به گزارش خبرگزاری حوزه، دویست و بیست و سومین نشست از سلسله نشست های هم اندیشی با موضوع «سرمایه اجتماعی و نقش آن در موفقیت طرح‌های کلان» به همت کانون هم اندیشی تعالی و توسعه استان قم (اتاق فکر) و دانشگاه طلوع مهر برگزار شد.
دکتر حسن زارعی متین در این نشست بیان کرد: اگر ما به دنبال اشتغال، کارآفرینی و بهره وری بیشتر در سازمان هستیم و همچنین جهت موفقیت در سطح فردی، باید توانمند شویم. بر اساس تعریفی که از توانمندی شده است باید این توانمندی را در قالب سرمایه ببینیم.
وی افزود: سرمایه به چیزی گفته می‌شود که برای ما ثروت و ارزش افزوده ایجاد کند و کمک می‌کند ما به اهدافمان برسیم. براساس تحقیقات انجام شده اولین سرمایه‌ای که بسیار بر آن تاکید شده است سرمایه مالی است و به این برمی گردد که چه داریم و همچنین چگونه می توانیم از آن استفاده کنیم.
زارعی متین عنوان کرد: دومین سرمایه، سرمایه انسانی است؛ سرمایه انسانی به این برمی گردد که چه می دانیم و جامعه برای آموخته‌های ما حاضر است پول خرج کند و بتوانیم بر اساس آموخته های خود مسایل جامعه و سازمان خود را حل کنیم.
وی با تأکید براینکه سرمایه انسانی به مدرک بر نمی‌گردد بلکه به مهارت و دانشی بر می‌گردد که بازار به آن نیاز دارد و دانشگاه‌های ما باید اینگونه سرمایه‌ای تولید کنند گفت: مهمترین بخش قیمت تمام شده کالا در کشور ما به نیروی انسانی بر می‌گردد. لذا کارکنان باید نقش دارایی داشته باشند و این وقتی عملی می شود که دانش مورد نیاز سازمان را خلق کرده و مسئله‌ای را حل کنند. مقام معظم رهبری هم اشاره داشتند که باید ملاک ارتقا در دانشگاه ها، توانایی در حل مسایل کشور باشد.
پژوهشگر حوزه مطالعاتی مدیریت با اشاره به اینکه در کشور ما وضعیت سرمایه انسانی نسبتاً خوب است عنوان کرد: برنامه ریزی در دانشگاه‌های دولتی ما الان مشکل دارند زیرا بودجه به تعداد دانشجو بستگی دارد و این باعث می شود که گاهی متناسب با نیازهای جامعه برنامه ریزی نکنیم. در حالی که دانشگاه های غیرانتفاعی مجبور هستند برای تأمین هزینه های خود رشته‌هایی برنامه ریزی و اجرا کنند که نیاز جامعه باشد.
وی اظهار کرد: سرمایه‌ای که امروز باید در جامعه بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد سرمایه اجتماعی است؛ از سال ۹۳ تاکنون تمام تحقیقات نشان داده است سرمایه اجتماعی یکی از چالش‌ها است و حلقه مفقوده رشد و توسعه است.
زارعی متین با بیان اینکه سال ۹۷ نیز تحقیقاتی انجام شد که نشان می دهند سرمایه اجتماعی در کشور افت داشته است. زمان جنگ عامل پیروزی ما همین سرمایه اجتماعی بود. سرمایه اجتماعی بر نمی گردد به اینکه چه می دانیم بلکه به کیفیت روابط بر می‌گردد؛ روابط بین دولت و مردم، مردم و دولت، سازمان‌ها با یکدیگر، سازمان با کارکنان، بین مردم، در خانواده‌ها و... .
وی با بیان اینکه سرمایه بعدی سرمایه روانشناختی است توضیح داد: روان شناسی در دنیا به سمت روانشناسی مثبت گرا پیش رفته است که به دنبال شناسایی و توسعه حالات روحی روانی مثبتی است که کمک می‌کند فرد موفق شود. در حال حاضر روی مؤلفه‌های آن از جمله خودکارآمدی، امید، خوش بینی و تاب آوری کار شده است.
زارعی متین تاکید کرد که سرمایه روانشناختی سبب ایجاد نشاط در جامعه و سازمان می شود.
وی افزود: سرمایه بعدی سرمایه معنوی است که در رأس دیگر سرمایه‌ها است؛ سرمایه معنوی یعنی کار و هدفی که داریم در نظام ارزشی‌مان مهم باشد و از طریق انجام کار، احساس معناداری کنیم.
استاد دانشگاه تهران جامعه سالم را جامعه ای دانست که دارای این پنج سرمایه است. با توجه به سخن مقام معظم رهبری در خصوص ویژگی‌های جامعه اسلامی، این پنج سرمایه مورد نیاز کمک می کند که ویژگی های جامعه اسلامی تحقق پیدا کند؛ جامعه‌ای که در آن عدالت وجود داشته، رشد و پیشرفت در تمام حوزه‌ها داشته باشیم و همچنین معنویت وجود داشته باشد.
زارعی متین با بیان اینکه تمامی سرمایه‌ها باید در کنار هم قرار بگیرند تا انسان ها موفق شوند و هیچکدام بدون دیگری عامل موفقیت نخواهند شد گفت: مهمترین مؤلفه سرمایه اجتماعی «اعتماد» است و دولت زمانی در برنامه‌هایش موفق می‌شود و بحران‌ها را پشت سر می‌گذارد که مردم به آن اعتماد داشته باشند.
وی با تشبیه جامعه به یک سازمان ادامه داد: عوامل زیادی بر روی اعتماد تاثیر دارد. اول اینکه افراد یا کارکنان این باور را داشته باشند که مسئولین شایستگی لازم را دارند که می‌توانند در شرایط مختلف تصمیمات درستی اتخاذ کنند. مورد دیگر صداقت و تناسب بین حرف و عمل است که اگر مردم این را ببینند اعتماد خواهند کرد.
پژوهشگر حوزه مطالعاتی مدیریت در بیان عوامل مؤثر بر اعتماد گفت: مورد سوم عدالت همه جانبه است که مورد تاکید مقام معظم رهبری نیز هست؛ مسئولین باید تصمیماتی بگیرند که منجر به عدالت در جامعه شود.. عدالت سه بعد مهم دارد، عدالت رویه‌ای، عدالت توزیعی و عدالت مراوده‌ای.
وی در توضیح نوع اول عدالت افزود: عدالت رویه‌ای یعنی فرآیندها و روش‌هایی که منجر به تصمیم سازی عادلانه شود مانند فرآیند گزینش و استخدام در سازمان‌ها یا پذیرش از طریق کنکور. یکی از دلایل نارضایتی در سازمان ها و جامعه همین است.
زارعی متین در توضیح نوع دوم و سوم عدالت ادامه داد: هر سازمان یا جامعه‌ای ستاده هایی دارد که در توزیع آنها باید عدالت رعایت شود. همچنین عدالت به رفتار و مراودات بین مدیران و کارکنان بر می‌گردد.
استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه نوعی دیگر از عدالت نیز وجود دارد که عدالت اطلاعاتی نام دارد گفت: این نوع عدالت به شفافیت در ارایه اطلاعات بر می‌گردد. به عنوان مثال در بورس بسیاری از افراد سرمایه خود را از دست دادند اما کسانی هستند که به درآمد میلیاردی می رسند که نشان دهنده این است که در جامعه عدالت اطلاعاتی ضعیف است.
زارعی متین در ادامه توضیح داد: مورد بعد در تقویت اعتماد، مشارکت جویی است یعنی ما هرچه کارکنان را بیشتر مشارکت دهیم اعتماد بیشتری ایجاد می‌شود. این دعوت کردن به مشارکت که اسلام هم بر آن تأکید دارد مهمترین نقش را در احساس توانمندی دارد. زمانی کارمند در سازمان احساس توانمندی می‌کند که در کارها مشارکت داده شود.
زارعی متین ادامه داد: به عنوان مثال چرا ما در مسکن موفق نبوده‌ایم؟ اگر بخواهیم آسیب شناسی کنیم باید بگویم دلیل آن این است که مردم را پای کار نیاوردیم در حالی که اگر می‌خواهیم صنعت، اشتغال و ازدواج را توسعه دهیم باید ابتدا سراغ مسکن برویم.
وی با بیان اینکه مؤلفه دیگر برای ایجاد اعتماد، ثبات است تشریح کرد: اگر در جامعه ثبات اقتصادی وجود داشته باشد مردم به دولت اعتماد می‌کنند؛ می توانند برنامه ریزی کنند و به سراغ تولید می‌روند؛ در غیر این صورت پول خود را در بانک سرمایه گذاری می‌کنند.
پژوهشگر برتر رشته مدیریت در بیان اینکه چگونه این اعتماد کم رنگ می شود گفت: به عنوان مثال یکی از نماینده‌های مجلس شورای اسلامی اعلام کرد افتخارم این است که ۱۵۰ نامه برای اشتغال دادم؛ یکی دیگر هم برعکس گفت افتخار می‌کنم در طول ۴ سال نمایندگی نامه‌ای برای سفارش کسی ندادم. اینگونه شایسته سالاری را خودمان از بین بردیم و باعث می شود مردم به این باور برسند که در جامعه عدالت نیست و کسانی بیشتر بهره مند می شوند که رابطه دارند.
در ادامه زارعی متین ضمن توضیح بیشتر در خصوص سرمایه اجتماعی به یک تحقیق ۷۵ ساله اشاره کرد و افزود: در اسلام گفته می‌شود صله رحم باعث طول عمر می‌شود که نباید این جمله را ساده گرفت. ۷۵ سال بر روی این مسئله تحقیق شد و در آخر به این نتیجه رسیدند که روابط خوب نه تنها از بدن ما حمایت می‌کند بلکه باعث سلامتی مغز نیز می‌شود.
وی اضافه کرد: این موضوع در حال حاضر در علم اعصاب نیز مطرح می‌شود؛ متخصصین اعصاب الان می گویند انسان‌هایی که روابط و دوستان خوبی دارند عملکرد مغز بهتری دارند و این روابط خوب باعث روابط صحیح بین نورون ها شده و از این طریق هورمون های مؤثر در خون ترشح می شود و باعث موفقیت در کار و زندگی می گردد.
در ابتدای این نشست حسین محمودی مدیر پژوهش دانشگاه طلوع مهر گفت: در سه نشست گذشته که با موضوع سرمایه اجتماعی برگزار شد، در خصوص مفاهیم و مبانی سرمایه اجتماعی بحث و الگوی مفهومی این موضوع مطرح شد. شایستگی مدیران و حاکمان سیستم در روند صعودی سرمایه اجتماعی مؤثر است همچنین تحقیقات ثابت کرده است افرادی که سرمایه اجتماعی بالایی دارند بیش از افراد دیگر عمر می‌کنند و نشاط پیری را شاهد خواهند بود.
همچنین یکی دیگر از تأثیرات سرمایه اجتماعی بر وضعیت فرهنگی کشورها است؛ هر کشوری، هر منطقه و هر بخشی که از سرمایه اجتماعی بالاتری برخوردار باشد آمار ارتکاب به جرائم پایین‌تری دارد و برعکس این موضوع نیز صدق می‌کند.
