به گزارش خبرگزاری حوزه، در سال ۱۳۹۶ طبق ضرورتی که در میز تخصصی توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی زیرمجموعه قطب بنیادهای نظری و نظام متقن علوم اسلامی و انسانی، تشخیص داده شد، تدوین «اصطلاحنامه هنر اسلامی» در دستور کار پژوهشکده مدیریت اطلاعات و مدارک اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قرار گرفت.
در همین زمینه، گفت و گویی با حجت الاسلام مهدی نجیبی «عضو هیئت علمی گروه تدوین سازمان های دانش پژوهشکده مدیریت اطلاعات و مدارک اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی» انجام شده است.
* در ابتدا بفرمایید که مقدمات شکل‌گیری تدوین «اصطلاح نامه هنر» چگونه انجام شد؟
در سال ۱۳۹۶ طبق ضرورتی که در میز تخصصی توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی زیر مجموعه قطب بنیادهای نظری و نظام متقن علوم اسلامی و انسانی، تشخیص داده شد، تدوین اصطلاحنامه هنر اسلامی در دستور کار پژوهشکده مدیریت اطلاعات و مدارک اسلامی قرار گرفت.
تدوین «اصطلاحنامه هنر اسلامی» به معنای استخراج اصطلاحات دانش هنر با رویکرد هنر ایرانی- اسلامی است؛ بر این اساس پس از تعریف هنر اسلامی و مشخصه‌های آن و نیز بررسی پیشینه این کار، منابع معتبر هنر با کمک متخصصان این دانش شناسایی شد و با ترسیم نقشه اولیه از هندسه هنر مواردی که هنر اسلامی در آن‌ها نقش برجسته داشته شناسایی گردید و به عنوان اولویت، اصطلاحات آن‌ها اخذ شده و روابط منطقی میان اصطلاحات تدوین شد تا از این رهگذر، خدمتی شایان در امر اطلاع‌رسانی متون کهن هنر اسلامی - ایرانی از راه ذخیره‌سازی و بازیابی روشمند، سریع، آسان و دقیق اطلاعات آن برداشته شود.
* هدف و ضرورت «اصطلاح نامه هنر» را بیان نمایید.
شناسایی اصطلاحات دانش هنر با رویکرد اسلامی، ایجاد نظم منطقی میان اصطلاحات دانش هنر با رویکرد ایرانی اسلامی، شناسایی و دسترسی به منابع هنر اسلامی و ایجاد ابزار کارآمد برای ارائه داشته‌های هنر اسلامی و دستاوردهای آن از راه ذخیره‌سازی و بازیابی نظام‌مند محتوای دانش هنر اسلامی
مداخل اصلی اصطلاحنامه هنر با رویکرد ایرانی و اسلامی بکار رفته در اصطلاح نامه هنر کدامند؟
این مداخل مشتمل بر هنرهای تجسمی(شامل هنرهای دستی، هنرهای ترسیمی، معماری، مجسمه سازی، طراحی (دیزاین))، هنرهای نمایشی(شامل هر نوع عمل بدنی، همراه با دیالوگ، نوا یا افزوده های دیگر)، ادبیات(شامل شعر، نمایشنامه نویسی، داستان، نثر ادبی، فیلم نامه نویسی، ادبیات شفاهی)، بازی های رایانه ای، سینما و موسیقی است.
* ویژگی های این اثر را بیان فرمایید.
تدوین اصطلاح نامه هنر با درنظر گرفتن همه شاخصه های اصطلاحنامه مسبوق به سابقه نبوده است و برخی کارها که با نام اصطلاحنامه هنر وجود دارند از لحاظ فنی اصطلاحنامه نیستند.
با توجه به گستردگی بحث هنر، بنا به ضرورت و با مشورت میز تخصصی توسعه و توانمند سازی علوم اسلامی، اصطلاحنامه «معماری اسلامی» در دستور کار قرار گرفت و با استفاده از نظر کارشناسان فن حوزه و دانشگاه، این اصطلاحنامه در بخش آثار مورد تحقیق قرار گرفت و با گرایش آثار معماری تدوین شد.
شاخصه اصلی این کار، استفاده از اساتید فن برای طراحی درختواره اولیه طبق استانداردهای اصطلاح نامه نگاری است؛ به لحاظ بدیع بودن و در عین حال، غیر تخصصی بودن موضوع با همفکری و زیر نظر متخصصان موضوعی کار با سرعت و دقت ادامه پیدا کرد و طی چند مرحله به پایان رسید.
ابتدا اصطلاحات از منابع مشخص اخذ شد و با ذکر منبع طبق ساختار اصطلاحات روابط معنایی بین اصطلاحات برقرار شد؛ در چند مرحله اصطلاحات پیشنهادی بازبینی و هماهنگی میان اصطلاحات به وجود آمد و اصطلاحات تصویب اولیه شدند؛ شایان ذکر است در حین کار با برگزاری سمینار پروژه و ارتباط با مسئولین میز تخصصی توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی در جریان کار قرار می گرفتند.
در نهایت، این کار بدیع با بیش از ۵۳۸۷ اصطلاح همراه با رابطه معنایی و منبع در فاز اول به پایان رسید که در این بین ۴۶۵۷ اصطلاح مرجح و ۷۳۰ اصطلاح نامرجح را شامل می شود.
* با توجه به گستردگی مقوله هنر، آیا برای ادامه کار برنامه ای دارید؟
این کار به همه گستردگی تنها بخش آثار معماری اسلامی را در بر داشته و در فاز بعد به هنر نقاشی و خط در بخش هنرهای تجسمی پرداخته خواهد شد که حمایت مسئولین امر را می طلبد و در صورت تخصیص بودجه مناسب با وجود زیرساخت های فنی در پایگاه مدیریت اطلاعات اسلامی کار تدوین اصطلاح نامه های هنر در موضوعات مختلف ادامه خواهد داشت.
در پایان لازم می دانم از حجت الاسلام والمسلمین بازرگانی به عنوان «ناظر»، مهندس ارج به عنوان «بازبینی» و حجت الاسلام سید ایوب هاشمی و آقایان حسین دهقانی، منصور بابایی زاده و مجتبی یعقوب نژاد که در تدوین این کار همکاری داشتند و نیز رئیس و اداره امور پژوهشی پژوهشکده مدیریت اطلاعات و مدارک اسلامی و همچنین حجج اسلام والمسلمین الهی خراسانی و آصف آگاه در میز تخصصی توسعه و توانمند سازی علوم اسلامی که از هیچ کمکی دریغ نکردند تشکر نمایم.
* از وقتی که گذاشتید تشکر می کنم.
قابل ذکر است که قبل از این کار هم اصطلاح‌نامه‌های مسائل جدید کلامی، حقوق جزای عمومی و حقوق جزای اختصاصی هم به پایان رسیده که مراحل چاپ را می گذراند و به زودی در معرض استفاده علاقه مندان قرار خواهد گرفت.
هم اکنون تمام اصطلاح نامه های تدوین شده در پژوهشکده مدیریت اطلاعات و مدارک اسلامی در پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی قابل استفاده است.
