ـ در ابتدای امر از یکی از طلاب خواهر سوالی بنیادین را مطرح کرد که در سیستم حوزه علمیه برای خانم های طلبه چه هویتی قائل هستند؟ آیا طلاب خواهر اساسا طلبه محسوب می‌شوند؟

حجت الاسلام والمسلمین تهرانی در پاسخ به این پرسش چالشی بیان داشت: متاسفانه برخی از حوزویان خیلی به‌عنوان حوزه علمیه به حوزه علمیه خواهران نگاه نمی‌کردند و یک کلیشه قدیمی منسوخ شده در این مورد وجود دارد که در برخی دوره‌های زمانی، این امر مطرح بود که خواهران طلبه را به عنوان طلبه، به رسمیت نمی‌شناختند.

وی در ادامه بیان کرد: بعد از تلاش‌های فراوان سعی شد که این مراکز علمیه خواهران رسمیت یابد، در زمان خدمتم در جامعةالزهرا برای حمایت از نام حوزه علمیه خواهران که به اصرار برخی، به نام موسسه آموزشی مطرح و نامگذاری می‌کردند، در هر آیین‌نامه‌ای که در آن موسسه می‌نوشتند، آن را حذف کرده و نام حوزه علمیه را جایگزین می‌کردم.

معاون آموزش حوزه‌های علمیه خواهران ادامه داد: نگاه برخی اینگونه بوده که حوزه علمیه، قالب و مدل درس خواندن خاص و سنتی دارد و کسی که برای تحصیل به حوزه مراجعه می‌کند باید کاملا مطابق با مدل‌های مرسوم حوزه درس بخواند.

وی تصریح کرد: متاسفانه حوزه خواهران را حوزه علمیه نمی‌دانستند در حالیکه با ۱۹۰ واحد به خانم‌ها سطح دو اعطا می‌کنیم البته در مقایسه با سطح دو حوزه برادران تفاوت دارد ولی بعدا حوزه خواهران در تخصصی شدن رشته‌های سطح سه حوزه از حوزه علمیه برادران پیشی گرفت.

حجت الاسلام والمسلمین تهرانی گفت: در بعضی از جلسات که در جاهای مختلف شرکت می‌کردیم از نگاهشان حس می‌شد که این مدل، شیوه حوزه نیست اما به مرور با مشاهده بازخورد خوب و فعالیت در حوزه خواهران و نشست‌هایی که با بزرگان داشتیم،این نگاه عوض شد، حتّی حس می‌کنم؛ دید حضرت آقا هم نسبت به حوزه خواهران بسیار بهتر از قبل شده و به این نتیجه رسیدند که حوزه خواهران، حوزه بسیار موفقی است و الان در نگاه ایشان حوزه علمیه خواهران رسمیت، هویت و استقلال دارد و از آن به عنوان یک پدیده عظیم یاد کرده و حمایت و دفاع می‌کنند.

وی عنوان کرد: اخیراً شورای انقلاب فرهنگی، با مصوبه‌ای، برای حوزه‌های علمیه خواهران استقلالی قائل شده و اختیاراتی داده است.

معاون آموزش حوزه‌های علمیه خواهران افزود: هرچه جلوتر رفتیم هویت حوزه علمیه خواهران بهتر از گذشته شد و در این دوره از ریاست جمهوری و مجلس، در ردیف بودجه، خیلی از نهادهای فرهنگی و حوزوی در هم ادغام شده و تنها نهادی که به عنوان نهاد مستقل جدا شد، حوزه خواهران بود که استقلالش در مجلس تصویب و در ردیف بودجه، بودجه به آن‌ها اختصاص پیدا کرد.

وی اضافه کرد: از زمانی که آقای بهجت پور عهده دار مدیریت حوزه خواهران شد دغدغه دار این امر بود و تلاش‌های فراوانی کرد و دفتر نمایندگی این مرکز را در تهران با هدف ارتباط جدی با نهادهای مختلف از جمله مجموعه‌های علمی، اجتماعی، سیاسی، قانونی و حکومتی تاسیس کرد.

وی ادامه داد: ولی به نظر می رسد شاید لازم نباشد که هویت حوزوی دادن به حوزه علمیه خواهران مانند برادران شود بلکه تفاوت‌هایی هم باید وجود داشته باشد.

حجت‌الاسلام والمسلمین تهرانی گفت: سازمان اوقاف نیز حوزه علمیه خواهران را به رسمیت نمی‌شناخت و اگر جایی برای حوزه علمیه وقف شده فقط برای حوزه برادران است، مدتی بین اوقاف و مرکز، گفتگو بود که وقتی گفته می‌شود حوزه؛ یعنی شامل حوزه خواهران هم می‌شود و در نهایت مرکز مدیریت از طریق شورای سیاستگذاری و ارسال نامه به دفتر حضرت آقا و پیگیری از طریق دفتر، این موضوع برطرف شد و با این حال هنوز برخی صحبت‌ها وجود دارد.

وی یادآور شد: با کمبود موقوفات برای حوزه‌های علمیه مواجه نیستیم بلکه منابع به اندازه‌ای است که نیازی به بودجه دولتی نداشته باشیم و لذا به نظر می‌رسد که هنوز لازم است نگاه برخی از مسئولان به حوزه‌های علمیه خواهران و جامعه‌الزهرا تغییر یابد.

معاون آموزش حوزه‌های علمیه خواهران در پاسخ به سوال یکی دیگر از خواهران طلبه در این مورد که نگاه سنتی تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟ آیا زمان تابوشکنی فرا نرسیده و نگاه مقام معظم رهبری نسبت به حوزه علمیه خواهران چگونه است؟ بیان کرد: آن نگاه گذشته که از قبل بود، آرام آرام در حال تغییر بوده و تا حدودی نسبت به گذشته متفاوت شده اما نیاز است تلاش زیادی برای تغییر دیدگاه‌ها شود و حوزه علمیه خواهران باید خود را ثابت کند.

وی افزود: ما نباید بر ۱۹۰ واحد تاکید کنیم بلکه باید نظام جامع و درستی طراحی کنیم، زمانی‌که مدیرکل آموزش جامعه‌الزهرا بودم، بعضی از دروس سطح دو را حذف و برخی واحدهایی که به نظرمون ضروری‌تر بودند مثل مهارت‌های زندگی را جایگزین کردیم و ۶ مهارت‌ تبلیغی ازجمله سواد رسانه، پاسخ به سوالات، مهارت‌های سخنوری و… که نیاز طلاب بود را بصورت کارگاهی ایجاد کردیم تا طلاب برای اخذ مدرک سطح دو، این دوره‌ها را سپری کنند.

حجت‌الاسلام والمسلمین تهرانی خاطرنشان کرد: با توجه به شرایط بانوان و ضرورت ایجاد تسهیل در دوران تحصیل آنها، باید کارهای مهمی جهت تغییر در شیوه و نظام آموزشی از جمله ایجاد نظام ترکیبی حضوری و مجازی را دنبال کنیم. ما هم‌اکنون حدود ۵۰ واحد از دروس سطح دو خواهران را به‌صورت مجازی برگزار می‌کنیم زیرا شرایط خانم‌ها با آقایان متفاوت است. البته دروسی که یقیناً نیاز به حضور در کلاس دارند بصورت حضوری برگزار می‌شوند.

وی در مورد سوال طلبه خواهر دیگر که چرا باید خواهران طلبه بعد از سطح دو از محیط حوزه خارج و به سمت دانشگاه‌ها روی آورند؟ گفت: طلبه‌هایی که وارد حوزه می‌شوند نمی‌دانند کجا می‌روند؛ در جلسه‌ای با خانم دکتر نجم که فردی خوشفکر و نابغه حوزه علمیه است، برنامه‌ریزی شد که برای افراد تازه وارد به حوزه در مرحله اول، صرف و نحو تدریس نشود بلکه باید در طول یک ترم با محیط، مسیر، رسالت و آینده حوزه آشنا شوند.

معاون آموزش حوزه‌های علمیه خواهران اظهار کرد: جزوه‌ای توسط خانم دکتر رنجبر، مدیر اداره برنامه‌ریزی معاونت آموزش، که فردی دغدغه‌مند در این زمینه است، با عنوان آشنایی با حوزه خواهران تدوین شد تا هر کس که وارد حوزه شود با مطالعه این جزوه با آشنایی کامل در حوزه علمیه تحصیل کنند و البته باید دروس حوزه علمیه خواهران، طبق وظایف زنان تعیین و تدوین شود.

وی ادامه داد: در جامعه الزهرا برای سطح دو قبل از ورود طلبه به گرایش‌ها، مدیران گروه‌های علمی ملزم به معرفی رشته و گروه درسی به طلاب شده بودند تا طلبه با آشنایی کامل رشته تحصیلی خود در مقاطع بالاتر را انتخاب کند و این کار کمک خوبی برای انتخاب مسیر طلاب می‌کرد. به نظرم می‌بایست اساتید و مدیران به وظیفه خود در جهت‌دهی طلاب با توجه به استعداد و علایق آنها، عمل ‌کنند.

حجت‌الاسلام والمسلمین تهرانی در مورد طرح طلیعه حضور بیان کرد: بنده پیشنهاد دادم در طلیعه حضور طلاب به جای یک روز، یک یا دو هفته برای ورودی هر سال دوره‌های مهارتی لازم را برگزار کنیم تا مهارت‌های مورد نیاز طلبگی به آن‌ها آموزش داده شود و طلاب این مهارت‌ها را در طول سال‌های تحصیل به‌صورت مداوم و مستمر بیاموزند.

وی در مورد اینکه برخی از بانوان پس از گذراندن سطح یک مسیر خود را از حوزه جدا می‌کنند، افزود: در ابتدای سال تحصیلی، ورودی مقطع‌های مختلف از جمله سیکل، دیپلم و بالای دیپلم باید به صورت جداگانه برنامه‌ریزی تحصیلی داشته باشند و شناسایی استعدادها از پذیرش انجام شود؛ زیرا بعضی از خانم‌ها ابتدا با آرمانگرایی به حوزه می‌آیند و بعد از گذراندن برخی دروس متوجه می‌شوند استعداد لازم را ندارند یا راه را اشتباه آمده‌اند به همین منظور به اساتید گفتیم که افرادی با استعداد خوب در زمینه‌های مختلف را کشف و معرفی کنند.

معاون آموزش حوزه‌های علمیه خواهران تصریح کرد: اگر کسی این افراد موفق و با استعداد را معرفی کند در رتبه بندی اساتید برایشان امتیاز لحاظ خواهد شد و استعدادیابی، معرفی و جهت‌دهی طلاب را باید در طول تحصیل بر اساتید و مدیران حوزه‌های علمیه الزام کنیم.

وی به سوال خواهر طلبه که پرسیده بود: طلاب خواهر حوزه علمیه فرصت‌های شغلی خوبی که متقاضی دارد را به‌دلیل نبود دروس مربوط به آن شغل‌ها در حوزه علمیه از دست می‌دهند، چه راه‌حلی برای این موضوع دارید؟ گفت: به نظرم باید رشته‌های جدید و مورد نیاز طلاب طراحی شود که ما الآن بدنبال آن هستیم ضمن اینکه دوره‌های مخصوصی برای فارغ‌التحصیلان لازم است که باید واحد مربوطه پیگیری کند که البته این دوره‌ها هم بعضاً وجود دارد که خود طلاب باید پیگیر باشند.

ـ طلاب مادر چه امتیازاتی نسبت به طلاب مجرد دارند و فرق آن‌ها در چیست؟

در آیین‌نامه‌ها شرایط ویژه‌ای برای این‌دسته از طلاب دیده شده که به نظرم باید باز بهتر هم بشود تا طلاب تشویق به انجام وظیفه مادری شده و از درس هم باز نمانند.

ـ چرا در فضای حوزه در زمینه تحصیل و اجرا از خواهران طلبه فارغ التحصیل استفاده نمی‌شود و حمایت از فارغ التحصیلان صورت نمی‌گیرد؟ زیرا آینده شغل بانوان هم از دغدغه‌های ما است.

وی گفت: برای طلاب فارغ‌التحصیل زمینه‌های متعددی از جمله، تدریس، تحقیق و پژوهش، تبلیغ، ورود به عرصه‌های اجتماعی و مدیریتی و ادامه تحصیل وجود دارد البته طلاب باید خودشون را آماده کنند تا در عرصه‌های مورد نیاز بتوانند اثرگذار باشند و اداره دانش‌آموختگان هم مسئول پیگیری این امور است و به طلاب کمک می‌کند.

وی به سوال خواهر طلبه که پرسیده بود: چرا مسئولین حوزه نمی‌توانند حامی طلبه خود باشند و برای جلوگیری از هدر رفتن عمر طلاب برنامه‌ریزی صحیح ارائه نمی‌شود؟ گفت: افرادی که در زمینه مشکلات حوزه دغدغه دارند باید پای کار آمده و حوزه علمیه را در امر کاهش مشکلات یاری کنند.

حجت‌الاسلام والمسلمین تهرانی افزود: ما بعد از هر جلسه و دیدار با طلاب کارهایی برای رفع مشکل آن‌ها انجام می دهیم و بعد گزارش کار ارائه می‌شود و کارهای انجام شده را مشخص و بیان می‌کنیم و باید کاری کرد که افراد امیدوار شوند یعنی متوجه شوند که حرف آن‌ها را شنیده و به خواسته‌هایشان احترام گذاشته شده است.

معاون آموزش حوزه‌های علمیه خواهران به سوال طلبه خواهر دیگر که چرا حق غیبت طلبه‌های خواهر حذف شده است؟ پاسخ داد: با توجه به شرایط کنونی حق مجوز غیبتی که داریم سه شانزدهم است و به اندازه ۱٠ روز هم مجوز به افرادی که مشکل دارند بدون اخذ هزینه یا حذف واحد داده می‌شود و اگر شخص مشکل‌دار با مدرسه هماهنگ شود می‌تواند به‌صورت مجازی در کلاس‌های خود شرکت کند زیرا ما این موارد را در بخشنامه‌های متعدد اعلام کردیم.

وی در مورد این سوال که بعضی از طلابی که مادر هستند و نمی‌توانند در تمامی امتحانات به موقع شرکت کنند باید برای هر درس به‌خاطر امتحان مجدد هزینه بپردازند برای حل این مشکل چه راهکاری در نظر دارید؟ عنوان کرد: در خصوص امتحان مجدد اجازه حذف کسی را به مدارس نمی‌دهیم و در نیمسال اول همین امسال در بخشنامه اعلام شد که هر طلبه ای در هر مدرسه مهمان شد مدیر آنجا وظیفه دارد بپذیرد و طلبه می‌تواند در امتحانات غیرحضوری و آنلاین هم شرکت کند.

حجت‌الاسلام والمسلمین تهرانی بیان کرد: اگر طلبه نیاز به مرخصی داشت کل ترم را بدون محاسبه سنوات، از مرخصی استفاده کند و برای بازماندگان از امتحان نیز آزمون مجدد برگزار شود.

وی یادآور شد: در ترم گذشته ۴۴ هزار و ۵۵۵ نفر از طلابی که انتخاب واحد کرده و در آزمون شرکت کردند، نزدیک به ۳۸ هزار یعنی بالای ۸۶ درصد شرکت کننده حضوری داشتیم.

معاون آموزش حوزه‌های علمیه خواهران در مورد واکسیناسیون طلاب و حضور آن‌ها در آزمون‌ها اظهار کرد: در زمینه تزریق واکسن طلاب اجباری نبود ولی برای این امر تشویق کردیم و مدارس برای افرادی که واکسن تزریق نکردند در امتحانات حضوری اتاق هایی جداگانه در نظر گرفته بودند.

خبرنگار: محمد باقر محجوب