه و تحقیقات علمی تصریح کرد: مسائلی که در برخی از پایان‌نامه و تحقیقات مطرح می‌شود نوع مسئله غیربومی است. عناوین پایان‌نامه‌ها باید بومی شود و مسائل بومی، تنگناها، مشکلات خودمان و گرفتاری‌هایی که در این رابطه وجود دارد، باید در اولویت قرار گیرد.
وی افزود: همچنانکه در مسئله‌یابی نباید تقلید کرد، راهکارها نیز نباید تقلیدی باشد و باید راهکارهایی که به ما ارائه شده را پیدا کنیم. البته برخی مسئله را درست نمی‌شناسند و برخی نیز راهکار مسئله را درست ارائه نمی‌دهند. هر دو این نکات بسیار مهم است که باید مورد توجه باشد.
رئیس دستگاه قضایی اذعان کرد: راهکارها باید مبتنی بر اندیشه اسلامی و علوم انسانی اسلامی که مظهر نظام اسلامی است، باشد. البته مطلقا نظر من این نیست که به اندیشمندان و نوشته‌های آن‌ها توجه نشود و و این مباحث ترجمه نشوند؛ اما حرفی که چهل سال قبل آقایان زدند اینجا ترجمه می‌شود؛ در حالیکه خود آن‌ها بحث تجربه‌گرایی را دارند نقد می‌کنند، این موضوع الگوی ما شده است. خود غربی‌ها حرف‌های مبتنی بر تجربه‌گرایی را که خودشان زدند، خودشان نقد می‌کنند؛ اما همین مباحث الان نقل و نبات محافل علمی ما شده است.
وی در ادامه سخنان خود با تاکید بر لزوم حمایت جدی از تضارب آرا اظهار کرد: در تضارب آرا، در آزاداندیشی و در نشاط علمی است که مسائل حل می‌شود و دستگاه‌های حاکمیتی باید از نوآوری‌های علمی حقیقتا حمایت کنند؛ البته این حمایت با سخن نیست و باید واقعی باشد و باید از نوآوری‌هایی که در این رابطه وجود دارد، حمایت واقعی شود.
رئیس دستگاه قضایی در ادامه با تاکید بر لزوم ارتباط جدی بین نظام برنامه ریزی و علوم انسانی اسلامی گفت: اینطور نمی‌شود که برنامه‌ریزان کار خود را بکنند و دانشمندان در دانشگاه کار خود را انجام دهند. این دو باید در ارتباط باشند و ارتباط دانشگاه و علم با اجرا باید به نحوی باشد که مسئولان به محافل علمی مسئله عرضه کنند و بگویند امروز برای حل این مسائل باید دانشگاه و محافل علمی فکر کنند و راهکار ارائه دهند؛ اما نه مسئولین مسئله ارائه می‌کنند و نه حرکت‌های علمی ما مسئله‌محور صورت می‌گیرد.
حجت الاسلام و المسلمین رئیسی ادامه داد: ارتباط بین برنامه‌ریزی و علم یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است که باید اتفاق بیفتد؛ به نحوی که مجریان و دست‌اندرکاران نیازهایی که امروز عمیقا وجود دارد را کاملا بدانند.
وی افزود: ما نیز ظرفیت بسیاری داریم و کارهای خوبی هم در این چهل ساله انجام شده؛ اما اگر بخواهیم تمام واقعیات راهبردها و خط حرکت را بیابیم جامع‌ترین نکته در بیانیه گام دومی است که رهبری معظم انقلاب اسلامی صادر فرمودند و این تحولی است که باید صورت گیرد.
رئیس دستگاه قضایی عنوان کرد: از محوری‌ترین نکات گام دوم، علم و فناوری است. از محورهای مهم دیگر گام دوم عدالت و مبارزه با فساد است.
حجت الاسلام و المسلمین رئیسی با بیان اینکه ما توسعه را در عدالت تعریف می‌کنیم و این یک کار علمی است، اظهار کرد: باید اول در حوزه علوم انسانی اسلامی بحث عدالت و موضوع عدالت مورد توجه و عنایت قرار گیرد و نگاه به آن نگاه کاربردی باشد؛ در این صورت می‌تواند برای مدیران و دست‌اندرکاران در حوزه‌های مختلف منشاء آثار و برکات باشد.
وی با بیان اینکه بنای ما در دستگاه قضایی ارتباط با حوزه‌ها، دانشگاه‌ها و علم است، گفت: معتقدیم قضات و دست اندرکاران ما اگر از علم و به هنگام شدن نسبت به علم و دانش جدا شدند، مشکلات جدی ایجاد می‌شود و همواره معتقدیم این ارتباط یک ارتباط معناداری است و همه بخش‌های اجرایی در نظام به معنی وسیع کلمه باید ارتباط خود را با علم تعریف کنند و از سوی شما نیز این ارتباط تعریف شود؛ چرا که ارتباط میان برنامه‌ریزی و کار امری ضروری و قطعی است.
انتهای پیام/
نظر شما