به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین عبدالله محمدی، رئیس انجمن معرفت شناسی حوزه علمیه قم در اولین کارگاه آموزشی مدیریت شبهه شناسی و گفتمان سازی که به همت مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات حوزه و در مجتمع آموزشی و فرهنگی نجمه خاتون جمکران برگزار شد، در درسی با عنوان «شبهه شناسی» گفت: ما باید در پاسخگویی به شبهات به شناخت خود شبهات، نوع آن ها، مخاطبین و روش پاسخ دهی اهتمام جدی داشته باشیم.
وی با تأکید بر اینکه باید نسبت سؤال با شبهه را بدانیم، اظهار داشت: سؤال موجب پیشرفت معرفتی انسان است اما شبهه می تواند به گمراهی منتهی شود. شهید مطهری در تعبیری که داشته اند سؤال را گذرگاه خوبی برای رسیدن به شناخت معرفی می کنند.
حجت الاسلام والمسلمین محمدی خاطرنشان کرد: در شبهه ممکن است آن حقیقت طلبی که در سؤال وجود دارد، نباشد. در مورد شبهات چند تقسیم بندی وجود دارد که شناخت آن ها برای افراد پاسخگو مهم است.
وی تقابل دین و عقل را یکی از حوزه های ایجاد شبهه دانست و گفت: در این دسته از شبهات اساساً اینکه بشر سراغ دین برود مورد سؤال واقع می شود.
رئیس انجمن معرفت شناسی حوزه علمیه قم دسته دیگر شبهات را در مورد عقاید و ارزش های اسلامی برشمرد و تصریح کرد: دسته سوم شبهات در فضای فرهنگی قرار گرفته و با بهره گیری از مسائل و چالش های مرتبط با انقلاب اسلامی ایجاد می شوند.
وی با اشاره به عدم وجود و یا کمرنگ بودن زمینه های علمی در بسیاری از شبهات افزود: به طور مثال در شبهاتی که با موضوع ناکارآمدی نظام اسلامی مطرح می شوند بر اساس یکسری ادله سؤالاتی بیان می شود؛ اما این شبهات می تواند به دلیل یک مشکل شخصی فرد در مسائل اداری و اجتماعی مرتبط با دولت به وجود آمده باشد. در این حالت برای پاسخ دهی نیاز به گفت و گوهای علمی نبوده و چندان اثرگذاری بر ذهن مخاطب ندارد. در موارد زیادی با افزایش امید در دل مخاطب می توان شبهات او را برطرف کرد.
حجت الاسلام والمسلمین محمدی بیان داشت: گرایشات انسان ها می تواند شبهاتی را برای آن ها ایجاد کند؛ پس می توان گفت ریشه بسیاری از شبهات غرض هایی غیرعلمی بوده و بنا به روایات انجام گناه یکی از مهمترین عوامل گمراهی و محل تولید شبهه برای توجیه اعمال اشتباه انسانهاست.
وی گفت: لازم است هم زمینه های روانی و هم مباحث علمی را در پاسخ دهی به شبهات در نظر بگیریم. در یک تحقیق علمی ثابت شده است که بسیاری از شبهات و سؤالات دارای ریشه علمی و روانی با ثقل بیشتر طرف روانی آن ها ایجاد می شوند.
رئیس انجمن معرفت شناسی حوزه علمیه قم اظهار کرد: باید دانست وقتی فرد عصبانی است، هرچند به صورت علمی و دقیق به شبهه او پاسخ داده شود، اما نتیجه عکس خواهد داشت.
وی با تأکید بر لزوم شناخت شبهات بر اساس اهمیت آن ها، عنوان داشت: برخی شبهات چندان اهمیتی نداشته و نیازی نیست به آن ها پرداخته شود. با پاسخ دهی به یک شبهه به نحوی آن را مهم تلقی می کنیم. نباید به هر سؤالی پاسخ داد؛ زیرا ضریب اثرگذاری آن ها در جامعه ما ممکن است بسیار پایین بوده و با وقت گذاشتن ما برای جوابدهی به چنین سؤالاتی این ضریب افزایش یابد.
حجت الاسلام والمسلمین محمدی گفت: شبهات مرتبط با مسائل معرفت شناختی، وقایع تاریخی جهان اسلام و مباحث اعتقادی از ضریب اهمیت بالایی برخوردار بوده و حتماً باید از سوی روحانیت پاسخ داده شوند؛ زیرا این گونه شبهات می توانند سایر اعتقادات مردم و رفتار آنان را هم تحت تأثیر قرار دهند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: یکسری شبهات که بر رفتار و اخلاق افراد تأثیر می گذارند نیز دارای اهمیت بوده و همچنین شبهاتی که دارای بار احساسی هستند، باید پاسخ داده شوند تا آثار و تبعات بعدی آن ها جلوگیری شود. مثلاً در مورد مقدار سهم ارث بانوان در فقه اسلام، ممکن است برخی خانم ها به صورت احساسی، شبهه ای با موضوع تبعیض جنسیتی را متصور شوند. این نوع شبهات می توانند بر عقاید و رفتار آن خانم ها تأثیرگذار باشند.
