به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام مجتبی عفتی در یادداشتی که در اختیار رسانه رسمی حوزه های علمیه قرار داد، به بررسی یکی از اخبار حوزه نیوز پیرامون داروی منتسب به امام کاظم (ع) پرداخته و نوشته است :
بسم الله الرحمن الرحیم
در تاریخ ۱۷ فروردین ۱۳۹۹، کارشناس محترم جناب حجت الاسلام الهی منش در یک گفتگو با خبرگزاری وزین حوزه در رد کتاب طب الائمه علیهم السلام، نوشته است که ابنا بسطام عنوان کرد:
«در این کتاب نزدیک ۴۰۰ روایت طبی وجود دارد؛ روایات این کتاب برخی مسند و برخی مرسل هستند یعنی برخی از آنها سند دارد و متصل به معصوم است و واسطه نقل خبر تا امام معصوم علیه السلام وجود دارد و برخی از این روایات واسطه ها افتاده اند که از ارزش سند می کاهد؛ عده کمی از بزرگان از این کتاب به عنوان منبع کتاب خودشان استفاده کرده اند» که تا اینجا مشکلی نیست اما در ادامه عنوان شد:
«وی با بیان اینکه مرحوم طبرسی در کتاب مکارم الاخلاق برخی روایات این کتاب و مرحوم شیخ حر عاملی در کتاب وسائل الشیعه ۱۱۳ روایت از این کتاب را انتخاب کرده که همگی آنان به خاطر مجهول بودن راویان ضعیف هستند».
نظر این کارشناس بر این است که کتاب مکارم الاخلاق از طب الائمه علیهم السلام ابنا بسطام نقل می کند؛ لذا روایات مکارم الاخلاق هم ضعیف است که بنده تحقیقی در این زمینه انجام داده و به آن اشاره می کنم:
با مراجعه به احادیث مکارم الاخلاق و طب ابنا بسطام و مقایسه این احادیث با یکدیگر (مکارم بیشتر از بیست حدیث با منبع طب الائمه علیهم السلام نقل می کند) بخاطر طولانی نشدن در ده حدیث این مقایسه انجام گرفت و مشاهده شد که این ده حدیث که در مکارم الاخلاق با استناد به طب الائمه علیهم السلام نقل شده است، اصلا در کتاب طب الائمه علیهم السلام ابنا بسطام وجود ندارد؛ لذا نتیجه این شد که کتاب طب الائمه که مکارم الاخلاق از آن نقل می کند، کتاب طب الائمه ابنا بسطام نیست و متأسفانه بدست ما نرسیده است و نظر کارشناس محترم صحیح نمی باشد.
احادیثی که در مکارم الاخلاق وجود دارد، با استناد به طب الائمه علیهم السلام نقل شده است که در کتاب طب الائمه علیهم السلام ابنا بسطام نیست.
۱- مکارم الأخلاق، جلد ۱، صفحه ۱۴۰
مِنْ طِبِّ اَلْأَئِمَّةِ رُوِیَ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: اُذْکُرُوا اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عِنْدَ اَلطَّعَامِ وَ لاَ تَلْغَوْا فِیهِ فَإِنَّهُ نِعْمَةٌ مِنْ نِعَمِ اَللَّهِ یَجِبُ عَلَیْکُمْ فِیهَا شُکْرُهُ وَ حَمْدُهُ أَحْسِنُوا صُحْبَةَ اَلنِّعَمِ قَبْلَ فِرَاقِهَا فَإِنَّهَا تَزُولُ وَ تَشْهَدُ عَلَی صَاحِبِهَا بِمَا عَمِلَ فِیهَا.
این حدیث در کتاب طب الائمه علیهم السلام ابنا بسطام وجود ندارد.
۲- مکارم الأخلاق، جلد ۱، صفحه ۱۵۲
مِنْ کِتَابِ طِبِّ اَلْأَئِمَّةِ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ تَخَلَّلُوا بِعُودِ اَلرُّمَّانِ وَ لاَ بِقَضِیبِ اَلرَّیْحَانِ فَإِنَّهُمَا یُحَرِّکَانِ عِرْقَ اَلْجُذَامِ قَالَ وَ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَتَخَلَّلُ بِکُلِّ مَا أَصَابَ إِلاَّ اَلْخُوصَ وَ اَلْقَصَبَ.
این حدیث در کتاب طب الائمه علیهم السلام ابنا بسطام نیست.
۳- مکارم الأخلاق، جلد ۱، صفحه ۱۲۴
مِنْ کِتَابِ طِبِّ اَلْأَئِمَّةِ فِی اَلْخُفِّ وَ اَلنَّعْلِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ لَبِسَ نَعْلاً صَفْرَاءَ لَمْ یُبْلِهَا حَتَّی یَسْتَفِیدَ مَالاً ثُمَّ تَلَی هَذِهِ اَلْآیَةَ صَفْراءُ فاقِعٌ لَوْنُها تَسُرُّ اَلنّاظِرِینَ.
این حدیث در کتاب طب الائمه علیهم السلام ابنا بسطام یافت نشد.
۴- مکارم الاخلاق، ج ۱، ص ۸۷
من طب الائمة، روی معاذ عن أمیر المؤمنین علیه‌السلام أنه قال : من تختم بالعقیق ختم الله له بالامن والایمان.
این حدیث در کتاب طب الائمه علیهم السلام ابنا بسطام وجود ندارد.
۵- مکارم الاخلاق، ج ۱، ص ۷۲
من طب الائمة روی عن أبی الحسن العسکری علیه‌السلام أنه قال : التسریح بمشط العاج ینبت الشعر فی الرأس ویطرد الدود من الدماغ ویطفئ المرار وینقی اللثة والعمور
این حدیث در کتاب طب الائمه علیهم السلام ابنا بسطام نیست.
۶- مکارم الاخلاق، ج ۱، ص ۹۳
من طب الائمة، ینقش علی برکة الله عزوجل فی أول جمعة من شهر رمضان علی فص حدید صینی علی هذا المثال «کعسلهون لا اه لا الاول بالله لا آلاء إلا آلاؤک یا الله سطرین
این حدیث در کتاب طب الائمه علیهم السلام ابنا بسطام یافت نشد.
۷- مکارم الاخلاق، ج ۱، ص۵۰
ومن کتاب طب الائمة عنه علیه‌السلام قال : السواک یجلو البصر وینبت الشعر ویذهب بالدمعة.
این حدیث در کتاب طب الائمه علیهم السلام ابنا بسطام وجود ندارد.
۸- مکارم الاخلاق، ج ۱، ص ۵۵
ومن کتاب طب الائمة عن أبی الحسن علیه‌السلام قال : قلموا أظفارکم یوم الثلاثاء واحتجموا یوم الاربعاء وأصیبوا من الحمام حاجتکم یوم الخمیس وتطیبوا بأطیب طیبکم یوم الجمعة.
این حدیث در کتاب طب الائمه علیهم السلام ابنا بسطام نیست.
۹- مکارم الاخلاق، ج ۱، ص ۴۴
من کتاب طب الائمة عن الحسن بن منذر یرفعه قال : لما أسری بالنبی صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم إلی السماء حزنت الارض لفقده وأنبتت الکبرفلما رجع إلی الارض فرحت فأنبتت الورد، فمن أراد أن یشم رائحة النبی صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم فلیشم الورد.
این حدیث در کتاب طب الائمه علیهم السلام ابنا بسطام وجود ندارد.
۱۰- مکارم الاخلاق، ج ۱، ص ۶۱
ومن طب الائمة، قال أمیر المؤمنین علیه‌السلام فی وصیته لاصحابه : غسل الرأس بالخطمی یذهب بالدرن و ینفی الدواب
این حدیث در کتاب طب الائمه علیهم السلام ابنا بسطام نیست.
* نتیجه
با توجه به بررسی انجام شده مشخص شد که کتاب معتبر مکارم الاخلاق نوشته حسن بن فضل طبرسی فرزند علامه طبرسی نویسنده تفسیر مجمع البیان از کتاب غیر معتبر طب الائمه نوشته ابنا بسطام نقل نمی کند و کتاب غیر معتبر طب الائمه ابنا بسطام جزو منابع کتاب مکارم الاخلاق نیست و اینکه کتاب طب الائمه که جزو منابع کتاب مکارم الاخلاق می باشد، متاسفانه بدست ما نرسیده و با کتاب طب الائمه نوشته ابنا بسطام فرق دارد؛ بنابراین این نسبت که کتاب مکارم الاخلاق از کتاب غیر معتبر طب الائمه ابنا بسطام نقل می کند، نسبت صحیحی نمی باشد.
۰۰:۰۱ - ۱۴۰۰/۰۶/۱۸