خبرگزاری حوزه | «همگان به ویژه خواص و علما وظیفه دارند با حداکثر دقت افراد اصلح را با حجت شرعی شناسایی کرده و به مردم معرفی کنند و مردم را در انتخاب درست یاری دهند. عدم دخالت خطرناک است؛ دخالت بدون بصیرت و حجت هم خطرناک است.»[۱]  این بیان رهبری تکلیف تمام کسانی که دل در گرو انقلاب دارند روشن می کند. فعالیت در انتخابات وظیفه خطیری است که نمی توان از آن شانه خالی کرد اما این فعالیت مقید به بصیرت و حجت شده است. فعالیت باید در چارچوب گفتمان انقلاب اسلامی باشد و برای تفکر انقلابی. اما گفتمان انقلاب اسلامی چیست؟ و مؤلفه های انقلابی گری کدام است ؟ و با روشن شدن پاسخ این دو سوال وظیفه حوزه چه خواهد بود؟

در انتخابات پیش رو به نظر می رسد بیش از همه حوزه باید به دنبال حل بحرانهای سه گانه مشروعیت، کارآمدی و اعمال سلطه باشد چرا که  انقلاب با آن دست به گریبان است و منجر به کاهش مشارکت می‌شود.

گفتمان انقلاب اسلامی چیست؟

 گفتمان پدیده و جریانی اجتماعی است که در بستر اجتماع شکل می گیرد. انقلاب اسلامی نیز پدیده ای اجتماعی بود که در بستر جامعه بوجود آمد.

جمهوری اسلامی ایران یک نظام ایدئولوژیک است که بر پایه تعالیم نجات بخش اسلامی و با محوریت منظومه فکری امام خمینی(ره) در سال ۱۳۵۷ با کنار زدن گفتمان های مقابلی همچون لیبرالیسم و کمونیسم در جامعه ایرانی شکل گرفت. این گفتمان با طرح مفاهیمی همچون استقلال، آزادی، عدالت، استکبارستیزی، حمایت از مستضعفین،    جهاد، شهادت و...  حول محور اسلام عزیز توانست تبدیل به گفتمان غالب در ایران شود.

انقلاب اسلامی شاخصه های گفتمانی متعددی دارد که بخشی از مهمترین این شاخصه‌ها عبارت‌اند از: «بین المللی و فراملی و جهانی بودن، فراقومی و فرانژادی و فرامذهبی بودن، تمدنی و جامعیت داشتن، دارای ذات معرفتی و   فکری و عمیق عقلانی و اجتماعی، تحول خواه و انقلابی، حمایت از مستضعفان و محرومان، دارای گفتمان سیاسی مبتنی بر حوزه و اصالتهای آن، متکی بر وحدت اقشار و تعاملات دینی، دارای روحیه‌ی آینده نگری اعتماد به نفس و برنامه ریز»[۲]

اما گفتمانی که می تواند این شجره طیبه را از طوفان حوادث نجات دهد و مایه رشد و تعالی آن شود چیست؟

نظام مقدس جمهوری اسلامی همواره مورد کید و دشمنی بدخواهان داخلی و خارجی قرار داشته است و آنچه که می تواند به عنوان اصلی‌ترین راهبرد مقابله با آفات و چالش‌های نظام اسلامی عمل کند گفتمان عمیق انقلابی‌گری است که بارها از سوی مقام معظم رهبری مطرح شده است.

ایشان قوام جمهوری اسلامی را به انقلابی عمل کردن میدانند: « شرط دوام حیات جمهوری اسلامی وجود انگیزه‌های انقلابی و وجود روحیه‌ی انقلابی است. اگر روحیه‌ی انقلابی نباشد، جمهوری اسلامی نخواهد بود. ... بنابراین، انگیزه‌ی انقلابی برای حفظ جمهوری اسلامی حتماً لازم است. »[۳] با توجه به فراوانی گفتمان انقلابی گری در بیانات رهبر معظم انقلاب می توان گفت انقلابی گری یک کلان گفتمان است که سایر گفتمانهای ایشان را می توان در نسبت با این گفتمان محوری تبیین نمود.

حال که در آستانه انتخابات ریاست جمهوری قرار گرفته ایم این گفتمان بیش از پیش اهمیت پیدا می‌کند اگر دولتی انقلابی بر سر کار بیاید این مایه قوام و دوام و پیشرفت جمهوری اسلامی خواهد بود اما اگر دولتی آمد که این روحیه انقلابی را نداشت موجودیت این انقلاب به خطر خواهد افتاد.

انقلابی کیست ؟

گفتمان انقلابی یکی از پر تکرارترین گفتمانهایی است که در بیانات رهبری قابل جست‌وجو می باشد که حکایت از اهمیت و ضرورت آن دارد. مراد از انقلابی بودن یعنی حفظ رابطه کامل داشتن با انقلاب در رفتارو گفتار و اعتقاد. یک انقلابی واقعی کسی است که در همه زمانها و همه مکانها رفتار و گفتار و اعتقادش انقلابی است و این محدود به زمان و مکان خاصی نمی شود. و جهت رسیدن به موفقیت در این انقلاب لازم است انقلابی حرکت کنیم و انقلابی بمانیم :« مردم ما، قشرهای مختلف ما، جوانهای ما، روحانیّون ما، پیشه‌وران ما، دانشگاهیان ما، محقّقین ما، مسئولان ما، دولتی‌های ما، مجلسی‌های ما باید انقلابی بمانند و انقلابی حرکت بکنند  و همه انقلابی باشند تا بتوانیم این راه را با موفّقیّت پیش برویم و ادامه بدهیم.»[۴]

در واقع انقلابی گری یک روحیه است که باید در تمام زوایای زندگی و کنشهای رفتاری شخص ظهور پیدا کند: « روحیه‌ی انقلابی یعنی ترس نداشته باشید، ملاحظه‌کاری نداشته باشید، محافظه‌کاری نداشته باشید؛ وقتی تشخیص دادید، عمل کنید، اقدام کنید؛ پیش بروید، به توقّف راضی نشوید؛ کارها را تزیینی انجام ندهید.» [۵]

اینکه می بینیم شخصی هیچ بروز و ظهور انقلابی ندارد اما در هنگام انتخابات از همه انقلابی‌تر می‌شود یا برای اینکه رأی بیشتری جمع کند ملاحظه کار و محافظه کار می شوند این خلاف مشی انقلابی گری است. انقلابی‌گری محدود به زمان و مکان خاصی نمی شود.

« انقلابی گری بر خلاف نظر و تبلیغ برخی ها، تندروی نیست بلکه انقلابی گری یعنی «عادلانه، خردمندانه، دقیق، دلسوزانه، منصفانه، قاطعانه و بدون رودربایستی عمل کردن.»[۶]

رهبری بزرگوار انقلاب پنج شاخص انقلابیگری، انقلابی بودن و انقلابی ماندن را در مراسم رحلت امام در سال ۹۵ برشمرند: « ۱. پایبندی به مبانی و ارزشهای اساسی اسلام و انقلاب  ۲. هدفگیری آرمانهای انقلاب و همت بلند برای رسیدن به آنها ۳. پایبندی به استقلال کشور ۴. حساسیت در برابر دشمن و نقشه دشمن و عدم تبعیت از آن ۵. تقوای دینی و سیاسی»[۷] اینها مواردی است که به تعبیر رهبری اگر کسی واجد آنها باشد انقلابی خواهد بود هر چند انقلابی بودن مراتبی دارد.

اینها مواردی است که در هنگام انتخاباتها برای تشخیص فرد اصلح همچون قطب نما عمل می کند و ما را به سمت حق رهنمون می سازد.

وظیفه حوزه چیست؟

 به تعبیر مقام معظم رهبری حوزه علمیه مادر انقلاب است. و حوزه نمی تواند خود را از عرصه سیاست ورزی کشور خارج کند.

حوزه‌ی علمیه جزئی از گفتمان انقلاب اسلامی و به مثابه بنیاد و قاعده‌ی این گفتمان است.  رابطه حوزه و انقلاب به حدی محکم است که می توان ادعا کرد تا هنگامی که حوزه وجود داشته و پویایی دارد، گفتمان انقلاب اسلامی نیز وجود دارد و حرکت رو به جلو است. حوزه‌ی علمیه پشتوانه‌ی ایدئولوژی انقلاب اسلامی است و بدون تغذیه از سوی آن، تهی و زوالپذیر خواهد بود.

نظریه پردازی در همه جریانهای اداره یک ملت و کشور در نظام اسلامی بر عهده حوزه های علمیه و علمای دینی می باشد که اگر این خلاء توسط علما پر نشد نظریه های غربی و غیر دینی جای آن را خواهد گرفت. حوزه علمیه برای اینکه هویت انقلابی به خود بگیرد باید در ساختار گفتمان انقلاب اسلامی نقش خود را بداند و مبتنی بر آن به ایفای نقش بپردازد.

یکی از مهمترین وظایف حوزه های علمیه در انتخاباتها  تبلیغ برای شخص خاص و یا این دست فعالیتها نیست بلکه مهمترین وظیفه حوزویان تبیین گفتمان انقلاب اسلامی به خصوص گفتمان انقلابی گری است. حوزه نمیتواند از افرادی پشتیبانی کند که نه سابقه انقلابی گری دارند و نه برنامه لازم برای تحقق آن را افرادی که در گذشته به سبب محافظه کاری انقلابی عمل نکرده اند و یا به این بهانه که معاون بوده‌اند و نه رئیس تلاشی برای اصلاح ساختارها انجام نداده‌اند.

متأسفانه امروزه مؤلفه های تمدن اسلامی در جامعه ما در حالت حداقلی قرار گرفته است و شور بختانه مؤلفه های تمدن غربی در حالت حداکثری خود ظهور پیدا کرده است ازاین رو بیش از هر زمان دیگری لازم است تا گفتمان انقلاب اسلامی برای جامعه تبیین شود.

چگونه است که در ابتدای انقلاب این گفتمان می تواند گفتمان های رقیب از جمله لیبرالیسم غربی را کنار بزند اما امروز دچار بحرانهای مختلفی نشان داده می شود (بحران مشروعیت، بحران کارآمدی، بحران اعمال سلطه) البته که این موارد ساختگی است و حقیقت انقلاب نیست اما لاجرم تبدیل به بحران مشارکت شده است.

در انتخابات پیش رو به نظر می رسد بیش از همه حوزه باید به حل بحرانهای مختلفی بپردازد که انقلاب با آن دست به گریبان است.

ما دچار ضعف ایدئولوژیک نشده ایم و یا خللی در کارآمدی نظام پیش نیامده است بلکه به سبب ضعف عملکرد دولتمردان نا بلد در جامعه شهروندان احساس محرومیت دارند و گمان میکنند منزلت اجتماعی خود را از دست داده اند،  لذا در جامعه نوعی  بی اعتمادی اجتماعی شکل گرفته است که کاهش وفاداری نسبت به مسئولیتهای اجتماعی را به همراه خواهد داشت که رشد این شرایط  بقاء و تداوم حیات سیاسی جامعه را با خطر روبه رو می کند.

از این رو ضروری است که حوزه های علمیه به تبیین گفتمان انقلاب اسلامی بپردازند و به حل بحرانهای شکل گرفته در اذهان جامعه کمک کنند تا مشخص شود آنچه حوزه از آن دفاع می کند نه شخص است، نه دولت خاص و نه جریان سیاسی بلکه آنچه حوزه پای آن ایستاده است نظام مقدس جمهوری اسلامی است که هم کارآمد است و هم مشروع و هم پتانسیل بالایی در تحقق اهداف و آرمانهای این انقلاب دارد.

به قلم: علی رستمی، طلبه سطح ۳ حوزه