خبرگزاری حوزه، | ادوارد تیلور، دانشمند مشهور انگلیسی، فرهنگ را این‌گونه تعریف می‌کند: مجموعه‌ی پیچیده‌ای از علوم، دانش‌ها، هنرها، افکار، اعتقادات، قوانین و مقررات، آداب و رسوم، سنت‌ها و به‌طور خلاصه کلیه‌ی آموخته‌ها و عاداتی که یک انسان به عنوان عضو جامعه اخذ می‌کند.
مناسک و آیین‌های عاشورایی از مهم‌ترین عناصر فرهنگ ایرانی - اسلامی به شمار می‌آیند و نقش بی‌بدیلی در سبک زندگی ایرانیان ایفا می‌کنند.
اما اخیراً شاهد هستیم که برخی از این مناسک عاشورایی به دست فراموشی سپرده شده و جای خالی آنها در سبک زندگی عاشورایی مشهود است.
یکی از این مناسک فراموش‌شده، آیین مذهبی مراسم چهل ویک منبر در ظهر تاسوعاست.
سال‌ها پیش این آیین زیبای عاشورایی در شهر اصفهان رواج داشته و به عنوان یکی از ابعاد سبک زندگی مردم در روز تاسوعا، به شمار می‌رفته است.
گفته می‌شود این مناسک بیشتر مختص به بانوان بوده و زنان و دختران اصفهانی از قدیم‌الایام به یاد زینب کبری (س) بزرگ بانوی دشت کربلا، در این مناسک شرکت می‌کرده‌اند.
شیوه‌ی برگزاری این آیین به این صورت بوده که عده‌ای از عزاداران حسینی که اکثرا بانوان هستند در روز تاسوعا، ۴۱ شمع در دست می‌گیرند و به قصد شرکت در ۴۱ منبر و مجلس روضه‌ی اباعبدالله (ع) حرکت خود را آغاز می‌کنند.
این حرکت معنوی از سقاخانه‌ی مسجد جامع آغاز می‌شود. عزاداران منزل به منزل و مسجد به مسجد پیش می‌روند و در طول مسیر نذوراتی که همراه خود آورده‌اند را به نیت برآورده شدن حاجاتشان، در میان مردم پخش می‌کنند. درباره‌ی فلسفه‌ی برگزاری مراسم چهل ویک منبرون آورده‌اند که این مناسک به یاد حضرت زینب (س) برگزار می‌شود، با الهام از این امر که ایشان بعد از واقعه‌ی عاشورا و در جهت افشای ماهیت حاکمان بنی‌امیه و ستمی که بر خاندان پیامبر روا داشتند، به راه افتادند و در هر منزل، بر بالای منبر رفته و وقایع عاشورا را بازگو می‌کردند.
گفته می‌شود زنان شرکت‌کننده در این مناسک در طول مسیر به احترام حضرت زینب (س) و شهدای کربلا سکوت اختیار می‌کنند و فقط ذکر صلوات را بر لب جاری می‌سازند.
در لغت‌نامه‌ی دهخدا، در تعریف مناسک چهل ویک منبر آمده است: «نذری است که در شب عاشورا یا شب یازدهم محرم، چهل ویک شمع در چهل ویک جا که منبر و روضه‌خوانی است، به نیت برآورده شدن حاجات یا سلامت و بقای عزیزان افروزند. نذری به قصد روا شدن حاجت‌ها و حصول مرادها. بدین ترتیب که در شب دهم یا یازدهم عاشورا به چهل ویک خانه که محل روضه‌خوانی است رفته در هر خانه، بر پایه‌ی هر منبر شمعی افروزند و جمعاً چهل‌ویک شمع روشن کنند»
لازم به ذکر است به‌غیراز شهر اصفهان، این مناسک عاشورایی ارزشمند در شهرهای لاهیجان و کرمان نیز با روشی مشابه انجام می‌شده است.
اما متأسفانه در سال‌های اخیر شاهد کمرنگ شدن و افول این مراسم آیینی مقدس هستیم تا آنجا که بسیاری از جوانان و نسل جدید از این آیین اطلاعات چندانی ندارند.
از آنجا که این آیین‌های ارزشمند عاشورایی جزء مهمی از فرهنگ دینی ما هستند، باید نسبت به آنها توجه و التفات ویژه‌ای مبذول داشت.
البته توجه به این نکته لازم است که در عزاداری‌ها به‌ویژه مراسمی که زنان مسلمان در آن حضور فعال دارند، اصل باید بر رعایت عفت و تقوا، حفظ حجاب و عدم اختلاط با نامحرم باشد، مبادا که جهت برگزاری یک آیین مستحب، واجبی زیر پا گذاشته شود.
احیای دوباره‌ی این سنت‌ها و گنجاندن آنها در سبک زندگی عاشورایی مردم، سبب تعمیق باورهای دینی و جلوگیری از نفوذ بدعت‌ها و خرافات در عزاداری‌ها شده و موجب سوق دادن جامعه به‌سوی سبک زندگی اسلامی می‌شود.
مریم غازی اصفهانی، عضو گروه نسیم هدایت وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان
نظر شما