به گزارش خبرنگار  خبرگزاری حوزه،  نشست خبری با عنوان طرح ملی روشمندسازی تحقیقات علوم اسلامی، با حضور حجت الاسلام سید محمدرضا شریعتمدار، ناظر دوره های فقه پژوهی مشق اجتهاد؛ حجت الاسلام محمد عالم زاده نوری، ناظردوره های اخلاق پژوهی مشق اجتهاد؛ حجت الاسلام سیدرضی آصف آگاه، دبیر میز توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی، تصویب کننده طرح و حجت الاسلام مصطفی دری،  مدیر طرح مشق اجتهاد در خبرگزاری حوزه برگزار شد.

حجت‌الاسلام دری در این نشست خبری گفت: این طرح در سال ۹۶ طراحی و از سال ۹۷ به مرحله اجرا رسید. این طرح به دنبال روش مند ساختن تحقیقات علوم اسلامی در حوزه و دانشگاه  است.

وی افزود: در اولین فاز ۱۲ کارگاه تخصصی در سال ۹۷ در قم، اصفهان، مشهد و تهران در حوزه فقه برگزار شد. روش مقاله نویسی و استناد دهی، انتخاب موضوع، آشنایی با نرم افزارهای فقه پژوهی، میزگرد چالش های فقه و دنیای معاصر از جمله این کارگاه‌ها بود.

مدیر طرح مشق اجتهاد بیان کرد: این کارگاه ها در سال گذشته ۱۲ بار تکرار شد و ۱۵ جلسه در ۱۲ مکان با اساتید مختلف تکرار شد. استراتژی هایی در نظر گرفته شد که سرنوشت این کارگاه به سان کارگاه های نظیر خود دچار نشود.

وی گفت: در این کارگاه ها از بهترین اساتید کشور استفاده شد. برای به ثمر رسیدن این کارگاه ها که در آنها طلاب سطح چهار و نخبگان سطح سه حضور داشتند سعی شد مقالات فاخری تولید شود.

حجت‌الاسلام دری یادآورشد: با تفاهم نامه هایی که با مراکز تخصصی و مجلات فقهی حقوقی کشور امضا شد قرار شد که مقالات پذیرفته شده در دبیرخانه مشق عشق  منتشر شود. از بین ۱۲۰ نفر حاضر در کارگاه های تخصصی مقرر شده بود که حداقل ۶ مقاله پذیرفته شده تولید می شد، ولی این کارگاه با ۷کارگاه مقاله مواجه شد که موفقیت چشمگیری به شمار می رفت.

وی افزود: مراسم اختتامیه دوره های برگزار شده در سال گذشته نیز در ۱۲ اسفندماه در موسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع)  در قم برگزارمی شود.

مدیر طرح مشق اجتهاد بیان کرد: طرح مشق اجتهاد از  سال گذشته در عرصه فقه پژوهی و همچنین اخلاق پژوهی دنبال می شود. امسال مقرر شد که موسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع) علاوه بر فقه پژوهی، ۴ دوره دیگر را در فاز پیشرفته برگزار کند و از این ۴ گارگاه، ۳ کارگاه در شهرهای مختلف برگزار شده است.

وی گفت:  امسال دوره تخصصی نیز به این طرح اضافه شد که اساتید در آن شرکت می کنند که شامل دو کرسی ترویجی، دو میزگرد و یک کارگاه حضوری است. ابعاد و چالش های فقه محیط زیست و ابعاد و چالش های فقه فضای مجازی به عنوان دو کرسی برگزار می شود. ۲ میزگرد تخصصی نیز در یکم و هفدهم اسفندماه به ترتیب در قم و مشهد با حضور اساتید برجسته کشور برگزار می شود.

حجت الاسلام دری یادآورشد: روش ارائه مقاله های علمی در کنفرانس های علمی، عنوان کارگاهی است که در اسفندماه در قالب این طرح برگزار می شود.

وی افزود: فاز فقه پژوهی دارای ۳ بخش عمده در سال ۹۸ بود. بخش سوم فاز فقه پژوهی مشق اجتهاد شامل مجازی سازی دوره حضوری خواهد بود. قرار است که این دوره در قالب یک نرم افزار ارایه شود. مجازی سازی نیز تا پایان اسفندماه به اتمام خواهد رسید. سرفصل سازی، امکان امتحان گیری و ممزوج بودن مجوز حضور و... از جمله مزایای این نرم افزار است.

مدیر طرح مشق اجتهاد بیان کرد: امسال بر اساس نظر میزتوسعه و توانمندسازی دفتر تبلیغات، به بحث اخلاق پژوهی نیز پرداخته می شود. این پروژه در دو سال ۹۸ و ۹۹ یعنی در دو ماه آخر امسال و نیمه اول سال آینده برگزار می شود.

۶ کارگاه، ۳ هم اندیشی و ۳ میزگرد تخصصی

وی گفت: ۶ کارگاه، ۳ هم اندیشی و ۳ میزگرد تخصصی در قالب این طرح برگزار می شود. کارگاه روش شناسی ۲۳ بهمن ماه در گرگان برگزار می‌شود، کارگاه فقه تربیت با مشارکت مرکز عالی فقه دارالهدی از ۳۰ بهمن در این مرکز برگزار می شود که سه هفته به طول می انجامد. کارگاه روش پیوست نگاری فرهنگی تربیتی بر طرح های ملی با مشارکت دانشگاه باقرالعلوم (ع)برگزار می شود. همچنین کارگاه نظریه ها و رویکردهای معنویت با مشارکت دانشگاه ادیان برگزار می شود. هم اندیشی استنباط مباحث اخلاقی در اسفندماه برگزار می گردد. میزگرد نقش شهود قلبی در استنباط در اسفندماه برگزار می شود. همچنین یک میزگرد دیگر با همکاری موسسه آموزشی و پژوهشی  امام خمینی(ره) در اسفندماه امسال برگزار می شود.

حجت الاسلام دری یادآورشد: طرح ملی روشنمدسازی تحقیقات علوم اسلامی در دفتر تبلیغات آغاز به کار کرد و هدف آن نیز آشنایی پژوهشگران با تحقیقات روشمند و مفید در این حوزه است. پس از اجرای دو فاز مذکور قرار است که هر سال یک رشته به این طرح اضافه شود.

نیازمند تلاش بیشتر در زمینه روشمند سازی علم اخلاق و معنویت اسلامی هستیم

در ادامه این جلسه حجت‌الاسلام والمسلمین عالم زاده نوری ناظر دوره‌های اخلاق پژوهی مشق اجتهاد بیان کرد: در حوزه‌های علمیه و تاریخ فعالیت های حوزوی در زمینه موضوعات فقهی و کلامی اعتقادی پژوهش‌های فراوانی صورت گرفته است و به نوعی می توان گفت که پرونده قطوری در حوزه های علمیه وجود دارد. نهادی گسترده آموزشی پژوهشی فعالی نیز در سطح حوزه های علمیه ما فعال بوده است.

وی یادآورشد: در این میان از اوایل دهه ۸۰ که پژوهشکده اخلاق و معنویت آغاز به کار کرد نیازی حس شد که در حوزه به اخلاق به موازات فقه و کلام در حوزه های علمیه توجه نشده است.

حجت‌الاسلام والمسلمین عالم زاده نوری یادآورشد: پس از اینکه این نیاز متذکر شد، پژوهشکده اخلاق و معنویت شکل گرفت، پس از آن رشته های آموزشی در سطح ۳ و ۴ در بدنه حوزه و نهادهای حوزوی شکل گرفت.

وی گفت: نزدیک به دو دهه بیشتر از عمر این مراکز نمی‌گذرد و تازه در آغاز راه به سر می بریم و نیاز است که در زمینه روشمند سازی علم اخلاق و معنویت اسلامی تلاش های بیشتری صورت گیرد.

ناظر دوره های اخلاق پژوهی مشق اجتهاد یادآورشد: قرآن کریم تزکیه جان انسان ها را به عنوان هدف بعثت پیامبران بیان کرده است. در حقیقت این تزکیه جای طواغیت سیاسی و اقتصادی و.. را در جامعه تنگ می کند.

وی گفت: این پژوهش‌ها باید به شکل کاملا علمی و در صورت اسلامی مطرح می‌شد. در این پژوهش ها باید دارای سه شاخصه عقلانیت، کار آمدی و حجیت و استناد باشند.

این استاد حوزه افزود: پژوهشکده اخلاق و معنویت برای تحقق این سه کارکرد شکل گرفت و امسال نیز قرار شد که طرح مشق و اخلاق به این طرح بپرازد. این فعالیت ها در ۴ محور انجام می شود. یک محور ناظر به الهیات اخلاق است. تربیت اخلاقی محور دوم، معنویت اسلامی محور سوم و اخلاق کاربردی و حرفه ای چهارمین محور این طرح است.

وی گفت: این برنامه در ابتدا بسیار گسترده تر در نظر گرفته شد که به خاطر محدودیت های موجود به این حد از کارگاه و هم اندیشی رسید، زیرا جای آن داشت که برنامه های گسترده تری در این زمینه برگزار شود.

از روش سنتی تحقیقی در حوزه فاصله گرفته ایم

در ادامه حجت الاسلام والمسلمین شریعتمدار معاون پژوهش موسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع) نیز در سخنانی گفت: موسسه آموزش عالی امام رضا(ع) از جمله مراکز حوزوی است که وظیفه آن ارایه دروس تخصصی در حوزه است. این موسسه از اولین مراکز تخصصی در بدنه حوزه های علمیه است که در گذشته نام این موسسه، «تاریخ» نام داشت.

وی افزود: این موسسه هم اکنون رشته هایی چون تاریخ اسلام و اهل بیت(ع) شیعه شناسی، کلام، مشاوره و... را در قالب ۹ رشته پوشش می دهد.

ناظردوره های فقه پژوهی مشق اجتهاد یادآورشد: اشکالی که اکنون حس می شود آن است که از روش سنتی تحقیقی در حوزه فاصله گرفتیم. در روش سنتی حوزوی همه چیز وجود داشت و استاد تقریر نویسی و پژوهش و تبلیغ را فرا می گرفت ولی در نظام واحدی برخی از این مسایل مغفول واقع می شود که پروژه هایی چون مشق عشق به کمک این بخش از حوزه آمدند.

وی گفت: باید رابطه سنتی بین استاد و طلبه را احیا کنیم و از این درس های شلوغ هم پرهیز کنیم. از همین روی در موسسه امام رضا(ع) کلاس های پژوهش محور را احیا کردیم. طلاب در این طرح زیر نظر استاد یک درس را می گذرانند و باید پژوهشی را در یک نیم سال ارایه دهند. اگر آن تحقیق ارایه نشود نمره قبولی برای طلاب رد نمی شود.

معاون پژوهش موسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع) یادآورشد: مقالاتی که طلاب در پژوهش های خود ارایه می کنند در مجله اسلام پژوهان منتشر می شود.از دیگر فعالیت های موسسه، برگزاری طرح پژوهشگران برتر است.

وی یادآورشد: به منظور اینکه طلاب ما به پژوهش برگردند باید چنین برنامه هایی را احیا کرد. برگشت به نظام سنتی باید با سبک جدید درس در حوزه نیز همگام و هماهنگ باشد.

مهارت های مورد نیاز در تحقیق روش‌مند چندان فراگیر نشده است

در ادامه این جلسه حجت الاسلام سید رضی آصف آگاه دبیر میز توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی گفت: در سال ۹۲ چهار قطب تخصصی در دفتر تبلیغات شکل گرفت.

وی افزود: این اقطاب هرکدام دارای سه میز هستند. میزهای تخصصی به دنبال شناسایی مساله، توصیف مساله، برنامه ریزی راهبردی برای حل مسایل را طراحی می کنند و اولویت ها را تهیه می کنند و بسته عملیاتی را برای حل مساله طراحی می کنند.

دبیر میز توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی گفت: میز توسعه و توانمندسازی این بسته را با همکاری شورای علمی میز تهیه کرد. از اقدامات مهم این میز، بحث روشمندسازی تحقیقات علوم اسلامی بود.

وی افزود: ضعف رشد علوم اسلامی متناسب با نیازهای دنیای معاصر و جامعه اسلامی شامل فقه و اصول فقه، کلام اسلامی، اخلاق، فلسفه و عرفانی، تفسیر، علوم حدیث و تاریخ وسیره است. مراد از نیاز در این میز فاصله وضع موجود و وضع مطلوب است.

حجت الاسلام آصف آگاه بیان کرد: ابعاد این مساله نیز بیشتر روی ضعف توان منابع انسانی، ضعف فرهنگ حاکم در این محیط و ضعف نظام های پشتیبان، ضعف مرجعیت علوم اسلامی است.

وی افزود: در این زمینه ۱۳ کلان برنامه در میز تصویب شد، برنامه روشمندسازی تحقیقات علوم اسلامی متناسب با ۵ کلان برنامه میز است. یکی از آن کلان برنامه ها، تقویت و توسعه رویکرد و روش اجتهادی در علوم اسلامی است. در حوزه اخلاق استنباطی که یکی از محورهای چهارگانه این طرح است سعی شد که روش استنباطی که در فقه پیگیری می شود در این حوزه نیز مورد استفاده قرار گیرد.

دبیر میز توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی دفتر تبلیغات بیان کرد: تقویت و توسعه رویکردهای مقارن، مضاف و بین رشته ای در حوزه علوم اسلامی است که در این بین اخلاق کاربردی متناسب با این طرح پیش می رود زیرا اخلاق کاربردی بیشتر از مطالعه بین رشته ای فلسفه تعلیم و تربیت، روش شناسی جامعه شناسی و... است.

وی افزود: آموزش روش ها و روش های حل مساله از راهبردهای مهم میز است. یکی از مشکلات تحقیقی ما در حوزه آن است که مهارت های مورد نیاز در تحقیق روش‌مند چندان فراگیر نشده است. هدف این طرح توانمندسازی پژوهشگران در شناسایی و تحلیل نیازها و تبدیل آن به مسایل است.

حجت الاسلام آصف آگاه یادآورشد: نظام سرفصل‌ها، طرح‌های تفصیلی و مجموعه گفتگوها، پیوست نگاری، معرفی نظریه و نقدها آنها، ایده های کاربردی و تحلیل و حل مساله جزو خروجی های این طرح به شمار می‌روند. پژوهشگران اخلاق و تربیت و معنویت نیز در این حوزه تربیت می شوند.