به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمد همتیان روز یکشنبه در جلسه درس اخلاق که با حضور اساتید و طلاب جامعه الزهرا علیهاالسلام در سالن بیداری اسلامی برگزار شد، با اشاره به موضوع شکر و قناعت، عنوان کرد: یکی از مقاماتی که اولیا و انبیای الهی همیشه به دنبال آن بودند و از خداوند متعال می‌خواستند، رسیدن به مرحله شکرگزاری و قناعت است.
اولین رکن شکرگزاری، معرفت و توجه به نعمت‌های الهی است
استاد اخلاق حوزه با بیان اینکه شکر ارکانی دارد، گفت: اولین رکن شکرگزاری، معرفت و توجه به نعمت‌های خداوند است، چنانچه انسان از نعمت‌های الهی که دارد، غافل نباشد و به دارایی‌های خود توجه کند.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین همتیان به حدیثی از امام صادق علیه‌السلام اشاره کرد که فرمودند: «همه علم مردم را در چهار چیز یافتم: اول اینکه پروردگار خود را بشناسی، دوم اینکه بدانی با تو چه کرده (به خلقت موزون و حکیمانه ات و نعمت عقل و حواس و ارسال رسل و انزال کتب پی ببری)، سوم اینکه بدانی او از تو چه خواسته است، چهارم اینکه بدانی چه چیز تو را از دینت خارج کند (گناهان و موجبات شرک و ارتداد را بشناسی).
وی تصریح کرد: اگر انسان به دارایی‌های خود توجه کند، لطف خداوند را مشاهده خواهد کرد، امام حسین علیه‌السلام در دعای عرفه می‌فرمایند: چه دارد آن کسی که تو را ندارد و چه ندارد آن کسی که تو را دارد. ضرر کرده [است] کسی که به غیر دوست راضی شده و غیر تو را دوست دارد.
استاد اخلاق حوزه افزود: خواجه عبدالله انصاری می‌گوید: «الهی آن که را عقل دادی پس چه ندادی؟ و آن که را عقل ندادی پس چه دادی»، یکی از اساتید می‌فرمود: «باید گفت آن کسی را که خدا به او ندادی، چه دادی، و آن که را که خدا به او دادی، چه ندادی».
حجت‌الاسلام‌والمسلمین همتیان تأکید کرد: اگر انسان ایمان به خداوند و اعتقاد داشته باشد، از بزرگترین نعمت‌های خداوند برخوردار است و همانند امام علی علیه‌السلام مناجات خواهد کرد که: «إِلَهِی کَفَی لِی عِزّاً أَنْ أَکُونَ لَکَ عَبْداً وَ کَفَی بِی فَخْراً أَنْ تَکُونَ لِی رَبّاً أَنْتَ کَمَا أُحِبُّ فَاجْعَلْنِی کَمَا تُحِبُّ؛ خدای من مرا همین عزت بس که تو را بنده باشم و همین سربلندی‌ام بس که تو پروردگار من باشی تو آن چنانی که من دوست دارم مرا نیز آنچنان کن که تو دوست داری».
وی اضافه کرد: حضرت زکریا به خداوند می‌فرماید خداوندا فرزندی به من عطا کن که وارث آل یعقوب شود و شرایطش را به گونه ای قرار ده که از او راضی باشی؛ حضرت ابراهیم نیز وقتی بت پرستان را دید که خورشید و ماه می‌پرستند، ابتدا گفت خدای من خورشید و ماه است اما وقتی خورشید غروب کرد، فرمود من آنچه را که افول کند، به خدایی نمی پرستم، من خداوندی می‌خواهم که ازلی و سرمدی باشد.
لزوم توجه به نعمت‌های الهی و شناخت ولی نعمت خود
استاد اخلاق حوزه با اشاره به نعمت‌های مادی و معنوی که خداوند شامل حال بندگان خود کرده است، عنوان کرد: نعمت‌های مادی مانند سلامتی از جمله نعمت‌هایی است که ما باید شاکر باشیم، نعمت‌های معنوی نیز مانند ستاریت و رحمانیت خدا و سازگاری خداوند با بندگان است که نعمت برزگی است، اگر خداوند پرده ستر خود را بر ما قرار نمی‌داد، آبرویی نداشتیم.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین همتیان اظهار داشت: امام علی علیه‌السلام می‌فرماید إِلَهِی قَدْ سَتَرْتَ عَلَیَّ ذُنُوبا فِی الدُّنْیَا وَ أَنَا أَحْوَجُ إِلَی سَتْرِهَا عَلَیَّ مِنْکَ فِی الْأُخْرَی [إِلَهِی قَدْ أَحْسَنْتَ إِلَیَ] إِذْ لَمْ تُظْهِرْهَا لِأَحَدٍ مِنْ عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ فَلا تَفْضَحْنِی؛ خدایا گناهانی را در دنیا بر من پوشاندی، که بر پوشاندن آن در آخرت محتاج ترم، گناهم را در دنیا برای هیچیک از بندگان شایسته ات آشکار نکردی».
وی تصریح کرد: یکی از ارکان شکر این است که به نعمت‌های خداوند توجه داشته باشیم و غفلت نکنیم، در جای جای زندگی خود به سلامتی خود، همسر و فرزندان و آبروی خود توجه داشته باشیم.
استاد اخلاق حوزه در ادامه یادآور شد: سومین رکن شکر این است منعم و ولی نعمت خود را بشناسیم و بدانیم که هر آنچه در اختیار ما قرار دارد، از سوی خداوند متعال است.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین همتیان بیان داشت: ما وقتی به حیوانی لطف و محبت می‌کنیم، فراموش نمی‌کند، برای یک لقمه نان، تشکر می‌کند و توجه دارد، بنابراین ما که انسانیم باید ولی نعمت خود را بشناسیم و وقتی این همه نعمت خدا را می‌بینیم، بیندیشیم که این نعمت‌ها از کجا آمده است. ما باید صاحب نعمت و ولی نعمت را بشناسیم تا حالت شکرگزاری به ما دست دهد و به آنچه خداوند متعال به ماداده است، قانع می‌شویم.
توجه به عالم غیب و اسباب معنوی در عالم دنیوی /زندگی خود را منحصر در اسباب مادی نکنیم
وی با بیان اینکه عالم دنیا، عالم الغیب و الشهاده است، گفت: ما نباید تنها به ظاهر و طبیعت این دنیا توجه کنیم و از بعد حقیقی و واقعی آن که غیب است غافل باشیم. در این عالم هم غیب و هم ظاهر است، برخی تنها متوجه علل ظاهری و مادی هستند، اما حقیقت چیز دیگری است.
استاد اخلاق حوزه با اشاره به اینکه عالم دنیوی، عالم اسباب و مسببات و علت ومعلول است، تصریح کرد: هیچ حادثه ای در این دنیا رخ نمی دهد مگر این که سببی دارد، اسباب و علت‌ها هم به صورت مادی و معنوی هستند و ما باید مراقب باشیم که زندگی ما منحصر در اسباب مادی نشود.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین همتیان تأکید کرد: وقتی عالم دنیوی، عالم غیب و شهادت است، اسباب هم اسباب مادی و معنوی است، مراقب باشیم که تنها دل به علل مادی نبندیم، این عیبی است که در بسیاری از ما وجود دارد.
اسباب معنوی به مراتب قوی تر از اسباب مادی است
وی عنوان کرد: اینکه زندگی ما در بسیاری جاها همراه با شکر و قناعت و آرامش و صفا نیست، به خاطر این است که ما متوجه علل ظاهری و مادی هستیم، اما واقعیت چیز دیگری است؛ اسباب معنوی از اسباب مادی به مراتب قوی تر است و ما به آنها توجه نداریم.
استاد اخلاق حوزه دعا، توبه، شکر، محبت و انفاق به دیگران و تواضع را از جمله اسباب معنوی برشمرد و افزود: اگر بخواهیم انسان بزرگ، باعظمت، کریم و شریف باشیم باید بدانیم که اسباب مادی نمی‌تواند ما را بزرگ کند و ما باید به سمت اسباب معنوی برویم.
حضرت امام و سردار سلیمانی بدون هیچ اسباب مادی، محبوب دل‌ها بودند
حجت‌الاسلام‌والمسلمین همتیان با بیان اینکه خداوند متعال انسان متواضع را بزرگ می‌کند، به شهید سردار سلیمانی اشاره کرد و گفت: شهید سردار سلیمانی و همراهانش در اسباب مادی هیچ تلاشی نکردند و هیچ پولی خرج نکردند تا محبوب دل‌ها شوند، اما ببینید چه شد که میلیون‌ها دل عاشق و شیدای او هستند در حالیکه هیچ گونه اسباب مادی هم در آن نبود.
وی همچنین به ویژگی‌های شخصیتی حضرت امام خمینی(ره) اشاره کرد که در دل‌ها نفوذ داشت و با بیان اینکه ما باید از امام حق شناسی کنیم، افزود: مرحوم فردوسی پور که همراه امام در نجف بود، خاطره ای نقل می‌کرد که وقتی سال ۴۲ امام را به زندان بردند، هیچ کسی از امام خبر نداشت، علما به این نتیجه رسیدند که شخصی که روانه دربار کنند تا از حال امام باخبر شود، مرحوم آیت‌الله کمالوند خرم آبادی را انتخاب کردند که نوبت ملاقات گرفت، شاه گفت چکار داری؟ آیت‌الله کمالوند خرم آبادی گفت که علما نگران حال حاج آقا روح الله هستند، شاه در جواب گفت مطمئن باشید او را نمی کشم تا او را امامزاده کنید.
استاد اخلاق حوزه ادامه داد: سال ۵۶ که در قم بودیم، در روزنامه‌های کثیرالانتشار مقاله ای سرتا پا جسارت به امام نوشته شد که همه ناراحت شدند و گریه می‌کردند، تعدادی طلاب به دفتر مراجع رفتند و به این مقاله اعتراض کردند، شهید مطهری(ره) می‌گفت ما فکر می‌کردیم بیست سال دیگر این انقلاب پیروز شود اما به دو سال هم نکشید که انقلاب اسلامی به پیروزی رسید.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین همتیان تصریح کرد: کسی که می‌خواست حضرت امام را به قول خودش لجن مال کند و آبروی او را از بین ببرد، خودش چند ماه بعد از کشور فراری شد و با خفت مرد. اسباب معنوی باعث شد که امام بزرگ شود و در دل انسان‌ها جای بگیرد.
وی یادآور شد: حضرت امام وقتی اشاره می‌کرد که جبهه احتیاج به نیرو دارد، مردم به ایشان لبیک می‌گفتند، بسیاری از نوجوانان که سن کمی داشتند، گریه می‌کردند تا بتوانند به جبهه اعزام شوند. وقتی به جوانی می‌گفتند، پشت خط مقدم به تو نیاز است گریه می‌کرد که مرا به خط مقدم بفرستید.
حداقل طلبگی، رسیدن به مقام محمود است
استاد اخلاق حوزه به طلاب توصیه کرد که در زندگی بر اسباب معنوی تأمل کنید و در ادامه گفت: حداقل طلبگی این است که یک طلبه بتواند ۵۰ نفر از اقوام نزدیک خود را شفاعت کند و این حداقل طلبگی است. برای این امر فرد باید آبرو داشته باشد تا در پیشگاه خداوند متعال باارزش باشد و آبرو هم از نماز شب حاصل می‌شود.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین همتیان به آیه ۷۹ سوره اسراء اشاره کرد و افزود: خداوند می‌فرماید: «وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَکَ عَسَی أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقَامًا مَحْمُودًا؛ و پاسی از شب را (از خواب برخیز، و) قرآن (و نماز) بخوان! این یک وظیفه اضافی برای توست؛ امید است پروردگارت تو را به مقامی در خور ستایش برانگیزد».
وی تصریح کرد: تهجد به معنای شب زنده داری و از رخت خواب برخاستن است، خداوند به واسطه نافله، نماز شب و تهجد به انسان مقام محمود عنایت می‌کند و مقام محمود همان مقام شفاعت است.
طلبه باید برای جامعه خود امان باشد
استاد اخلاق حوزه یادآور شد: پیامبر گرامی اسلام صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم به اباذر فرمودند: «یا اباذر! خداوند متعال می‌فرماید: محبوب ترین بندگان نزد من کسی است که به خاطر من با مردم دوستی نماید، و دلش به مساجد بسته باشد، و نیمه‌های شب به استغفار برخیزد، اینانند که چون خواهم به مردم زمین عقوبتی فرستم به یاد آنها عقوبت را از ایشان بر می‌گردانم».
حجت‌الاسلام‌والمسلمین همتیان با بیان اینکه طلبه باید برای جامعه خود امان باشد، افزود: طلبه باید مصداق این روایت باشد که وقتی عالمی وارد شهری می‌شود، خداوند چهل روز عذاب را از آن شهر برمی دارد.
وی بیان داشت: استغفار، توبه و توسل به اهل بیت علیهم‌السلام و ایمان و توکل به خدا از نماز شب حاصل می‌شود و نتیجه نهایی آن شکر و قناعت است.
موفقیت در ابعاد مختلف زندگی حاصل توجه به اسباب معنوی است
استاد اخلاق حوزه عنوان کرد: خداوند در قرآن کریم صریح می‌فرماید: «وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّکُمْ لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ؛ و (همچنین به خاطر بیاورید) هنگامی را که پروردگارتان اعلام داشت: «اگر شکرگزاری کنید، (نعمت خود را) بر شما خواهم افزود»؛ قرآن کریم می‌گوید اگر می‌خواهید زندگی خود پیدا کنید و آبرو داشته باشید، راهش اسباب معنوی است.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین همتیان یادآور شد: برخی افراد روزانه در چند شیفت کار می‌کنند، حقوق همسران خود را پایمال می‌کنند، در حق فرزندان خود کم کاری می‌کنند تا پول بیشتری به دست آورند، حال آنکه انسان حریص در دنیا مثل فقرا زندگی می‌کند و در آخرت مانند ثروتمندان از او حساب می‌کشند.
وی با بیان ما باید بر آثار اعمال خود فکر کنیم، تصریح کرد: اگر انفاق کنیم، به فرموده خداوند متعال، ۷۰۰ برابر آن نصیب ما می‌شود، اگر بخواهیم عاقبت بخیر شویم، به پدر و مادر خود خدمت کنیم، اگر بخواهیم در همه جهات زندگی رشد کنیم باید به سمت اسباب معنوی پیش برویم.
استاد اخلاق حوزه تأکید کرد: انسان باتقوا کسی است که وقتی شیطان او را وسوسه کرد و فریب خورد به یاد خدا باشد و استغفار کند، وقتی دلگیر می‌شوید، دعا کنید و به سمت اسباب معنوی بروید.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین همتیان اظهار داشت: اگر کسی برای نعمت‌های خدا شاکر باشد، این نعمت از او کم نمی‌شود و اگر کفران کرد، خداوند متعال این نعمت را از او می‌گیرد، بنابراین ولی نعمت خود را بشناسیم، در این عالم اسباب و مسببات و غیب و شهادت هست و ما باید به سراغ اسباب معنوی برویم.
۳۱۳/۶۱
