به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، محمد محمدرضایی استاد پردیس فارابی دانشگاه تهران و رئیس بنیاد نخبگان قم پیشنهادات اصلاحی خود برای همایش انتخاب کتاب سال جمهوری اسلامی را در قالب نامه‌ای بیان کرده است. متن نامه بدین شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
هر ساله وزارت محترم ارشاد در بهمن ماه به مناسبت سالگرد پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران همایش انتخاب کتاب سال را برگزار می‌نماید.
اینجانب به سهم خود از زحمات همه دست اندرکاران این امر مهم، کمال تشکر را می‌نمایم. ارائه پیشنهادات اصلاحی، به مبنای نادیده گرفتن زحمات متولیان امر نیست. اما بعد نظرات اصلاحی خود را مختصراً ذیل چند بند ذکر می‌نمایم.
۱- اینکه نویسندگان و فرهیختگان ما در کشور باید مورد تمجید و تشویق هر چه بیشتر قرار گیرند، امری مسلم و قطعی است و ما بیش از این باید به مؤلفان و نویسندگان و عالمان توجه کنیم. اما اگر انتخاب کتاب سال به درستی انجام نشود و با تعجیل و شتاب زدگی چند کتاب را انتخاب و به جامعه علمی معرفی کنیم، نه تنها مفید، بلکه مضر به جامعه علمی است. اینجانب با توجه به مشاهدات و تجربیات مستقیمی که از روند انتخاب برخی جشنواره‌های علمی کتاب و مقاله و مجله داشته، برآن هستم که شیوه انتخاب آنها باید مورد بازنگری و اصلاح قرار گیرد.
هر ساله چند ده هزار عنوان کتاب در رشته‌های مختلف چاپ می‌شود. سوال این است که چگونه گزینش و غربال اولیه صورت می‌گیرد؟ آیا غربال اولیه به گونه‌ای صورت می‌گیرد که حق کسی تضیع نشود؟ معمولاً شنیده‌ها حاکی از آن است که غربال اولیه بر اساس حجم کتاب صورت می‌گیرد آیا داوران اولیه واقعاً فرصت و صلاحیت لازم را دارند که همه این هزاران کتاب را در یک رشته خاص مطالعه کرده و نوآوری را تشخیص داده تا داوری صحیح انجام دهند؟
مثلاً در حوزه دین ما هم کتاب سال حوزه را داریم که توسط حوزه علمیه برگزار می‌شود و هم کتاب سال جمهوری اسلامی را که توسط وزارت ارشاد برگزار می‌گردد؛ بسیار پیش آمده که کتابی که در کتاب سال حوزه، حداقل نمره لازم را کسب نکرده به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی در حوزه دین انتخاب می‌شود و یا برعکس.
بنابراین کتابی که در سطح ملی گزینش می‌شود باید حداقل مقبولیتی را در حوزه‌های علمی و دانشگاهی کسب کرده باشد که بعضاً این چنین نیست.
۲- سوال دوم آن است که کتاب‌های گزینش شده در دو حوزه تألیف و ترجمه صورت می‌گیرد. کتاب‌های گزینش شده باید حتماً حاوی نوآوری و نظریه پردازی باشند، این نوآوری در کجا تأیید شده است؟
دبیرخانه کرسی‌های نظریه پردازی و نوآوری و نقد و مناظره متولی نظریه پردازی و نوآوری در کشور است. اگر کتابی واقعاً نوآوری و نظریه نویی دارد باید تأیید لازم را از این دبیرخانه کسب کند. کرسی نظریه و نوآوری توسط ۷ الی ۸ نفر از اساتید داوری و ناقد برگزار و طی چند جلسه بحث به داوری می‌پردازند و بسیار اتفاق افتاده است که نویسنده‌ای، مدعی نوآوری است که توسط اساتید داور رد شده است.
به نظر می‌رسد که نویسندگان مدعی نوآوری باید تأیید لازم را از این دبیرخانه کسب کنند و این با تعجیل انتخاب کتاب سال، سازگار نیست. هم چنین برخی کتاب‌ها گزینش شده در حوزه ترجمه هستند، اولاً تردیدهای در صحت و سقم ترجمه‌ها وجود دارد، زیرا داوران، فرصت کافی برای مقابله متن فارسی با زبان مبدا را ندارند.
و ثانیاً آیا کتاب‌های ترجمه‌ای، واقعاً نیازهای جامعه علمی داخلی را بر طرف می‌سازند؟ بسیار مشاهد شده که کتاب‌های مناسب‌تری در یک حوزه علمی وجود دارد که ترجمه آن لازم و ضروری است، اما سلیقه سیاسی و ذوق شخصی نویسنده معمولاً کتابی را انتخاب و سپس ترجمه می‌نماید. که انتخاب آنها به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی و سواس و دقت بیشتری را می‌طلبد. دقیقاً نوآوری کتاب هم باید مشخص شود.
۳- نویسندگان یک کتاب، معمولاٌ ایده خود را در ابتدا به صورت مقاله، نشر می‌دهند. آیا این مقاله اساساً مقبولیت جوامع علمی را به دست آورده است؟ آیا اصولاً جوامع علمی به آن مقاله مراجعه داشته‌اند؟ بعضاً مشاهد شده که مقاله‌ای معیارهای لازم را در جوامع علمی نداشته ولی وقتی در قالب کتاب قرار می‌گیرد، به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی انتخاب می‌شود.
۴- پیشنهاد می‌شود در ذیل هر کتاب گزینش شده در قالب یک صفحه، ایده و نظریه نو آن به صورت روشن مطرح گردد و نیز تیراژ کتاب و اقبال عمومی و متخصصان در چند سال، می‌تواند یکی از معیارهای انتخاب باشد که باز با تعجیل انتخاب کتاب سال سازگار نیست و حداقل زمان پنج سال یا بیشتر پیشنهاد می‌شود تا امتحانات لازم را از سر بگذرانند.
۵- پیشنهاد می‌شود که در کنار کتاب سال، نظریه و نوآوری برتر، مقاله برتر که نیازی از نیازهای کشور را رفع نموده است نیز انتخاب شوند.
در پایان، ضمن پوزش از متولیان امر، خواهشمندم شیوه گزینش کتاب سال را مورد تجدید نظر و اصلاح قرار دهید. بازهم از زحمات همه عزیزان در وزارت ارشاد که پرچم کتاب سال را برافراشته‌اند، تشکر و قدردانی می‌نمایم و در نیت و خیرخواهی آنان کمترین شک و شبهه‌ای ندارم. اشکال، اینجانب بیشتر به شیوه و فرآیند انتخاب است.
نظر شما