به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، نشست تخصصی «تبیین الگوی جدید ارزیابی غذا و بررسی اشکالات کُدِکس آلیمنتاریوس (Codex Alimentarius)» در محل خبرگزاری حوزه های علمیه برگزار شد. در این نشست حجت الاسلام والمسلمین علی کشوری دبیر شورای راهبردی الگوی پیشرفت اسلامی در سه سرفصل اصلی به تبیین الگوی فقهی ارزیابی غذا پرداخت.

 حجت الاسلام والمسلمین کشوری دراین نشست گفت: در حال حاضر در کشور ما مساله ارزیابی غذا بر اساس "کدکس آلیمنتاریوس" انجام می شود،کمیسیون تخصصی آلیمنتاریوس محصول فعالیت مشترک سازمان خواروبار جهانی  و سازمان بهداشت جهانی است که فعالیت خود را از سال  در ۱۹۶۳ رم آغاز کرده و جمهوری اسلامی ایران نیز از سال ۱۳۶۳ به این کمیسیون ملحق شده است.

وی تصریح کرد: ارزیابی سلامت، کیفیت غذا و... بر اساس استانداردهای این کمیسیون بین المللی رقم می‌خورد و در این جلسه برای اولین بار در کشور، در یک جلسه رسمی ناکارآمدی این سیستم پوزیتویستی را بررسی می کنیم.

دبیر شورای راهبردی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت اظهارکرد: نقدهای بسیار مهمی به این کدکس داریم و با دست پر هم به میدان نقد آمده ایم و از ظرفیت وسیع آیات و روایات برای ارائه یک الگوی جایگزین برای ارزیابی غذا استفاده کرده ایم. این نشست، آغاز گفت وگوهای ما با سازمان غذا و دارو خواهد بود و همه وزارت خانه هایی که متکفل تولید غذای مردم هستند را دعوت می کنیم که از الگوهای فقهی در استاندارد گذاری و طراحی برنامه غذایی مردم ایران استفاده کنند و این گونه نباشد که پس ۴ دهه بگوییم کشور را با نگاه دینی اداره می کنیم، ولی در مساله غذا هیچ اثری از شاخصه های دینی نباشد.

وی افزود: این وضعیت قابل دفاع نیست که از یک طرف اداره مملکت منتسب به اسلام باشد، ولی از طرف دیگر دستگاه های اجرائی مشغول به کپی برداری و ترجمه الگوهای ناکارآمد غربی باشند و از آن هم دفاع  کنند.

مهمترین استانداردهای سازمان کمیسیون آلیمنتاریوس

وی تصریح کرد: مهمترین استانداردهای کدکس آلیمنتاریوس شامل استانداردهای مهم آلاینده ها و سموم در موادغذایی، استاندارد آفت کش ها، استاندارد گذاری برای خوراک دام، استاندارد بخش تغذیه و برچسب زدن و معرفی مواد غذایی، استاندارد گذاری برای استفاده از بیوتکنولوژی در حوزه کشاورزی، مقاومت ضد میکروبی و... است.

بررسی کدکس آلیمنتاریوس بر اساس مراحل سه گانه

دبیر شورای راهبردی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بیان کرد: نخستین دسته از بحث ها و اشکالات شورای راهبردی الگوی پیشرفت اسلامی ، تبیین مبانی و تعاریف  الگوی فقهی ارزیابی غذا  وهمچنین بررسی کدکس آلیمنتاریوس از این حیث است. بخش دوم  مباحثات الگوی فقهی ارزیابی غذا؛ تدابیر و استانداردهای عام برای تولید مواد غذایی است و بخش سوم هم شامل استانداردهای پخت ومصرف غذا است. که درهر بخش بحث می کنیم.  که در مجموع ۸ دسته بحث داریم.

مدیر مدرسه هدایت گفت: بخش اول مباحثات ما، تبیین مبانی جدید برای ارزیابی غذا است. عمده بحث های مبانی را در کلمه مزج اختیاری تجمیع کرده ایم و این اصطلاح یک اصطلاح اصطیادی و اجتهادی است؛ که شامل سه دسته بحث است.

وی اظهارکرد: طب موجود بر اساس تحلیل عملکرد سلول سلامت و مرض را تحلیل می کند؛ طب مدرن پوزیتویستی می گوید که همه موجودات زنده از یک سلول تشکیل شده‌اند و درون این اتاقک ها، مولکول های زیستی و فرایندهای زیستی وجود دارد و اساس تحلیل بیماری ها را اتفاقات درون سلول می داند.

استاد حوزه افزود: از جمله اینکه در سلول متابولیسم یا آنابولیسم جریان دارد. در سلول موکول های زیستی بزرگ  مانند پروتئین‌ها، کربوهیدرات، لیپیدها و اسیدهای نوکلئیک و نیز مولکول‌های کوچک مانند ویتامین ها حضور و فعالیت دارند. به عنوان مثال وقتی میوه ای مثل خیار را مورد مطالعه قرار می دهیم، تحلیل این میوه در این الگو بر اساس  مولکول های زیستی است. ولی در دستگاه فکر ما میوه خیار بر اساس تاثیر بر مزاج سنجیده می شود. همچنین طبقه بندی غذا ها در کدکس آلیمنتاریوس  بر مبنای تاثیرات آنها بر عملکرد سلولی انجام می شود.

وی بیان کرد: نکته اصلی ما  در نقد تحلیل های سلول پایه آن است که اولا انسان میلیاردها سلول دارد و همه این چند میلیارد سلول علاوه انفعالات درونی دارای روابط بیرونی هم هستند. بنابراین لازم است تا ارتباطات سلولی در تحلیل های پزشکی به عنوان پایه بحث مورد ملاحظه جدی قرار بگیرد. چون  سلول ها با هم در ارتباط هستند. در دستگاه تحلیلی وحی بحث سلامت را از وحدت سلولی یا عضو شروع می کنیم و عملا تحلیل همه ارتباطات سلولی برای بشر را محال می دانیم.

روایات طبی و نگاه ترکیب پایه

این محقق اظهارکرد:  روایات طبی حضرات اهل بیت (علیهم السلام) روی وحدت سلولی که عضو را تشکیل داده است بحث می کنند. در نگاه ترکیب پایه، بحث از سلول شروع نمی شود، بلکه از مجموعه نظام سلولی شروع می شود. مثلا در روایات آمده است که آب فاطر چشم را جلا می دهد. در این روایت بررسی تاثیر آب فاتر بر چشم محل بحث است و از نگاه معیوب جزء نگر پرهیز شده است..

وی در ادامه به تبیین بخش دیگری از ارتباطات بدن انسان پرداختند و به وحدت  ترکیبی و ارتباط اخلاق با  اعضا در روایات طبی اشاره کردند. روایات طبی اثر اخلاق بر اعضای بدن را هم بحث کرده اند: به عنوان مثال وقتی انسانی به حسد مبتلا است باید ترکیب این اخلاق را روی بدن او مطالعه کنیم. یعنی مثلا ترکیب حرص یا حسد و با اعضای بدن به تشدید تپش قلب منجر می شود.

حجت الاسلام والمسلمین کشوری، گفت: بخش سومی که در روایات ما در حوزه سلامت بحث شده است، نزول روزانه بلا و رحمتی است که با اخلاقیات و اعضا ترکیب می شود. مثلا در روایات بیان شده است که گاهی انسان در اثر رعایت یا عدم رعایت یک معادله تقدیری به یک بلا و یا یک رحمت مبتلا می شود و این مطلب مهم لایه سوم مزج و ترکیب در بدن انسان است. باید به جای  ارائه تحلیل های جزء محور و سلول پایه از غذا،  از تحلیل های مزاج پایه و ترکیب پایه در این حوزه استفاده کنیم. مزاج از نظر فقه ترکیبی از عضو+ اخلاق+ رزق روزانه است. و در الگوی جدید ارزیابی غذا، بر اساس این تعریف پیشرفته اقدام می کنیم.

وی اظهارکرد: بخش دوم در مبانی نظری این است که غذاها را از حیث تاثیرگذاری بر مزاج طبقه بندی می کنیم برخی از غذاها تاثیرزیادی بر مزاج دارند که بهترین غذاها هستند. مثلا به مصرف میوه "به" سفارش شدیم. چون فرمودند که شجاعت انسان را زیاد می کند. یعنی تاثیر غذا بر یک صفت اخلاقی یا تاثیر بر قلب در این روایت بحث شده است.یا اینکه می فرمایند زیاد انار بخورید زیرا وسوسه قلب را می برد. یا اینکه به خوردن کرفس توصیه شده ایم به این دلیل که عقل رازیاد می کند. در اینجا به یک جزیی از مزج اشاره شده است. یا می فرمایند اگر هندوانه مصرف کنید دستگاه گوارش شما اصلاح می شود. یا اگر جو مصرف کنید رنگ موی شما و مانگداری شما دوام بیشتری خواهد داشت.

این محقق اظهارکرد: مثلا روایت ما بیان می کند که زکات مالتان را بدهید که به افزایش کیفیت غذا می انجامد.یعنی زکات یکی از عواملی است که تقدیر را تعیین می کند. فرق است بین گندمی که زکاتش را داده ایم و گندمی که زکاتش را ندادیم. پایگاه بخش سوم مزج که اعطائاتی است که به سلامت انسان ها اضافه می شود. مثلا گفته می شود کثرت گفتن  لاحول ولاقوة الا بالله العلی العظیم باعث برکات بسیاری می شود که اقل آن  محو غم و غصه است.  پس تاثیر یک ذکر بر بیماری های روحی و روانی نیز در اینجا بیان می شود.

حجت الاسلام والمسلمین کشوری با ذکر این مطلب که بنده هیچ وقت زحمت کشان حوزه سلامت را تکفیر نکردم دو متهم به غرض ورزی نمی کنم، اظهارکرد: با این وجود می گوییم که دستگاه علمی شما کهنه است و نیازمند یک دستگاه حدیث ویک دستگاه جدید در ارزیابی های خودتان هستید.

بحث دوم؛ تدابیر برای تولید مواد غذایی در بخش کشاورزی، دامداری و باغبانی؛ دومین بخش استاندارهای الگوی جدید ارزیابی غذا

دبیر شورای راهبردی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، گفت: در اینجا سه دسته استاندارد داریم. کدکس فقهی ما در تولید مواد غذایی سه دسته استاندارد دارد. از جمله استاندارد کشاورزی، دامداری و باغداری . اولین بحث در بخش کشاورزی طبقه بندی محصولات کشاورزی  از حیث تاثیر بر مزج اختیاری است. در اینجا اول باید گفتگویی با کشاورزان راه بیافتد که چه محصولاتی بیشتر بر سلامت تاثیرگذار است. مثلا در شرایط فعلی کشت چغندر توصیه می شود ولی اگر مفهوم مزاج را در نظر بگیریم می توانیم ارزش منفی چغندر بر مزاج را تفاهم کنیم. و یا در بخش روغن های گیاهی بر مصرف روغن کلزا تاکید می شود؛ ولی کلزا در "عرق" ایجاد چالش می کند. حتی اگر ترانسش را هم کم کنیم تاثیرش روی قلب کم نمی شود. مثلا در بخش روغن ها باید کشت زیتون ارتقا داده شود که تاثیر مثبت بر مزاج دارد. یا پرورش گاو را از کارکرد به غرض تولید گوشت به سمت تولید شیر و تولید روغن ببریم.

وی افزود: در میان سبزی ها باید بر سبزی های چهارگانه سرمایه گذاری کنیم . به هر حال لازم است تا یک طبقه بندی جدیدی از محصولات کشاورزی را بنویسیم. قطعا اگر طلاب اینکار را نکنند کارشناسان پوزیتویستی وزارت خانه ها بر مبنای تعاریف قدیمی ارزشگذاری کشت محصولات را در اذهان تقویت می کنند.

دبیر شورای راهبردی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با اشاره به بحث آفت کش ها بیان کرد: ما مخالفت آفت کشی از طریق سموم هستیم و به همین اندازه مخالف آفت کشی از طریق روش های بیولوژیک هستیم که خودش نوعی تولید سم است. در اینجا باید آفت کشی طبیعی انجام شود.  مثلا نگهداری برخی از حیوانات باعث می شود که برخی از حشرات نتوانند به راحتی در مزارع جولان دهند. یا کشت برخی گیاهان برخی آفت ها را از بین می رود. به عنوان مثال درخت سنجد خاصیت آفت کشی دارد. در بخش کدکس آفات، مجموعه از گیاهان و جانوران و پرندگان را پیشنهاد کرده ایم؛ که اگر کشاورزان ما از این گونه ها استفاده کنند آفت کشی طبیعی اتفاق می افتد. ملحق به  بحث آفت کشی کدکس مهم زکات را داریم که منشا کم شدن آفت است. کبوتر هم توصیه شده است که خاصیت تقویت زمین و دفع آفات دارد.

وی اظهارکرد: دراینجا به بحث مهم قنات اشاره می کنیم. خاصیت قنات این است که آب را به خلاف سدها هدر نمی دهد . تکنولوژی قنات از هدررفت آب جلوگیری می کند و علاوه بر آن یک مدیریت میرآب محور و کم هزینه دارد. و بحث آبخیزداری و آبادان داری هم در بحث مدیریت آب مطرح است.

استانداردهای بخش دامداری و باغداری

حجت الاسلام والمسلمین کشوری افزود: همچون بخش قبل، بحث اول ما این است که طبقه بندی حیوانات از حیث ارزشگذاری غذایی را مطالعه کنیم. امروزه توصیه اکید به آبزی پروری یا پرورش پرندگانی مانند مرغ است ولی با رویکرد مزاج محور به یک طبقه بندی جدیدی از دام و طیور رسیده ایم. همچنین در بخش خوراک دام  در روایات ما ارزش خاصی به انعام سائمه یعنی حیوانی که در طبیعت چرا می کند داده شده است. علت تاکید بر آنها پیشنهاد یک الگوی خاص برای خوراک دام است. بر خلاف مجموعه‌هایی که دامپروری صنعتی دارند که غذای غیرطبیعی و نهاده های دامی دستکاری شده را در اختیار دان قرار می دهند. کدکس فقهی ما در خوراک دام با کدکس آلیمنتاریوس متفاوت است.

وی در توضیح استانداردهای باغداری نیز بیان کرد: باید طبقه بندی درختان را با باغبانان تفاهم کنیم. روایت داریم که ۱۲۰ میوه داریم که سید آنها انار و به و سنجد است. ولی الان می بینیم که به تدریج میوه‌های وارداتی وارد سبد غذایی می شود. ما باید روی انگور سرمایه گذاری جدی کنیم و انگور سیاه که در برطرف کردن بیماری های روحی در روایات تاکید شده است. در مجموع با اجرای کدکس لای سه گانه کشاورزی و باغداری و دامداری ، مردم ما در دهه های آینده غذاهای بهتری خواهند داشت و در آینده جامعه سالم تری داریم.

استانداردهای پخت و مصرف غذا؛ سومین بخش استانداردهای الگوی  فقهی ارزیابی غذا

حجت الاسلام والمسلمین کشوری اظهارکرد: در بخش سوم الگوی ارزیابی غذا بحث استانداردهای پخت و مصرف غذا مطرح است. مهمترین کدکس در این بخش، کُدِکِس  تقسیم غذا به غذای تازه و غذا ی عتیق است. به عنوان مثال شیر را باید تازه مصرف کنیم. مبتنی بر الگوی فقهی ارزیابی غذا  شیر هموژنیزه  شیر محسوب نمی شود و یا  پدیده پر از ضرر گوشت یخی، آبمیوه های صنعتی و.. از وصف تازه خوری عبور کرده اند. البته در برخی میوه ها عتیق بودن فضیلت است؛ که در کدکس تازه و عتیق آنها را بررسی می کنیم.

این محقق اظهارکرد: بخش دوم استانداردهای بخش پخت و مصرف این است که غذاها توسط چه کسانی پخت و مصرف شود که در مباحث موجود علم غذا به آنها پرداخته نمی شود. در برخی از موارد نهی مطلق داریم. مثلا نان از بیرون نخرید زیرا به فقر منجر می شود. مثلا نان در خانه باید تهیه شود. یا در مساله پخت و پز توصیه داریم که غذا در سفره خانگی باشد و مادر مسئول پخت و پز باشد. یعنی به مدیریت پخت و پز خانگی به جای فست فود توصیه می کنیم. یعنی از ظرفیت عاطفی مادر در مدیریت تغذیه استفاده می کنیم. یا مثلا اینکه گفته می شود غذایی که خورندگان آن بیشتر هستند سلامت و برکت آن بیشتر است. محور سوم بخش سوم هم به معرفی مزاج محور مفردات غذائی اختصاص دارد. در پایان توصیه همیشگی خودم را تکرار می کنم و تقاضا می کنم مدیران کشور برای اداره کشور به کمبریج ، ماساچوست و استنفورد نروند و  به حوزه علمیه قم بیایند و با الگوهای جدید فقهی برای اداره کشور آشنا شوند.