خبرگزاری حوزه، / خانواده یک نهاد اساسی و محوری در جامعه است و به عنوان هسته نخستینِ واحدهای بزرگ‌تر به شمار می‌رود. خانواده محل رشد و بالندگی استعدادها و بروز خلاقیت‌ها و مهد تربیت انسان‌ها و سرچشمه محبت‌ها و عاطفه‌ها است. در دین اسلام نیز تشکیل خانواده و تلاش برای ایفای صحیح وظایف والدین و فرزندان و استحکام بنیان‌های خانواده مورد توجه و تأکید قرار گرفته است تا جایی که پیامبر صلی الله علیه و آله می‌فرمایند: «مَا بُنِیَ‏ فِی‏ الْإِسْلَامِ‏ بِنَاءٌ أَحَبُّ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَعَزُّ مِنَ التَّزْوِیج ‏؛[۱] در اسلام هیچ بنایی نزد خدا محبوبتر از بنیان ازدواج نیست.» بنابراین همواره سیادت و برتری و پیشرفت و موفقیت، از آنِ ملت‌هایی خواهد بود که در آن‌ها خانواده اساس محکم‌تری داشته باشد؛ و انحطاط هر قوم از زمانی می‌شود که در مبانی خانوادگی آن‌ها سستی و پستی رسوخ نماید؛ چرا که دشمنان اگر قرار باشد ضربه‌ای بر پیکره‌ی جامعه و یک ملت وارد کنند آن هدفی را نشانه می‌روند که مهمترین مسأله در بنیاد آن جامعه است. از این‌رو در این نوشتار تلاش داریم تا به یکی دیگر از عوامل شکل‌گیری پدیده بنیان‌برکن خانواده یعنی ازدواج سفید اشاره نمائیم.

محک زدن هم‌سانی و سازگاری
بی‌تردید تجربه جوان از زندگی والدین و زندگی زناشویی اقوام و اطرافیان، در نگرش او به مسأله ازدواج مؤثر بوده و در ادامه، هرگونه بدبینی، در اقدام جوان به ازدواج تأثیر خواهد داشت. مشاهده خانواده‌هایی که در حیات زناشویی موفقیت نداشته و پیوسته در مشاجرات و اختلافات به سر می‌برند، به منزله یک تهدید جدی برای جوانان محسوب می‌شود. آنان مایل نیستند فراغت خاطر و آسایش خود را از دست بدهند. در خانواده‌های مستبد، که پدر، تندخو و مستبد است، فرزند دختر ممکن است خود را با مادر تطبیق دهد و با وی مشکلی نداشته باشد، ولی به دلیل مشاهده پدر، تصویر نادرستی از مردان در ذهن خود پیدا کند و به آسانی و به هر خواستگاری جواب مثبت نخواهد داد. در خانواده‌هایی که مادر تندخو و بهانه‌گیر است، فرزند پسر ممکن است با مشاهده‌ی رفتار ناصحیح مادر، زنان و دختران را با او بپندارد و در گزینش همسر برای خود دچار وسواس شود .[۲]

ازدواج سفید یا دوران خُلق سنجی طرفین!
به همین منظور، ادعای برخی طرفین در ازدواج سفید مبنی بر این است که آن را به عنوان مقدمه‌ای برای ازدواج و یک دوره آزمایشی تلقی می‌کنند که آن‌ها را در کسب شناخت کافی از نگرش‌ها، رفتارها و خلق و خوی یکدیگر پیش از ازدواج یاری می‌نماید.

این الگو ضمن آن‌که امکان ارضای غیر متعهدانه را فراهم می‌آورد، برای بسیاری از جوانان در حکم یک ازدواج آزمایشی است که در صورت بروز ناسازگاری بین دو زوج یا حتی مشخص شدن تفاوت علقه‌های آنان، به آسانی می‌توان آن را به هم زد. به اصطلاح می‌خواهند از نزدیک همسر آینده خود را تجربه کنند تا به صورت چشم و گوش بسته ازدواج نکنند. در نگاه اولیه، این گونه تصور می‌شود که دوره زندگی مشترک پیش از ازدواج، به زوج‌ها بینش عمیقی نسبت به سازگاری‌شان به یکدیگر خواهد داد؛ بدین ترتیب به آنها کمک می‌کند که نسبت به موضوع ازدواج، آگاهانه تصمیم‌گیری کنند .[۳]

ازدواج سفید یا گرگانی در لباس میش!
در حالی که این عقیده و باور، عقیده‌ای پوچ و بیهوده است؛ چرا که هر یک از طرفین از علت این هم‌خانگی مطلع هستند و می‌دانند در زیر ذره بین و در حال آزمایش شدن می‌باشند، لذا هریک بر طبق میل طرف مقابل رفتار می‌کنند تا مورد پسند واقع گردد. این امر، علاوه بر آنکه به محک زدن طرف مقابل کمکی نمی‌کند، بلکه معکوس عمل می‌نماید و در حقیقت طرفین را وادار می‌نماید تا گرگی در لباس میش شوند تا یکدیگر را فریب داده و مورد پسند طرف مقابل واقع شوند.

ازدواج سفید یا پنهان‌کردن عیوب و نواقص!
برخی رفتارهای طرفین ممکن است سال‌های سال بروز نکنند و طی حادث شدن یک مشکل یا اتفاق خاص به مرحله ظهور برسند. لذا به همین علت است که گاه مشاهده می‌نمایید که دو نفر بعد از سال‌ها زندگی، از یکدیگر جدا شده و متارکه می‌نمایند و با تعجب و تحیّر می‌پرسیم که آن‌ها دیگر چرا؟ چون در هم‌خانگی، که برای محک زدن وارد این رابطه شده‌اند نمی‌توانند به درستی از یکدیگر شناخت واقعی پیدا کنند چرا که عیوب و نواقص خود را نمایان نمی‌سازند لذا به این امر واقف هستند که در حال محک زدن یکدیگر می‌باشند.

ازدواج سفید یا کور کننده‌ی چشم‌های واقع‌بین!
روابط و هم‌خانگی‌های قبل از ازدواج، راه عقل را مسدود و چشم واقع‌بین انسان را کور می‌کند و اجازه نمی‌دهد تا تصمیمی صحیح و پیراسته از اشتباه گرفته شود. در واقع این نوع انتخاب‌ها در فضایی آکنده از احساسات و عواطف انجام می‌گیرد و به دلیل نبود شناخت عمیق و واقع بینانه، زندگی مشترک را تلخ و آینده را تیره و تار می‌سازد؛ هم چنان که رسول خدا صلی الله علیه و آله می‌فرمایند: «حُبُّکَ‏ لِلشَّیْ‏ءِ یُعْمِی‏ وَ یُصِمُ ؛[۴]‏ دلبستگی به چیزی تو را از دیدن و شنیدن عیوب آن کور و کر می‌سازد.»

محک‌زدن بهانه؛ اصل کامیابی نشانه!
نتیجه آن‌که اگر واقعاً قصد چنین افرادی محک زدن طرف مقابل پیش از ازدواج است و واقعاً هم عشق و عاشقی باعث نشود آن‌ها کرو کور بر عیوب شوند، در نکاح با خواندن صیغه محرمیت و شکل‌گیری دوران نامزدی، می‌توانند با رفت‌و آمدها، نشست و برخاست‌ها، گشت و گذارها، دید و بازدیدهای خانوادگی، طی یکسال و یا هر مدت دیگری بر اخلاق و رفتار یکدیگر واقف شوند. اما حقیقت آن است که این امر بهانه‌ای است که برای توجیه فعل خود به آن متوسل شده‌اند و گرنه برای شناخت رفتار یکدیگر و محک زدن، آیا هم‎بالینی و روابط جنسی در دوران محک زدن پیش از ازدواج یا همان دوران به اصطلاح ازدواج سفید لازم است؟ پس اگر واقعاً طرفین در ازدواج سفید چنین علتی برای هم‎‌خانگی خود دارند یا بی‌اطلاع و در اشتباه هستند یا آنکه به دنبال علت‌تراشی برای رسیدن به امیال نفسانی خود هستند تا رابطه‌ای غیر اخلاقی و نامشروع داشته باشند.

پی‌نوشت
[۱]. بحار الأنوار؛ ج ‏۱۰۰؛ ص ۲۲۲.
[۲]. بررسی نقش عوامل اجتماعی در نگرش منفی به ازدواج؛ ص ۳۲.
[۳]. ازدواج سفید پیامدها و خطرات؛ ص ۸۵.
[۴]. من لا یحضره الفقیه؛ ج ‏۴؛ ص ۳۸۰.

نویسنده: عبدالحمید فاطمی تبار