به گزارش خبرگزاری حوزه، فریبا علاسوند در دومین جلسه از نشست‌های فلسفه خانواده از دیدگاه اندیشه‌وران که به  همت موسسه خاتم و به‌صورت مجازی برگزار شد، در رابطه با اهمیت خانواده اظهار داشت: جامعه مبتنی بر خانواده و اهمیت این سازه به عنوان یک سازه مشروع، قانونی، با قیودی مانند ناهمجنس‌خواهی را اگر به عنوان  تعریف خانواده درنظر بگیریم کلا تمدن متفاوتی شکل میگیرد.

عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده با اشاره به سخنی از علامه طباطبایی در رابطه با خانواده، افزود: خانواده میتواند چند نوع مقصد داشته باشد که یکی از این مقاصد طبیعت است، وقتی که یک زن و یک مرد کنار هم قرار میگیرند و با هم ازدواج میکنند و رابطه آنها منجر میشود به ازدواج در واقع از همین طبیعت خود پیروی کرده اند.

وی با بیان اینکه یکی از مقاصد خداوند از خانواده ادامه نسل است، خاطرنشان کرد: خداوند خانواده را تنها مسیر مشروع برای ادامه نسل معرفی میکند، سکونت و آرامشی که زن و مرد از هم در خانواده میگیرند در نظام خلقت تشریح شده است.

سازه تمدنی خانواده

علاسوند با تاکید بر اینکه علاوه بر مقاصد الهی زن و مرد هم ممکن است مقاصدی از تشکیل خانواده داشته باشند، تصریح کرد: ممکن است زن و مردی باهم ازدواج کنند اما قصد تولیدمثل نداشته باشند، یا اینکه مقاصد دیگری مانند مسائل اقتصادی یا کسب وجاهت را برای ازدواج در نظر بگیرند.

عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده با اشاره به اینکه اتفاقات طبیعی افتاده است که مقصد الهی از تشکیل خانواده تحت شعاع قرار گرفته است، افزود: افراد ممکن است صرفا به خاطر عشق رمانتیک ازدواج کنند، تا مادامی که این عشق را از خانواده میگیرند این خانواده وجود دارد و زمانی که این عشق را دریافت نکنند ممکن است خانواده دیگر وجود نداشته باشد و آن را جایگزین کنند.

وی با بیان اینکه سازه تمدن دینی مبتنی بر همان خانواده است که مقصد طبیعی در آن گم نمیشود، خاطرنشان کرد: مقاصد الهی در آن وجود دارد و افراد ممکن است مقاصدی را هم به آن اضافه کند. این کلا شروع یک تمدن است که میتواند تمدن کهن یا جدید باشد. فضای تمدنی که مبتنی بر بی اهمیت دانستن این نوع از تشکیل خانواده است و معتقد است ما در جهان تنوع جنسیت ها زندگی میکنیم و در این جهان میتوانیم انواع همباشی ها را تجربه کنیم که این تمدن دیگری است.

علاسوند اضافه کرد: نظامی که در اسلام در مورد خانواده و احکام مربوط با آن مانند غیرت و عفت و ....وجود دارد مرتبط با این سازه تمدنی است و اگر این سازه تمدنی را عوض کردیم سایر مناسبات هم عوض میشود.

وی با اشاره به فلسفه خانواده خاطرنشان کرد: نگاه ایدئولوژیک به خانواده گاهی مورد نقد بعضی از خانواده پژوهشان در کشورهای غربی قرار میگیرد که ما مفهوم ارتدوکسی از خانواده مطرح میکنیم و این  سبب نادیده گرفتن انواع و اقسام خانواده هایی میشود که از شکل آرمانی که ما برای خانواده تصویر میکنیم فاصله داشته باشند.

خانواده ابرمدل نداریم

علاسوند با اشاره به تعریفی از خانواده، عنوان کرد: ما به دنبال ارائه ابرمدلی از خانواده نیستیم، ابرمدل ها اصلا وجود ندارند، ‌اگر به عنوان یک خانواده الگو به خانواده حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) نگاه کنیم،‌با اینکه هر دو طرف معصوم اند می بینیم که این خانواده هم ابرمدل نیست و پر از چالش است،‌ چالش هایی که خودشان ایجاد نکرده اند اما مسائلی مانند غیبت مرد، کارهای متعدد زن در خانواده، فقر، ناکوک بودن ساز خانواده با جامعه و مسائلی از این دست مواجه بوده اند. خانواده یک خانواده معمولی است اما اعضای خانواده به خاطر تکامل یافتگی خودشان نسبت به خودشان فشار ایجاد نمیکنند.

عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده افزود: خانواده ای که طراحی الهی است متشکل از یک خانواده ناهمنجس خواه است که باید در ایران در یک رابطه قانونی در کنار هم قرار بگیرند.

وی افزود: شخصا ازدواج موقت را یک خانواده نمیدانم، ازدواج موقت یک رابطه مشروع است اما خانواده نیست چرا که خانواده آمده یک سری کارکردهای متنوعی را برای کسانی که تشکیلش میدهند ایجاد کند که هم وجه تاریخی و هم وجه قانونی دارد و حتی امروز هم که خانواده دچار تحول شده است باز هم ما می‌بینیم که خانواده های چندکارکردی خانواده های پردوام تری هستند.

علاسوند با بیان تعریفی از خانواده چند کارکردی افزود: در خانواده چند کارکردی زن و شوهر به هم عشق میدهند، بین والدین و فرزندان محبت وجود دارد، مراقبت و حمایت در این خانواده وجود دارد و هیچکدام تابو نیستند، در جامعه های متکثر خانواده های چندکارکردی سعی میکند به گونه ای زندگی کنند که این فضای چندکارکردی را برای خودش ایجاد کند مثلا سعی میکند در مرکز شهر زندگی نکند و برای زندگی حومه شهر را انتخاب میکند که فضا امن باشد و از نظر اخلاقی بتواند بیشتر بچه ها را در فضای امن قرار دهد.

وی در پاسخ به این سوال که همجنس گرایی کجای قرآن نفی شده است، اظهار داشت: قرآن کریم به صراحت میگوید که کسانی  که به همجنس گرایی روی آورده اند، قوم لوط را نام میبرد خداوند در موردشان گفته است که این راهزنی و خروج از اعتدال است.

خانواده جایگاه تجدید آرامش

علاسوند با بیان اینکه خانواده در تعریف حداقلی باید جایی برای تجدید سلامت و ایجاد آرامش و همدلی و تنها پایگاه برای رشد یک نسل پاک باشد، تصریح کرد: در طول تاریخ ممکن است بعضی از این کارکردها تقویت و بعضی تضعیف شده باشند، در گذشته عمدتاً مادر از بچه ها مراقبت میکرده است اما امروز که مادر شاغل است میتوان از یک نهاد جایگزین و همیار مانند مهدکودک ها برای مراقبت از فرزند استفاده کرد.

عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده با بیان اینکه ما درمورد جزئیات این کارکردهانمیتوانیم سختگیری کنیم، خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم با تحولات اجتماعی کنار نیاییم خانواده از درون پوک میشود، یعنی یک پوسته از آن میماند در حالی که تغییرات اجتماعی آن را به سمت یک سری تحولات سوق میدهد.

وی ادامه داد: فلسفه خانواده این است که افراد بتوانند انرژی خود را در خانواده خرج کنند و خانواده برای همه اعضا حکم ضربه گیر را داشته باشند و همه بتوانند فشار عاطفیشان را در خانه ترمیم کنند. خانواده تنها جای مشروع برای فرزندآوری و بهترین جا برای حمایت و یکی از اولین جاهایی است که انسان در آن می آموزد و مراقبت میشود.

وی در پاسخ به این سوال که خانواده گروه است یا نهاد اظهار داشت: گروه دیدن خانواده به این معنی که یک سری از افراد در یک جا زندگی میکنند طوری فراکاهش خانواده است که در آن تسلیم شدگی در برابر تحولات دیده می‌شود، انگار که با فرد قوی مواجه شده ایم که آن را نمیتوانیم در ساختارها هضمش کنیم و تصمیم می‌گیریم چیزی مانند خانواده را به اندازه گروه کاهش بدهیم که افراد به حق فردی خود برسند.

نگاه سیستمی به خانواده

علاسوند خانواده را یک سیستم و نهاد خواند و تاکید کرد: این موضوع از لحاظ فلسفی نباید دیده شود ولی خانواده به مثابه یک کل باید دیده شود، اگر از دکترینی دفاع می‌کنیم که می‌خواهد افراد را در قالب خانواده حفظ بکند و بعد خانواده را به عنوان یک سلول زنده در جامعه ببیند و بعد در بین دیالکتیک خانواده و اجتماعی یک سری منافعی را خانواده به اجتماع و یک سری منافع را از اجتماع به خانواده سرریز کند باید به عنوان کل در نظر گرفته شود.

عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده  با بیان اینکه خانواده یک کل است و اگر در بحث در قانون اساسی مطرح میشود هم به عنوان کل است، افزود: اگر در اصل دهم مادری مطرح میشود مادری به عنوان رکنی از آن کلیت خانواده است که اثر ویژه دارد،‌اگر بناست از سیاست گذاری اجتماعی از خانواده دفاع شود حتما از حمایت از افراد متفاوت است، باید برای افراد شغل ایجاد شود ولی برای سرپرست خانوار باید شرایط متفاوتی برای اشتغال ایجاد شود.

وی ادامه داد: در لیبرالسیم افراطی از  افرادبه عنوان فرد دفاع میشود اما یک برنامه ریزی دیگر این است که  که از فرد به عنوان شهروندی خانوادگی دفاع شود یعنی کسی که خانواده تشکیل می‌دهد و پای همسر و فرزندانش می‌ماند باید امتیاز ویژه ای بگیرد تا کسی که برای این خانواده تلاشی نمی‌کند.

به گفته علاسوند سیاست ها باید به موازات اینکه برای افراد به مثابه شخص برنامه ریزی می‌کنند و حتی به عنوان مادر برنامه ریزی می‌کنند باید یک برنامه ریزی هم به مثابه کل بپردازد، ما در کشور در بخش سیاست گذاری کسانی را نداریم که فکر کنند به اینکه خانواده فشاری را تحمل میکند که بیش از طاقتش است خیلی سال است خانواده این فشار را تحمل میکنند و یک عده ای باید فکر کنند که این فشار را بشود کم کرد.

پسرفت قوای خانواده

وی با اشاره به خانواده دو رویداد دارد، عنوان کرد: یکی اینکه بگذاریم خانواده به صورت طبیعی جلو برود و هیچ کس در آن دخالت نکند، وقتی فشارهایی که از بیرون وارد میشود معقول باشد این خانواده حتما به سمتی میرود که خودش را قوی کند.

علاسوند افزود: اگر خانواده عادت کرد که نهادهای بالادستی برایش تصمیم بگیرند و حمایتش کنند این خانواده بدون اینکه متوجه شود در حال ضعیف شدن است و طبیعتا یک حکومت خانواده گرا سعی میکند با لایحه قانون و سیاست تلاش کند که این خانواده ضعیف نشود در حالی که این خانواده در درون در حال ضعیف شدن است.

عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده با اشاره به اینکه کسی که کم خونی مفرط دارد و از درون در حال تحلیل رفتن است و ویتامین ها نمیتوانند مشکلش را حل کنند، خاطرنشان کرد: گاهی خانواده هم همینطور فرتوت میشود به هر دلیلی در یک مقطعی این اتفاق افتاد، در یک مقطعی در دهه ۸۰ و ۹۰ تحولاتی در خانواده رخ داده است که بخشی از آن تحولات جهانی است که در این دو دهه به ما رسیده است بخشی از تحولات هم در نتیجه فضای مجازی و رسانه هاست، اینکه گروه و سازمان و نهاد درست کردیم مقداری به دلیل پسرفت قوای خانواده است و انرژی خانواده کم شده است.

وی با بیان اینکه در هر زمانی تحولاتی وجود داشته است، خاطرنشان کرد: شتاب تحولات در عصرهای مختلف متفاوت بوده است اما همیشه خانواده با یک سری نیروی کاهنده قدرت از بیرون مواجه بوده است اما هر زمانی که خانواده خواسته با قدرت بایستد ایستاده است و ما نمونه هایی این را در همه جای دنیا داریم.

علاسوند افزود: وقتی خانواده ضعیف میشود دیگرانی که خانواده گرا هستند میخواهند این نقص را جبران کند، خانواده اگر زایش نداشته باشد و برای تربیت و بازآفرینی فرهنگ و بازتولید شناسنامه خودش در امر تربیت و اخلاق تلاش خودش را نکند نیروهای بیرون تنها یک سری مشوق هستند که البته مشوق های خوبی هم نیستند.

وی با اشاره به اینکه نگرانی های مادران در  سرویس هایی که حاکمیت در ازای اشتغال مادر به فرزند میدهد برطرف نمیشود، خاطرنشان کرد: روی کاغذ خیلی سیاست نوشته‌ایم اما این سیاست‌ها سیاست‌های میدان زندگی ما نیست. ساختارها اگر درست نباشند دست و خانواده محور نباشند دست و پا گیرمیشوند.

علاسوند با تاکید بر اینکه ما به الگوی بینابینی یعنی نه چیزی که در بلوک غرب هست و نه آنچه در بلوک شرق وجود دارد نیاز داریم، افزود: ما نیاز به گروه‌های واسطی داریم که به خانواده کمک کنند، نهادهای مادرو فرزند که برای مادران باردار به وجود آمده است الگوی خوبی است که از این گروه‌های واسط گرفته شده است اما هنوز هم نبود پدرها در این فضا وجود دارد.

لزوم فعالیت نهادهای واسط

عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده با بیان اینکه استراتژی که انسان ها بر مبنای آگاهی عمل میکنند بسیار مهم است،افزود: شرایط زندگی جدید نیاز به آگاهی دارد تا خانواده با شرایط جدید هماهنگ شود و این نیاز به نهادهای واسط دارد اگر حاکمیت میخواهد کمک بدهد باید کمک کند به ایجاد این نهاد ها که خانواده ها بتوانند خودشان مشکلاتشان را حل کنند.

وی با ارائه مثالی افزود: طرح هر سرباز یک ماهر یکی از همین طرح های خوب است که این فرد زودتر به ثبات میرسد و زودتر میتواند به فکر تشکیل خانواده باشد.

علاسوند با اشاره به اینکه مردم نیاز به مشاوره دارند مشاوره امر گرانی در ایران است عنوان کرد: این در حالی که متخصص های بسیاری در زمینه مشاوره داریم و این نشان میدهد که این وسط یک حلقه گم است، ما باید برای خانواده هزینه پرداخت بدهیم و اگر برای خانواده هزینه بدهیم دیگر برای جرم و جنایت، ‌تجردزیستی و خیلی امور دیگر هزینه نمیدهیم و حاکمیت باید این هزینه را بدهد.

عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده با بیان اینکه کشورهای دیگر خیلی در این زمینه ورود کرده اند که نهادهای واسط و همیار را ایجاد کرده اند،‌ تاکید کرد: خانواده محوری به معنای کوتاه مدت این است که مسائل فوری خانواده شناسایی شود، مابه شدت در حال حاضر وارد کاهش جمعیت شده ایم که باید به سرعت برایش فکری شود باید چون مسئله مانند جمعیت دیگر بازیابی نمیشود.

وی با بیان اینکه یک سری برنامه میان مدت وجود دارد که در این برنامه های میان مدت باید همه مسائل خانواده محور باشند، خاطرنشان کرد: یک خطای بزرگی که کرده ایم این است که خانواده را محور تخاصم گفتمانی کرده‌ایم، یعنی حزب‌ها و مجلس ها در دوره های مختلف خانواده محوری را تخاصم گفتمانی کرده‌اند.

علاسوند با اشاره به احتمال تشکیل کمیسیون خانواده در مجلس افزود: اگر کمیسیون خانواده هم تشکیل شود به معنای حل مسائل خانواده نیست چون خانواده یک گوشت قربانی بین سه قوه ماست، بخش مهمی از مسائل حاد به قوه قضائیه مربوط است بحث زیرساختی اش به دولت مربوط است و بخش قانون گذاری اش هم به مجلس مربوط است در حالی که در تمام دنیا مسائل زنان در یک جا جمع شده است، کمیسیون خانواده  هم از این نظر که وظیفه اش یک لابی بزرگ و ایجاد حساسیت میتواند مفید باشد تا یک میکروفن و تریبون قوی باشد که مثلا در مورد مسائلی مانند مسکن ۲۵ متری قد علم کند.

مدل پایه سیاست‌گذاری در حوزه خانواده

عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده با اشاره به اینکه باید یک مدل حداقلی پایه داشته باشیم که دولت‌ها و مجلس‌های مختلف آن را پذیرفته باشند، عنوان کرد: باید این حداقل را داشته باشیم که خانواده باید حداقلی از معیشت داشته باشد که بتواند به امور دیگری مانند تربیت و معنویت در مورد فرزند خودش فکربکند، امروز بسیاری از خانواده های ما آنقدر درگیر مسائل اقتصادی هستند که اصلا وقت فکر به این مسائل را ندارند.

وی با بیان اینکه باید عرصه‌های نگران‌کننده در مورد خانواده را احصا کنیم، عنوان کرد: یکی از این مسائل حوزه سلامت است، خانواده‌ای که با یک بیماری مواجه میشود ممکن است تا یک سال زیر خط فقر باشد، اینکه مادران چقدر سالم هستند و چقدر به سلامت خود اهمیت می دهند، همینطور مردان که فشارهای خاصی تحمل میکنند همه باید بررسی شود.

علاسوند یک عرصه نگران کننده دیگر خانواده را حوزه آموزش خواند و گفت: آموزش رسمی خانواده‌ها را درگیر کرده است و آنقدر درگیر آموزش رسمی هستند که خودشان به عنوان یک نهاد آموزش تربیتی مغفول واقع شده اند. این عرصه های نگران کننده باید احصا شوند در یک برنامه چند ساله روی آنها تمرکز شود.

۳۱۳/۶۱پ