صدیقه بهشتی، معاون فرهنگی تبلیغی حوزه های علمیه خواهران اصفهان، در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه» به تبیین جایگاه حجاب در آیات و روایات، رابطه ی حجاب و پوشش را با جایگاه زن در هستی، تاثیر حجاب در امنیت روانی زن و ... پرداخته است.
او معتقد است که در قرآن مجید بیش از ده آیه در مورد حجاب و حرمت نگاه به نامحرم وجود دارد که این مسئله نشان دهنده جایگاه و کرامت زن در اسلامی است؛ کرامتی که در فرهنگ غرب معنا و مفهوم ندارد.
حاصل این مصاحبه را ادامه بخوانید:
به عنوان اولین سؤال، جایگاه حجاب در آیات و روایات را بیان کنید؟
در قرآن مجید بیش از ۱۰ آیه در مورد حجاب و حرمت نگاه به نامحرم وجود دارد، یکی از این آیات، آیه ۵۹ سوره احزاب است: «یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْوَاجِکَ وَبَنَاتِکَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلَابِیبِهِنَّ ۚ ذَٰلِکَ أَدْنَیٰ أَنْ یُعْرَفْنَ فَلَا یُؤْذَیْنَ ۗ وَکَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِیمًا» (ای پیامبر، به زنان و دخترانت و نیز به زنان مومنین بگو خود را بپوشانند تا شناخته نشوند و مورد اذیت قرار نگیرند. و خداوند بخشنده مهربان است.).
حجاب، به معنای پوشش اسلامی بانوان، دارای دو بُعد ایجابی و سلبی است. بُعد ایجابی آن، وجوب پوشش بدن و بُعد سلبی آن، حرام بودن خودنمایی به نامحرم است؛ و این دو بُعد باید در کنار یکدیگر باشد تا حجاب اسلامی محقق شود؛ گاهی ممکن است بُعد اول باشد، ولی بُعد دوم نباشد، در این صورت نمیتوان گفت که حجاب اسلامی محقق شده است.
رابطه ی حجاب و پوشش را با جایگاه زن در هستی بیان کنید.
اصل اولی و محوری این است که ما به این باور برسیم که همه چیز در این عالم آیت و نشانه ی خداست، اگر این نگاه را در خودمان و جامعه داشته باشیم پرداختن به موضوعات دینی بسیار آسان خواهد شد. انسان هم مثل بقیه موجودات نشانه و آیتی از خداست یا به عبارت دیگر مظهری از اسما خداوند است.
در زبان بزرگان آمده است که مرد مظهر اسم " الظاهر " و زن مظهر اسم " الباطن" هست. شاید بشود اینطور گفت که حقیقت وجودی زن چون بیشتر با اسم " الباطن" مرتبط هست، لذا باید از دیگران و اغیار، پوشیده باشد و چون بدن دنیوی زن، جلوه ای از حقیقت وجودی اوست، آن هم باید مستور باشد تا ارتباطش را با حقیقت وجودی خود حفظ کند، لذا در آموزه های دین و قرآن کریم، ستر و پوشش (حجاب) تدوین و تشریع شده و به آن سفارش و تاکید شده است.
بنابراین هر کس و هر نگاهی، شایستگی ندارد که حقیقت اسم «الباطن» و مظهرش (زن) را نظاره کند، بلکه برای دیدن او، لیاقت و محرمیت لازم است. پس دیدن بدن دنیوی زن، محرمیت، لیاقت و شایستگی می‌طلبد. به عبارت دیگر پوشش و حجاب در حقیقت احترام ویژه به زن است و او را با حقیقتش بیشتر مرتبط می کند.
در واقع، زبان حال مسأله حجاب (پوشش) در اسلام این است که به دختران و زنان می گوید: شما مطابق اسم «الباطن» خداوند، پیاده شده اید، حقیقت شما چنین است پس مواظب حقیقت خود باشید، شما گوهر و مرواریدی هستید که باید صدف حجاب و پوشش از شما محافظت کند، هر کسی لیاقت و شایستگی دیدن شما را ندارد، هر نااهلی نباید از شما بهره مند گردد، خود را از نامحرمان و نا اهلان بپوشانید، تنها کسی می تواند شما را ببیند که شایستگی (یعنی محرمیت) دیدن شما را یافته باشد.
آیا حجاب انواعی دارد یا مختص حجاب بدن هست؟
قطعا غیر از حجاب بدن، حجاب انواع دیگری دارد، به طور مثال حجاب چشم که در آیات اینگونه آمده قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ (نور؛۳۰) ای رسول ما به مردان مؤمن بگو تا چشمها را از نگاه ناروا بپوشند.قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ(نور؛۳۱) ای رسول به زنان مؤمن بگو تا چشمها را از نگاه ناروا بپوشند.یا حجاب در گفتار زنان در مقابل نامحرم است که در آیات اینگونه به آن اشاره شده «فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ(احزاب؛۳۲) پس زنهار نازک و نرم با مردان سخن نگویید؛ مبادا آن که دلش بیمار (هوا و هوس) است به طمع افتد».
نوع دیگر حجاب و پوشش قرآنی، حجاب رفتاری زنان در مقابل نامحرم است. به زنان دستور داده شده است به گونهای راه نروند که با نشان دادن زینتهای خود باعث جلب توجه نامحرم شوند.در قرآن می فرماید: «وَ لا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ ما یُخْفِینَ مِنْ زِینَتِهِنَّ(نور؛۳۱) و آن طور پای به زمین نزنند که خلخال و زیور پنهان پاهایشان معلوم شود».
رابطه بین حجاب و عفت را بیان کنید؟
عفت حالت درونی و باطنی و حجاب حالت بیرونی و ظاهری دارد. می دانیم که بین ظاهر و باطن رابطه ی متقابل وجود دارد. بنابراین، بین حجاب و پوشش ظاهری و عفت و بازداری باطنی انسان، تأثیر و تأثّر متقابل است؛ بدین ترتیب که هرچه حجاب و پوشش ظاهری بیشتر و بهتر باشد، این نوع حجاب در تقویت و پرورش روحیه‌ی باطنی و درونی عفت، تأثیر بیشتری دارد و بالعکس هر چه عفت درونی و باطنی بیشتر باشد باعث حجاب و پوشش ظاهری بیشتر و بهتر در مواجهه با نامحرم میگردد.
به بعد روانشناختی حجاب هم بپردازیم، به نظر شما به لحاظ روانی حجاب چه تاثیراتی دارد؟
مسلما حجاب از نظر روانشناسی تاثیرات قابل توجهی دارد، شاید مهم ترین و اولین اثر آن امنیت است. اگر انسان ها در زندگی روزمرّه خود و در کوچه و خیابان، محل کار، تحصیل و حتی داخل منزل احساس امنیت نکنند و دائما در ترس و دلهره باشند، به تدریج دچار اضطراب می شوند. در این میان زنان به دلیل ویژگی های شخصیتی و موقعیت اجتماعی شان، آسیب پذیری بیشتری دارند و طبعا نیاز بیشتری به امنیت دارند و قطعا با حجاب و پوشش این امنیت حاصل می شود.
یکی دیگر از ثمرات حجاب برای زن، گرانبهاءتر شدن او برای مرد و در نتیجه به وجود آمدن عشق است که لذّت بخش ترین عواطف انسانی است. نیاز به دوست داشتن و محبوب دیگران واقع شدن، همچنان که «مزلو» روانشناس غربی در سلسله مراتب خود به آن اشاره کرده، یکی از نیازهای مهم هر انسان است. تعدیل غریزه‌ی خودنمایی و تبرّج از اثرات حجاب است.
پوشش و حجاب به دلیل اینکه نقش اساسی در متعادل کردن غریزه خودنمایی و تبرج زن دارد، عامل مهمی برای جلوگیری از بخش بزرگی از اضطراب ها و دغدغه های فکری زن محسوب می شود، زیرا آزادی زن در خودآرایی و به نمایش گذاردن جلوه های زنانه در جامعه، باعث افراط در تجمّل و توجّه به زیبایی های ظاهری می شود، که این توجه افراطی می تواند سبب بروز اختلال های روانی در زن شود.
انتهای پیام
