خبرگزاری حوزه| در سالیانی که همواره شاهد کاهش آمار ازدواج و تنزل جایگاه مهم آن در بین جوانان بوده ایم، در چند روز اخیر آماری صعودی از تمایل جوانان به تشکیل خانواده منتشر شد.

به گفته ی این آمارها که در هشت ماهه ابتدایی سال جاری ۵ هزار ۱۵۳ واقعه ازدواج در قم به ثبت رسید که نسبت به هشت ماه ابتدایی سال  ۹۸ که ۴هزار و ۲۷۳ واقعه ازدواج به  ثبت رسیده بود حدود هزار واقعه ازدواج افزایش یافته، در حالی که سال ۹۸ نسبت به سال  ۹۷ حدود پنج درصد کاهش ازدواج را به همراه داشته است.

اگر این امر را به کرونا نسبت دهیم  شاهد نکته ای مثبت در این بیماری سخت و پر درد خواهیم بود که در کنار از دست دادن هموطنان، بحران های اقتصادی، تعطیلی کسب و کار ها و...شاید به دلیل کاهش مراسمات، مهمانی ها و هزینه های اضافی و یا درک اهمیت کانون خانواده دردوران قرنطینه، جوانان به سمت تشکیل خانواده تمایل یافتند.

دکتر سمیه خراسانی در این رابطه در گفت وگو باخبرگزاری حوزه،عنوان کرد: ازدواج و تشکیل خانواده شامل دو بعد فردی و غیرفردی است که بُعد غیر فردی آن شامل ابعاد اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و حتی سیاسی است که در ادبیات علوم اجتماعی به آنها ابعاد ساختاری گفته می شود.

وی افزود: این تقسیم بندی به معنای جدابودن این دو حوزه از یکدیگر نیست بلکه این دو دارای ارتباطی نزدیک و در هم تنیدگی هستند؛ به این معنا که تحولات حوزه فردی باعث تغییر در ابعاد کلان و بالعکس خواهد بود.در زمانی نه چندان دور به نظر می رسید که تنها فرد و کنش او تحت تاثیرعوامل ساختاری قرار دارد؛ اما در چند دهه اخیر با توجه به اهمیت یافتن کنشگر خودآگاه، افراد نیز در تصمیمات و کنش های خود عوامل ساختاری را تحت تاثیر قرار داده اند، اگرچه تاثیرآنها کمتر از تاثیر عوامل ساختاری بر فرد است.

وی در رابطه با عوامل تاثیرگذار در دوری جوانان از ازدواج بیان کرد: بطور کلی بهبود وضعیت اقتصادی در افزایش نرخ ازدواج تاثیر گذار است؛ زیرا اقتصاد نقش مهم و تعیین کننده ای به جهت تامین معاش زن و مرد و فرزندان دارد، که البته در روزگار اخیراهمیت آن دچار تحریف شده است؛ به این معنا که با مثال زدن افرادی که موقعیت اقتصادی مناسبی دارند و ازدواج نمی‌کنند و یا افرادی که با اقل منابع اقتصادی ازدواج می کنند، امر اقتصاد کم اهمیت جلوه داد شده است.

پژوهشگر پژوهشکده زن و خانواده ادامه داد: باید توجه کرد که این نوع نگرش به امر اقتصاد سبب غفلت از اهمیت و تاثیرگذاری آن در بستر سازی وقوع ازدواج در میان اکثریت جامعه خواهد شد، که نیازمند بازنگری است؛ تهیه مسکن، مخارج لازم برای جشن ازدواج، تامین خوراک و پوشاک، تهیه وسایل اولیه زندگی، مخارج بارداری و زایمان و فرزند پروری، مخارج تحصیل و سلامت فرزندان و ... از موارد با اهمیت اقتصادی هنگام تصمیم به ازدواج است.

خراسانی در رابطه با عوامل اجتماعی تاثیرگذار در دوری از ازدواج اظهار کرد: ازدواج یک چارچوب شرعی و قانونی در ارتباط میان زن و مرد است که سبب می شود فرزندان آنان نیز مشروع، قانونی و شامل حقوق مالی چون ارث و ... شوند و زمانی که شرایط اقتصادی مناسب برای ازدواج اکثریت افراد فراهم نباشد و مهمتر از آن  زمانیکه تغییرات فرهنگی راه های جایگزینی برای ارتباط میان زنان و مردان فراهم کند، حتی اگر از نظر اخلاقی و شرعی مجازهم نباشند، نرخ ازدواج پایین و روابط جایگزین تبدیل به رقبای خانواده خواهند شد.

وی تغییر نگرش به ازدواج و هویتی که ازدواج به زن و مرد به عنوان دو فرد بالغ و مسئولیت پذیر می دهد را از دیگر عوامل دانست و گفت: در زمان نه چندان دور بزرگسال قلمداد شدن، بلوغ و برسمیت شناخته شدن در جامعه با ازدواج، تشکیل خانواده و فرزندآوری تجربه می شد؛ اما اکنون موفقیت های فردی و آنچه هویت فردی خوانده می شود نیز از اهمیت بالایی برخوردار شده است و افرادمی توانند بدون ازدواج و هویت تاهلی نیز موفق قلمداد شوند.

وی با تاکید بر اینکه در گذشته ازدواج کردن بخش بسیار مهمی از فرایند هویت بخشی به افراد را تامین می کرد، اما اکنون اهمیت پیشین را ندارد، عنوان کرد: این تحول که امری شخصی و ناشی از تغییر ذهنیت ها به ازدواج است بر جامعه تاثیر داشته و فشار اجتماعی ناشی از به تاخیر انداختن ازدواج یا ازدواج نکردن و مجرد ماندن را کاهش داده است.

وی اظهار کرد: اگرچه رعایت رسوم و آداب ازدواج جزئی مهم از فرایند ازدواج هستند و آن را از امری صرفا فردی به امری فرهنگی- اجتماعی ارتقا می دهد اما به جهت تبدیل این رسوم به مراسمات پر خرج و تجملاتی، خود تبدیل به یکی از موانع ازدواج شده است. تبعات ناشی از بیماری کرونا در کنار رخداد غم انگیز از دست هموطنان تغییری کلی در مراسمات مربوط به ازدواج ایجاد کرده است که می تواند مثبت یا منفی باشد.

این پژوهشگر ادامه داد: حذف گردهمایی‌های سنگین و پرخرج برای مراسم عروسی و هزینه‌های جانبی آنها که روزبه روز نیز متنوع تر می‌شد به منزله حذف یکی از مهمترین و سنگین ترین مخارج ازدواج است که می تواند در دیگرهزینه‌های ضروری زندگی مانند تهیه مسکن، خودرو، پس انداز و ...مصرف شود؛ اما از جانب دیگر شادی مراسم ازدواج را از زوج جوان و حضور عزیزانی که از این پیوند شاد هستند دریغ کرده است که البته می توان با برگزاری مهمانی پس از دوران کرونا آن را جبران کرد در حالیکه هزینه گزاف جشن ازدواج قابل جبران نیست.

وی تاکید کرد: بطور کلی آنچه باید حذف شود"هزینه" های اضافی مراسم ازدواج است نه اصل رسوم مربوط به ازدواج و تشکیل خانواده که مهمترین اتفاق شادی بخش برای خانواده های ایرانی است.

وی با اشاره به اینکه درحال حاضر به دلیل افزایش جدایی در جامعه ایرانی و البته جامعه جهانی، در کنار فرهنگ ازدواج فرهنگ طلاق نیز بوجود آمده است، بیان کرد: مشاهده زندگی های از هم گسسته و مشکلات و ناراحتی‌های ناشی از آن از جانب افرادمتاهل و مجرد پیامدهایی را ایجاد می‌کند؛ افراد متاهل به تدریج و در فرایندی ناخودآگاه امکان طلاق را برای خود در نظر می گیرند و ممکن است زمانی که درگیر مشکلاتی می شوند به جدایی فکر کرده و این فکر را تبدیل به عمل کنند و افرادی که ازدواج نکرده اند نیز با تماشای جدایی ها از ازدواج کردن منصرف یا آن را به تاخیر بیندازند.

وی در خصوص دیگر تاثیرات افزایش طلاق گفت: با افزایش طلاق، افراد جامعه تمایل به سمت روابطی که مشکلات و درگیری‌های حقوقی، اقتصادی، شخصیتی و عاطفی کمتری دارد نشان می‌دهند و این مسئله نه تنها ازدواج، فرزندآوری و خانواده را به خطر می اندازد بلکه اخلاق عمومی جامعه را نیز تحت تاثیر قرار داده و سطح آن را تنزل می دهد.

وی با بیان اینکه روابط پیش از ازدواج تاثیرات مختلفی بر زندگی خانوادگی دارد، اظهار کرد: این روابط از حوزه‌های پیچیده و همچنان نیازمند مطالعه در فرهنگ‌های مختلف است؛ در فرهنگ غرب که روابط قبل از ازدواج جزئی از چرخه زندگی جوانی افراد است، نشان داده است که این روابط بر ثبات زندگی های خانوادگی که در پی این روابط تشکیل می‌شود تاثیر مهمی دارد.

وی با تاکید براینکه دغدغه ذهنی افراد و نگرانی از ادامه ارتباطات پیشین از جانب زن یا مرد تازه ازدواج کرده، زندگی را در تنش قرار می‌دهد، عنوان کرد: افرادی که روابط متعدد را تجربه کرده اند با احتمال بالاتری در دوران تاهل نیز به سمت تجربه روابط متعدد می‌روند و مساله روابط فرا زناشویی را به عنوان مهمترین عامل از هم گسست تجربه خواهند کرد. همچنین افرادی که پیش از ازدواج با شریک یا شرکا خود رابطه جنسی دارند به احتمال نزدیک به ۵۰ درصد تجربه شکست در زندگی با شریک جنسی یا شخص دیگری که اکنون همسر آنهاست را تجربه می کنند.

وی با بیان اینکه روابط پیش از ازدواجی که در مسیر هدایت شده باشد می تواند به شناخت بیشتر زن و مرد از یکدیگر و انتخاب آگاهانه برای ازدواج بینجامد، تصریح کرد: این نوع روابط می تواند مشکلات این بخش از ازدواج سنتی که ناشی از ملاقات های کوتاه و محدود است را جبران کند، اما به جهت فرار از هنجارپذیری در این روابط این امر کمتر اتفاق افتاده و در چرخه معکوس خود تبدیل به یکی از حوزه های خطرخیز برای ازدواج و زندگی خانوادگی شده است.

وی در انتها تاکید کرد: برای آرامش بخشیدن به حوزه ازدواج و ثبات در زندگی خانوادگی لازم است دو اتفاق رخ دهد: در بخش فردی، تعهد به جامعه و  دیگر افراد در اعضا تقویت شود تا فرایند فردگرایی مهار شود و در بخش ساختاری تحولات و درخواست‌های معقول و منطقی کنشگران برسمیت شناخته شود و متناسب با آنها سیاستگذاری و برنامه ریزی جهت تسهیل ازدواج و ثبات خانواده صورت گیرد.

در طول تاریخ و در همه ی دنیا پدیده ی ازدواج همراه با آداب و رسومی است که نشان دهنده مذهب، فرهنگ و هویت تاریخی مردم آن سرزمین است؛ اما امروزه با گستردگی رسانه ها و اشتراک گذاری این مراسمات، یکی از شیرین ترین وقایع زندگی افراد به دلیل چشم هم چشمی ها تبدیل به یک کابوس برای برخی از افراد شده است به طوری  که برخی از افراد برای دوری از این کابوس، به طور کلی صورت مسئله آن یعنی ازدواج را پاک می‌کنند.