به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، نشست علمی «صورت بندی نظریات فرهنگی براساس منظومه فکری امام خمینی(ره) با تأکید بر عرصه بین الملل» با ارائه حجت‌الاسلام والمسلمین رضا لک زایی، به همت گروه مطالعات شیعیان پژوهشکده مطالعات منطقه ای به صورت مجازی برگزار گردید.
حجت‌الاسلام والمسلمین لک زایی در ابتدای نشست ابراز کرد: مطالعات نظریه فرهنگی، دانش جدیدی در ایران به شمار می‌رود و جوامع و ملت های مختلف دارای فرهنگ های گوناگون هستند؛ حتی گاهی بخش هایی از افراد هر کشور فرهنگ های گوناگون دارند.
وی در تبیین صورت بندی نظریات فرهنگی براساس منظومه فکری امام خمینی(ره) پرسش هایی مطرح کرد و در پاسخ این پرسش که «دین و فرهنگ چه ارتباطی با یکدیگر دارند؟» اظهار داشت: دین، سازنده و معمار فرهنگ است؛ بنابراین، نسبت دین به فرهنگ، نسبت معمار به ساختمان است.
سخنران نشست پس از بررسی پنج نهاد کلیدی خانواده، اقتصاد، بهداشت، تعلیم و تربیت (و فرهنگ) و حکومت، دین را دین فرانهاد و سازنده نهاد فرهنگ دانست.
وی در پاسخ پرسش دوم که «فرهنگ چیست؟»، با استناد به سخن امام خمینی(ره) که تصریح نمودند: «بی شک، بالاترین و والاترین عنصری که در موجودیت هر جامعه دخالت اساسی دارد، فرهنگ آن جامعه است. اساساً فرهنگ، هویت و موجودیت آن جامعه را تشکیل می دهد.» ادامه داد: از منظر امام خمینی(ره)، انسان حداقل دارای سه بعد است:۱. روحی و عقلی؛ ۲. نفسی و قلبی؛ ۳. جسمی و بدنی و این ابعاد سه گانه، هویت و موجودیت انسان را می سازد، نه اینکه انسان تک‌بعدی باشد و فقط یک وجود مادی یا یک وجود روحی و معنوی داشته باشد؛ در نتیجه فرهنگ «طرز زندگی انسان» است.
سخنران نشست ادامه داد: با توجه به انواع انسان و تبیین انسان شناسانه امام خمینی(ره)، انسان چهار قوه دارد: شهویه، غضبیه، وهمیه و عاقله، براساس مناسبات این چهار قوه، در دنیا با هشت مدل انسان و در نتیجه هشت مدل نظریه فرهنگی روبه رو هستیم:
۱. انسان عقلانیت محور که براساس فطرت، به دنبال کمال حقیقی است. ۲. انسان شهوت محور که به دنبال نظریه فرهنگی مادی است ۳. انسان خشونت محور که به دنبال نظریه فرهنگی تنازعی است. ۴. انسان شیطنت محور که به دنبال نظریه فرهنگی شیطانی است. ۵ . انسان شهوت محور و خشونت محور که به دنبال نظریه فرهنگی مادی تنازعی است ۶. انسان شهوت محور و شیطنت‌محور که به دنبال نظریه فرهنگی مادی شیطانی است. ۷. انسان خشونت محور و شیطنت محور که به دنبال نظریه فرهنگی تنازعی شیطانی است. ۸. انسان خشونت محور، شهوت محور و شیطنت محور که به دنبال نظریه فرهنگی مادی تنازعی شیطانی است. این هفت نظریه اشتباه کرده و به دنبال مصادیق غیرواقعی رفته و به همین دلیل دچار تشتت و کثرت شده اند، حال آنکه در نظریه فرهنگی متعالی با تشکیک روبه رو هستیم.
وی در ادامه افزود: هریک از این نظریه ها ویژگی هایی دارند که تبیین آنها ماهیت نظریه ها را بیشتر نمایان می کنند.
حجت‌الاسلام والمسلمین لک زایی تصریح کرد: برخی از ویژگی های نظریه فرهنگی تنازعی که انسان خشونت محور آن را رقم می زند، عبارت است از:
۱. افراد در این نظریه فرهنگی، خواهان سلطه و قدرت نامحدود هستند. ۲. در این نظریه فرهنگی، محبت و رحمت و عطوفت به صورت بسیار متزلزل و کم رنگ حضور دارد. ۳. این نظریه فرهنگی ممکن است کینه و بغض به بندگان خدا، حتی انبیا و اولیا و بلکه کینه و بغض به خداوند متعال را ترویج و نهادینه کند. ۴. حسادت، از دیگر ویژگی های فرهنگ تنازعی است. ۵. در نظریه فرهنگی تنازعی، خشم، نزاع، حمله، درگیری، خشونت زبانی و جسمی و سلطه بر دیگران اصالت دارد.
سخنران نشست، در ادامه، برخی از ویژگی های نظریه فرهنگی شیطانی را، که انسان شیطنت محور آن را رقم میزند، به شرح ذیل برشمرد:
۱. ابزار کار در این فرهنگ، نرم و تصویر و هنرهای متنوع و گوناگون است. ۲. ترویج ناامیدی، خودباختگی و اعتماد نداشتن به خود، یکی از ویژگی های کلیدی نظریه فرهنگی شیطانی است که در قبال دیگران از آن استفاده می شود. ۳. تحقیر فرهنگ های دیگر و بی ارزش دانستن آنها، از دیگر ویژگی های این نظریه است. ۴. در این نظریه فرهنگی، میان مقام نظر و عمل تفکیک صورت می‌گیرد. ۵. این فرهنگ نگاه ابزاری به دین دارد و از مقدسات به شکل ابزاری استفاده می کند.
وی ادامه داد: از ترکیب این موارد هم چهار صورت پدید می آید؛ بنابراین، می توانیم این هفت صورت را در سه طیف تک ساحتی، دوساحتی و سه ساحتی و در سه وضعیت ساده، پیچیده و بسیار پیچیده طبقه بندی کنیم.
سخنران نشست به تبیین نظریه فرهنگی متعالی امام خمینی(ره) پرداخت و اظهار داشت: از نظر امام خمینی(ره)، بشر امروز با بحران معنویت روبه روست. اساسی ترین درد جامعه بشری در شرق و غرب، بی توجهی به معنویت، خدا و مسائل اعتقادی است. امام خمینی(ره) معتقد بودند بشر با بحران معنویت روبه روست.
حجت‌الاسلام والمسلمین لک زایی اذعان نمود: مصداق بارز معنویت از نظر امام خمینی(ره)، اسلام ناب محمدی(ص) است؛ بنابراین صرفاً با اسم دین و اسلام، نظریه فرهنگی، متعالی و اسلامی نمی‌شود.
