به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام ایمان شکیبایی در نشست تبیین فلسفه امر به معروف و نهی از منکر در نهج البلاغه که با حضور جمعی از آمرین به معروف برگزار شد، گفت: امر یعنی فرمان و نهی یعنی بازداشتن، معروف یعنی شناخته شده و خوب، منکر یعنی ناپسند،ناروا، زشت و ناشناخته.

وی افزود: راغب اصفهانی می نویسد:معروف، کاری است که عقل و دین، خوب بودن آن را پذیرفته باشند و منکر، کاری است که در نظر عقل و دین، ناپسند و زشت به شمار آید.
پژوهشگر حوزه و دانشگاه گفت:در احکام دین، به تمام واجبات و مستحبات، معروف و به تمام محرمات و مکروهات، منکر گفته می شود، بنابراین واداشتن افراد جامعه به انجام کارهای واجب و مستحب، امر به معروف و بازداشتن آنها از کارهای حرام و مکروه، نهی از منکر است.

فلسفه امر به معروف و نهی از منکر در نهج البلاغه

١)اصلاح امور مردم
مدرس نهج‌البلاغه گفت:در فرمایشات گهربار امیرالمؤمنین(ع)، فلسفه امربه معروف، اصلاح امور مردم و نهی از منکر و بازداشتن بی خردان از منکرات بیان شده است. حضرت در حکمت ٢۵٢فرمود: فَرَضَ اللَّهُ الْإِیمَانَ تَطْهِیراً مِنَ الشِّرْکِ... وَ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ مَصْلَحَةً لِلْعَوَامِّ، وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْکَرِ رَدْعاً لِلسُّفَهَاءِ... خداوند امر به معروف را به خاطر اصلاح عموم و نهی از منکر را برای بازداشتن نادانان از زشتی ها واجب کرد.

٢)تقویت ایمان و ایجاد زمینه عمل به واجب

کارشناس نهج‌البلاغه گفت:یکی دیگر از فلسفه های امر به معروف در کلام امیرمؤمنان(ع)، تقویت مؤمنان و نهی از منکر، کوبیدن منافقان می باشد.حضرت در حکمت ٣٧۴فرمود: مَن اَمَرَ بِالمَعروُفِ شَدَّ ظَهورَ المُؤمِنینَ، وَ مَن نَهی عَنِ المنکَرِ اَرغَمَ اُنوفَ المُنافِقینَ؛ هر کس امر به معروف کند، مایه ی پشت گرمی و قوت مؤمنان می شود و هر که نهی از منکر نماید، بینی منافقان را به خاک می مالد.
حجت‌الاسلام شکیبایی گفت‌:امر به معروف و نهی از منکر نیز مثل نماز و روزه از واجبات دینی است و ترک آن گناه است و مؤاخذه دارد. با امر به معروف و تشویق به نیکی ها، اهل ایمان قوت قلب می یابند.با نهی از منکر منافقان دور و ضعیف و خوار می شوند.

وی ادامه داد:نظارت اجتماعی مؤمنان بر یکدیگر فضایی از احساس وظیفه می سازد اما «به من چه گفتن» هم خوبان را در خوبی سست می سازد، هم بدکاران را در مسیر انحرافی خود جسورتر می گرداند. این دو فریضه درفرهنگ دینی از برترین واجبات به شمار آمده است.مرحوم آیت الله مصباح یزدی کتابی دارند به نام بزرگترین فریضه که مربوط به همین دو واجب است.
ترک آن موجب سلطه ی فاسدان و اشرار می شود و عمل به آن زمینه ی گسترش خوبی ها را در جامعه بیشتر می کند.کسی که می گوید: «به من چه» غیرت دینی ندارد.کسی که خود را در سرنوشت جامعه سهیم و شریک بداند، با امر به معروف و نهی از منکر فضای خوبی ها را توسعه می دهد و مرداب منکرات را می خشکاند. به این دو تکلیف مهم بی اعتنا نباشیم، الآن کار به جایی رسیده است که در کتاب‌ها از این دو واجب به عنوان واجب فراموش شده یاد می کنند.

استاد حوزه گفت:در نهج البلاغه ۴ پیامد خانمان سوز برای ترک این دو واجب مطرح شده:١)حاکمیت اشرار بر جامعه اسلامی(... فیولّی علیکم اشرارکم. نامه۴٧)، ٢)عدم استجابت دعا(... ثم تدعون فلا یستجاب لکم. نامه۴٧)، ٣)بی بهره شدن زندگی(... فذلک میّت الاحیاء. حکمت٣٧۴)، ۴)دوری از رحمت خدا(... فلعن الله السفهاء لرکوب المعاصی و الحلماء لترک التناهی. خطبه ١٩٢)

٣)قوام خوبی ها

حجت‌الاسلام شکیبایی گفت:در کتب فقهی، مباحث امر به معروف، جزئی از مبحث(الجهاد) نقل می شود، در صورتی که امیرالمؤمنین(ع)، همه نیکی ها و حتی جهاد در راه خدا را در یک کفه ترازو و امر به معروف و نهی از منکر را در کفه دیگر قرار می دهد و این کفه نسبت به دیگر فرائض، نه فقط برابر بلکه وزین تر نیز می شود و در حکمت ٣٧۴ می فرماید: وَ مَا أَعْمَالُ الْبِرِّ کُلُّهَا وَ الْجِهَادُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ، عِنْدَ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیِ عَنْ الْمُنْکَرِ، إِلَّا کَنَفْثَةٍ فِی بَحْرٍ لُجِّیٍّ. همه کارهای نیک و جهاد در راه خدا، در برابر امر به معروف و نهی از منکر، چون دمیدنی است به دریای پرموج پهناور.

استاد نهج البلاغه افزود:در واقع از نظر امام، جهاد یکی از مراتب و تجلیات امر به معروف و نهی از منکر و از نمودهای بارز و اساسی آن است. راز برتری امر به معروف و نهی از منکر بر سایر عبادات و نیکی ها هم در این است که قوام و استواری و استمرار همه خوبی ها در گرو برپایی این دوفریضه بزرگ است. اگر چه جهاد، مبارزه با مفاسد و موانع خارجی است،فرد و جامعه وقتی می تواند در نبرد با دشمن خارجی موفق شود که موانع و مفاسد داخلی را در پرتو امر به معروف و نهی از منکر ریشه کن کرده باشد.

وی در پایان گفت:امر به معروف و نهی از منکر علاوه بر امور عبادی، سایر امور مثل امور معیشتی را هم در برمی گیرد لذا وقتی کارشناسان اعلام می کنند در مصرف انرژی هایی مثل آب و برق و گاز صرفه جویی داشته باشیم تا به سایر شهرها و روستاها هم این نعمت الهی جاری شود، اگر صرفه جویی کردیم به معروف عمل کرده ایم ولی اگر این مسأله مهم را پشت گوش انداختیم دچار منکر شده ایم.