به گزارش خبرگزاری حوزه، ذوالفقار ناصری دبیر پنل «نفس و تجسم اعمال از منظر عرفان» در همایش بین المللی «جاودانگی نفس در اسلام و مسیحیت» به ارائه گزارشی از این پنل پرداخت و اظهار داشت: در این پنل استاد دکتر گرجیان در مقاله خود با عنوان «نفس‌شناسی عرفانی در اندیشه ابن عربی در کتاب الفتوحات المکیه با تأکید بر رابطه نفس و بدن» به ارائه بحث پرداخت و گفت انسان به مثابه موجودی چند ساحتی همواره محور کاوش و پژوهش اندیشمندان علوم مختلف قرار گرفته است.
وی افزود: در این میان، تبیین نظام فکری عرفانی پیرامون نفس انسانی نیازمند به تلاش جدی و متمرکزی است تا با غواصی در بحر ذخائر مطالب به جا مانده از عارفان به نظام سازی آن دست یافته، آن را ارائه نمود.
دبیر پنل «نفس و تجسم اعمال از منظر عرفان» تصریح کرد: مدعای این پژوهش این است که مباحثی چون یگانه انگاری نفس و بدن در مقابل دوگانه انگاری پیشینیان از فلاسفه حتی عرفای زمان محیی الدین ابن عربی و تعلق ذاتی نفس و بدن در اکثر موارد و حدوث جسمانی نفس و کینونت عقلی و مثالی و مادی نفس و وجه اختصاص نفس جزئی با بدن خاص و تجسم اعمال و مبانی آن و چه بسا حرکت جوهریه را می توان به نحوی از مباحث علم النفس عرفانی اصطیاد نمود.
وی با بیان اینکه این پنل آقای دکتر ابوعلی عبدالقادر محمدی به ارائه مقاله خود با عنوان «مسئله فنا از دیدگاه امام خمینی(ره) و مایستر اکهارت» پرداخت و افزود: مبانی فنای نفس در دو قلمرو وجودشناسی و معرفت‌شناسی نفس بررسی می شود؛ وجود نفس مراتب سه گانه ماده، مثال و عقل را همانند عالم کبیر به عنوان شؤنات نفس در خود دارد.
ناصری اظهار داشت: در معرفت‌شناسی، نفس با قطع توجه از کثرات و تهی‌سازی معلومات تجربی حتی با قطع توجه از خود به شهود وحدت الهی می رسد؛ وجه اشتراک آرای امام خمینی(ره) و اکهارت را می توان در اصل فنا، وابستگی موجودات مظاهری به حق و سلوک عشقی عارف به سوی حق رصد نمود.
وی افزود: به باور امام خمینی(ره)، سفر با قدم عشق بعد از تجلی الوهیت (در مقام احدیت)، پس از فنا و دگرگونی حال عارف، بعد از حصول انس و رفع وحشت است که نفس فنا را تجربه و تجلی الوهیت را شهود می کند؛ اکهارت با فرق‌نهادن میان «ذات نفس» و «فعالیت های آن» اتحاد اعلای عرفانی را با حق از طریق عشق و شناخت به عنوان فعالیت های معرفتی نفس می داند که ذات نفس بیرون از این اتحاد است.
دبیر پنل «نفس و تجسم اعمال از منظر عرفان» تصریح کرد: دیدگاه امام خمینی(ره) مبتنی بر آموزه های توحیدی است که به فنای واقعی و دگرگونی حال عارف منجر می شود، اما فنای اکهارتی علی رغم فنای نفس سالک در مرتبۀ واحدی که فراتر از مرتبۀ الوهیت و فراتر از مرتبۀ وجود است، رخ می دهد و گاهی با باور تثلیث خلط می شود.
وی با بیان اینکه در ادامه این پنل آقای دکتر مهدی صفایی اصل به ارائه مقاله خود با عنوان «بررسی تجسم عمل در کتاب فتوحات مکیه» پرداخت و افزود: تجسم اعمال یا همان رابطه تکوینی اعمال و اعتقادات انسان با لذات و آلام اخروی، از مهم‌ترین و پیچیده ترین مسائل معاد است؛ مقاله حاضر به دنبال تبیین تجسم عمل و بررسی مبانی وجودشناختی و انسان شناختی آن در کتاب فتوحات مکیه است.
ناصری اظهار داشت: عمده ترین مبانی وجودشناختی عبارتند از: وحدت وجود، تجلی، تطابق عوالم هستی و تجدد امثال. در بین مبانی مذکور، وحدت وجود و تجلی، تاثیر غیرمستقیم در ایده تجسم اعمال داشته و از سوی دیگر مبانی تجدد امثال و تطابق عوالم هستی، تأثیر مستقیم در شکل‌گیری این دیدگاه داشته اند.
وی گفت: بر اساس این مبانی، چیزی در عالم هستی معدوم نشده و با توجه به ظهور و بطون تجلیات، مرگ عبارت است از انتقال عالم ظهور به عالم بطون؛ لذا اعمال انسان از بین نمی‌روند و در عوالم دیگر عینیت و ظهور خواهند یافت.
دبیر پنل «نفس و تجسم اعمال از منظر عرفان» خاطرنشان کرد: در بخش مبانی انسان شناختی نیز ابتدا به بررسی ماهیت انسان و امکان شناخت او پرداخته شده و در ادامه قوای باطنی انسان تحلیل شده است؛ در بین قوای باطنی، قوه خیال، ظرفی برای تلطیف محسوسات یا تجسم معانی است و راه ادراک این معانی تجسم‌یافته در عالم مثال نیز قوه خیالی است که خداوند در وجود انسان قرار داده است؛ تجرد برزخی قوه خیال نیز یکی از مقدمات اثبات تجسم اعمال است.
