به گزارش خبرگزاری حوزه، جلسه سوم و پایانی از سلسله نشستهای بررسی تأثیر فتح ایران در شکل گیری تمدن اسلامی با ارائه دکتر باغستانی مدیر گروه و عضو هیأت علمی گروه هنر و تمدن اسلامی پژوهشکده اسلام تمدنی در مدرسه علمیه جعفریه برگزار شد. در ابتدای این نشست، دکتر باغستانی به شبهه حضور حسنین علیهما السلام در فتح طبرستان پرداخته و گفت: 

یکی از شبهات مطرح شده پیرامون فتح ایران، بحث حضور حسنین علیهما السلام و مشارکت آنان در فتح طبرستان است. این مطلب از جمله مواردی است که جریان های ملی گرا سعی می کنند، آن را در کنار کشتار ایرانیان توسط مسلمانان یاد می کنند تا حسنین علیهما السلام را همراه و موافق این کشتار قلمداد کنند. برای بررسی صحت این مطلب ابتدا باید به منابع تاریخی مراجعه کرد. در پژوهش های تاریخی بایستی کهنترین منابع که از لحاظ زمانی به واقعه مورد نظر نزدیک هستند مورد بررسی قرار بگیرند. چندین منبع تاریخی ماجرای حضور حسنین علیهما السلام را در فتح طبرستان آورده اند و بیان کردند که این دو امام در سال ۲۹ یا ۳۰  و ۳۱ هجری و در دوران خلافت عثمان، تحت فرماندهی سعید بن عاص در لشکر کشی به طبرستان حضور داشتند:
*فتوح البلدان اثر  بلاذری(د. ۲۷۹ ق)
بلاذری در گزارش خود به سلسله سندی که این گزارش را از آن طریق روایت کرده اشاره نمی کند. علاوه بر آن صرفا به بحث حضور حسنین علیهما السلام اشاره کرده و چنین می گوید که «گفته شده حسنین هم در این لشکر حضور داشتند». بلاذری در این روایت با استفاده از فعل مجهول «یقال» به این حضور اشاره کرده اما جزئیات دیگری را نقل نکرده است.
*تاریخ طبری (د. ۳۱۰)
طبری در گزارشی که از فتح طبرستان آوده و به حضور این دو امام اشاره دارد، اگر چه سلسله سند را نقل می کند امام این سلسله سند به علی بن مجاهد می رسد که این فرد در منابع حدیثی اهل سنت به کذب و دروغگویی معروف بوده است. بنابراین گزارش طبری اعتبار نداشته و مخدوش است. چندین سطر بعد وقتی طبری روایتی دیگر از فتح طبرستان می آورد نام حسنین علیهما السلام را ذکر نمی کند که این روایت با روایت قبلی تناقض دارد. 
*البلدان ابن فقیه (د. ۳۴۰).
از آنجایی که ابن فقیه اکثر مطالب کتاب خود را از بلاذری نقل کرده بدون اینکه نام او را ذکر کند، همان اشکالی که به بلاذری وارد است، به او هم وارد می شود.
*تاریخ طبرستان ابن اسفندیار( قرن ۷)
وی نیز روایت خود را درباره فتح طبرستان بدون سلسله سند آورده است. بنا براین با توجه به فاصله زمانی بسیار میان مولف و زمان وقوع حادثه و عدم ذکر سند، اعتبار این گزارش نیست خدسه دار است.
در دروه معاصر زین العابدین رهنما در کتاب تاریخ زندگانی امام حسین علیه السلام به شرکت حسنین علیهما السلام در این فتح اشاره کرده اما می آورد که ایشان به دلیل رفتارهای خلاف و عهد شکنی که از سعید بن عاص دیدند، لشکر را ترک کرده و به مدینه بازگشتند و گزارش عهد شکنی سعید را به امیر المومنین علی علیه السلام داده  و ایشان نیز به عثمان اعتراض کرد. 
با این حال این گزارش رهنما نیز سند تاریخی ندارد اما ملی گراها به آن ارجاع داده ولی فقط قسمت اول روایت را آورده اند که آن مربوط به عهد شکنی سعید بن عاص و کشتن نگهبانان قلعه است اما به اعتراض حسنین علیهما السلام نسبت به این جنایت نمی پردازند!!!
از نظر سیره عملی  امیر المومنین علی علیه السلام نیز مسلم است که ایشان در هیچ یک از فتوحات حضور نداشتند و خیلی بعید است که به حسنین اجازه داده باشند که در فتوحات شرکت کنند. چون در صورت حضور ایشان، خلفا می توانستند از این حضور در جهت کسب مشروعیت برای رفتار خود استفاده کنند. از سویی دیگر علی علیه السلام نسبت به حفظ جان حسنین علیهما السلام اهتمام داشتند که این مهم در جنگ صفین به وضوح قابل مشاهده بود. علاوه بر آن سعید بن عاص یکی از امویان است ومخالفت امام علی علیه السلام با آنها روشن و آشکار است و دلیلی نداد تا فرزندان خود را تحت فرماندهی او به طبرستان اعزام کند. 
*تأثیر فتح ایران در شکل گیری تمدن اسلامی
فتح ایران از لحاظ مباحث تمدنی گامی رو به جلو برای پیدایش تمدن جهانی اسلام بود. شایان ذکر است که منظور از تمدن اسلامی، سازگاری مطلق همه چیز با متن اسلام نیست بلکه این سازگاری به طور نسبی بوده است. 
پس از فتح ایران، قلمرو گسترده این امپراتوری نیز به حوزه مدیریت اعراب مسلمان افزوده شد. برای اداه قلمرو وسیع ایران، اگر چه حکومت ساسانی ازبین رفت اما نظام اداری آن کاملا بر جای خود محفوظ ماند و به همان سبک دوره ساسانیان اداره شد. این نظام اداری ایرانیان سطح مدیریت اسلامی را بالابرد. 
زبان عربی در آغاز زبانی بومی بود که با نزول قرآن به زبان دین تبدیل شد. با گسترش اسلام و خصوصا در ایران، ایرانیان نو مسلمان می خواستند با قرآن آشنا شوند. حتی یکی از دلایلی که موجب جمع آوری قرآن شد، ترس ورود لحن های ایرانی به زبان عربی بود. البته قرآنی که توسط امیر المومنین علی علیه السلام جمع آوری شد در جای خود محفوظ و بسیار مورد احترام است. 
بنابراین مسلمانان وقتی دریافتند که نمی توانند ایران را اداره کنند به دهقانان (استانداران) گفتند که اگر اسلام بیاورید یا جزیه بدهید بر سر مناصب حکومتی خود ابقا خواهید شد. از سویی دیگر نظام خراج ساسانی پذیرفته شد مگر مواردی که خلاف عدالت بود. 
برخلاف شبهاتی که از کتابسوزی اعراب در ایران گفته می شود، میراث علمی ایران قبل از اسلام حفظ و به عربی ترجمه شد. بزرگترین میراث علمی ایران قبل از اسلام بیمارستان جندی شاپور بود که در دوره اسلامی نیز همچنان  فعال ودانشمندان و پزشکان آن مورد احترام بودند. آثار علمی که در این مرکز پدید آمده بود به عربی ترجمه شد. 
از طرفی دیگر از آنجایی که در دوران حکومت ساسانی، علم انحصاری و در اختیار طبقه اشراف بود، ورود اسلام به ایران و تأکید آموزه های اسلامی بر علم آموزی، باعث شد تا طبقات مختلف مردم ایران به علم آموزی روی بیاورند.