به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، خانم لیلا اکبری طلبه سطح ۲ مدرسه فاطمه‌الزهرا(س) چاپیاره استان آذربایجان غربی به تشریح تحقیق پایانی برگزیده خود در جشنواره علامه حلی با عنوان «سبک زندگی اجتماعی در سیره رضوی» پرداخت و اظهار داشت: این تحقیق از ۵ فصل تشکیل شده است.
وی «رفتار امام رضا(ع) با شیعیان»، «رفتار امام رضا(ع) با مردم»، «رفتار امام رضا(ع) با مخالفان»، «رفتار امام رضا(ع) با حکومت و حاکمان» و «رفتار امام رضا(ع) با پیروان مذاهب» را از عناوین فصل‌های این تحقیق پایانی عنوان کرد.
برگزیده جشنواره علامه حلی از آذربایجان غربی با بیان این که فصل اول تحقیق با عنوان رفتار امام رضا(ع) با شیعیان شامل هفت بخش می شود، افزود: این بخش ها عبارت از «بازخوانی سبک زندگی شیعه در کلام امام رضا(ع)»، «رفتار امام با خودداری‌کنندگان از پرداخت خمس»، «فخرنفروشی صحابه»، «امام و سبک زندگی تقیه محور»، «امام و مدیریت اقتصادی جامعه شیعه»، «امام و مدیریت فرهنگی جامعه شیعه» و «پیام امام به شیعیان» هستند.
وی «خویشاوندان»، «همسایگان» و «شهروندان» را سه بخش تشکیل شده فصل دوم این تحقیق با عنوان رفتار امام با مردم دانست و ادامه داد: فصل سوم تحقیق نیز از چهار بخش بخش «مخاطب شناسی امام»، «نحوه رفتار با دشمنان»، «نحوه رفتار با منافقان» و «رفتار کریمانه با متخلفان» تشکیل شده است.
خانم اکبری فصل چهارم تحقیق با عنوان رفتار امام رضا(ع) با حکومت و حاکمان را نیز دربردارنده دو بخش «در نقش یک شهروند» و «در نقش ولیعهد» برشمرد و خاطرنشان کرد: فصل پایانی تحقیق نیز به پنج بخش «مناظره با پیروان سایر مذاهب»، «استقبال از نظرات آنها»، «پایبندی به اخلاق گفت‌وگو»، «بهرهگیری از منطق مورد قبول حریف» و «دفاع عقلانی از اعتقادات شیعه در برابر دیگران» تقسیم می شود.
وی با بیان این که سبک زندگی هر کس همان هویت خانوادگی و اجتماعی او است، به موضوع تحقیق که بررسی سبک زندگی امام رضا(ع) است، اشاره کرد و گفت: امام رضا(ع) چه در دورانی که در مدینه بود، در سفرهای حج، در طول مسیر سفر به خراسان و در مدت اقامت در خراسان برای نمایش سبک زندگی ممتاز اهل‌بیت(علیهم‌السلام) و مرزبندی با دیگر سبک‌های موجود در جامعه اهتمام ویژه‌ای داشت؛ امام در لحظه‌لحظه حضور اجتماعی و زندگی روزانه خود، به جای پرداختن به شعارهای حماسی و احساسی تلاش می‌کرد که یادآور سیره، گفتار و رفتار پیامبر اکرم(ص) باشد.
این برگزیده جشنواره علامه حلی ادامه داد: خوش‌خلقی خویشاوندان نسبت به یکدیگر مورد تأکید ائمه(ع) است، امام هشتم نیز همچون سایر ائمه(ع) دارای خصوصیات اخلاقی، زهد و تقوای عالی بودند که حتی دشمنان نیز شیفته و مجذوب ایشان شده بودند؛ حفظ کرامت انسان و رعایت حقوق مردم چه مسلمان و چه غیرمسلمان از جمله شاخصه‌های رفتار اجتماعی امام با مردم بود.
وی با بیان این که امام رضا(ع) در برخورد با مخالفان نیز اصل عزت مداری را محور قرار داده و نهایت رحمت، عطوفت و مهربانی را به کار می‌گرفتند، افزود: امام رضا(ع) با شناسایی سطح عقیده هر کس با او برخورد می‌کردند.
خانم اکبری همچنین به سیره زندگی امام رضا(ع) در برخورد با حاکمان غاصب عباسی اشاره کرد و اظهار داشت: شیوه حضرت همان شیوه پدرانش بود با این تفاوت که امام در عصر هارون به علت فشار سیاسی بر شیعیان به‌صورت مخفیانه با آنان در ارتباط بود، اما بعد مرگ هارون تا حدودی از فشار بر شیعیان کم شد و امام از فرصت استفاده کرد و مسئله جانشینی خود را مطرح کرد.
وی در پایان به کیفیت برخورد امام رضا(ع) با پیروان مکاتب پرداخت و گفت: کیفیت برخورد امام با پیروان مکاتب نشان‌دهنده این است که اولاً برخورد اسلام با آنان باید برخورد عقلی و منطقی باشد و قدرت استدلال اسلام باید به‌قدری باشد که دانشمندان مذاهب را به حیرت وادارد، دوماً عالمان دینی باید با یادگیری زبان‌ها و منابع منطقی مکاتب با آنان به روش خودشان بحث کنند تا آنها قدرت پاسخ گوی را نداشته باشند و ثالثاً که مؤثرترین راه برای جذب آنان به ولایت الهی رعایت اخلاق و رفتار نیکو در بحث است که سبب پایبندی آنان به مناظره و نکشاندن بحث به تشنج می‌شود.
چکیده تحقیق:
سیره شناسی به معنای رفتارشناسی و سبک‌شناسی در واقع، شناخت اصول و معیارهایی است که یک فرد در رفتار و کردار خود دارد، در مفهوم کلی سبک زندگی هر فرد همان رفتارهای او است، که در سیستم خاصی در سطح خانواده و اجتماع برای خود برمی‌گزیند. چون رفتار و گفتار و سکوت معصومان در عقیده شیعه حکم حجت و برهان شرعی را دارد.
از این رو سبک زندگی این بزرگواران برای شیعیان صبغه الهی دارد و شناخت سبک زندگی پیشوایان دین نیازمند مطالعه دقیق و همه‌جانبه زندگی خانوادگی و روابط اجتماعی آنان است تا با تحلیل صحیح گفتار کردارشان نقاط مبهم در زندگی به‌ویژه زندگی اجتماعی را مشخص کرد و شاخص‌های اصلی که در روابط اجتماعی اسلامی را از آن استخراج کرد.
امام رضا(ع) در یکی از حساس‌ترین شرایط زمانی می‌زیستند وزندگی پرفرازو نشیبی داشتند که مهم ترین فراز آن هجرت اجباری از مدینه به خراسان و موضوع ولایت عهدی بوده است. سلوک و رفتار آن حضرت در این سفر که با عبور از شهرهای و دیدار با اقشار گوناگون مردم همراه بوده است و تا زمانی که در خراسان استقرار یافت و با پذیرش ولایتعهدی و یافتن جایگاه اجتماعی ویژه ای در جامعه آن روزگار که مملو از اقشار با عقاید گوناگون بود.
رفتار در جایگاه ولیعهد با همه آحاد مسمان و غیرمسلمان و حسن معاشرت و برپایی عدلت در جهت ادای حقوق همه، و برخورد منطقی توأم با اخلاق نیکو با پیروان ادیان در جهت پاسخ گویی به شبهات آنها از شاخصه های ثابت در سیره رضوی است.
امام رضا(ع) با مواضع عالمانه‌اش نه‌تنها مأمون را از رسیدن به اهداف شومش ناامید کرد، بلکه از این فرصت اجتماعی برای تقویت جامعه شیعه و گسترش مرز جغرافیایی آن استفاده کرد و با نرم‌خویی و روحیه بخشنده‌اش در مقابل همه مردم اعم از دوست و دشمن چهره واقعی اسلام به جامعه عرضه کرد و باعث جذب بسیاری به تشیع شد.
این نوشتار با هدف شناخت سبک زندگی اجتماعی امام رضا(ع) در برخورد با اقشار مختلف از قبیل شیعیان، مردم عادی، مخالفان، حاکمان و پیروان ادیان و مذاهب و چگونگی بحث با آنان است که سعی شده است با روش توصیفی نقلی به مهم‌ترین نقاط زندگی اجتماعی ایشان پرداخته شود.
