قرآن کریم، آموزش را یکی ازاهداف بعثت پیامبران دانسته و در آیه ۱۶۴ سوره آل عمران می فرماید: لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِنْ کَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُبِینٍ / یقیناً خدا بر مؤمنان منّت نهاد که در میان آنان پیامبری از خودشان برانگیخت که آیات او را بر آنان می خواند و "از آلودگی های فکری و روحی" پاکشان می کند، و کتاب و حکمت به آنان می‌آموزد، و به راستی که آنان پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند.

از این آیه شریفه در می یابیم مهم ترین وظیفه مربیان و معلمان که رسالت شان تالی تلو رسالت انبیاء می باشد، آموزش و آگاهی بخشی به موقع است، زیرا تربیت بدون آگاهی بخشی ممکن نیست واگرممکن باشد، نمی توان آن را تربیت نامید.

خداوند درآیه دیگری از قرآن با تاکید بر آموزش کتاب و حکمت، آموزش و یاد دادن آنچه را که نمی دانستند نیزمورد توجه قرارداده و درآیه ۱۵۱سوره بقره می فرماید:کَمَا أَرْسَلْنَا فِیکُمْ رَسُولًا مِنْکُمْ یَتْلُو عَلَیْکُمْ آیَاتِنَا وَیُزَکِّیکُمْ وَیُعَلِّمُکُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَیُعَلِّمُکُمْ مَا لَمْ تَکُونُوا تَعْلَمُونَ /همان گونه که رسولی ازخودتان در میان شما بخواند و شما را پاک کند و به شما کتاب و حکمت بیاموزد و آنچه را نمی دانستید، به شما یاد دهد.

حال مربی چه چیزی را یاد دهد باید گفت؛ آموزش هرعلمی که مفید باشد ارزشمند است، اما ارزش همه علوم یکسان نیست ومسلماً ارزش علم دین با سایر علوم قابل مقایسه نیست و آموزش احکام و معارف دینی مقدمه وشرط لازم رسیدن به سعادت ابدی است از این رو در سیره معصومان (ع) نیز مورد توجه است. محتوای آموزش در بخش های گوناگون تربیت، اعم از تربیت دینی، اجتماعی، سیاسی و...متفاوت است و بخش مهمی از آموزش ‌را تشکیل می دهد.

آنچه دراین باره مهم به نظرمی رسد در اختیار گذاردن آگاهی های لازم به روش مطلوب و به موقع ازسوی مربی وچگونگی ارائه محتوا توسط آموزگاراست. اصول و روش هایی که او با استفاده ازآنها محتوای آموزشی را به دانش آموز آموزش می دهد و نیزشیوه برخورد معلم در هنگام آموزش به مراتب از محتوا مهم تراست. زیرا محتوا هر چه خوب و مهم باشد، اگر از روش های صحیح آموزش داده نشود، ممکن است تلاش های معلم و وقت ارزشمند دانش آموز را بر باد دهد.

برتری آموزش برعبادت

درسیره نبوی نیزمی خوانیم؛ روزی پیامبر گرامی اسلام (ص) وارد مسجد شد و با دو گروه رو به رو شد؛ گروه اول به تعلیم و تعلم و بحث و مذاکره علمی و گروه دوم به نماز، دعا وعبادت خدا مشغول بودند. حضرت فرمود:هردوگروه برخیروصواب هستند، ولی من برای تعلیم و آموزش فرستاده شده ام "بالتعلیم ارسلت " سپس حضرت در جمع کسانی که به بحث و مذاکره علمی مشغول بودند، نشست. / بحارالانوار؛ ج ۱، ص ۲۰۶.

عبدالرحمن سلمی، سوره حمد را به یکی از فرزندان امام حسین (ع) آموخت وقتی سوره را بر پدر قرائت کرد، امام (ع) هزار دینار و هزار حله به معلم داد و دهان او را پر از در کرد.

برخی برامام خرده گرفتند، چرا این مقدار هدیه می دهید!؟ امام فرمود: "این یقع هذا من عطائه" چگونه این هدیه می تواند با آنچه او به فرزند من عطا کرده برابری کند. "/ مناقب آل أبی طالب - ابن شهر آشوب - ج ٣ - الصفحة ٢٢٢

امام عسکری (ع) نیز می فرماید:زنی نزد حضرت فاطمه زهرا (س) آمد و عرض کرد:مادری پیر، ضعیف و ناتوان دارم، مساله ای در امر نماز برای او پیش آمده است، مرانزد شما فرستاده تا پاسخ آن را بگیرم. حضرت به سئوال او پاسخ داد. سوال دوم را طرح کرد، حضرت پاسخ داد. تا ده سوال را مطرح کرد و پاسخ گرفت؛ سپس عرض ‌کرد: بیش از این شما را به زحمت نیندازم! حضرت فرمود:هرگاه خواستی نزد من بیا وازمن بپرس و جواب خواهم داد. سپس فرمود؛ به من بگو آیا اگر کسی خود را یک روز اجیر کرده باشد تا بار سنگینی را در برابر هزار دینارروی بام ببرد، برای او مشقت دارد؟ زن عرض کرد: خیر حضرت فرمود:من در برابرهر پرسش، پاداشی بیش از مرواریدهای انباشته میان زمین تا عرش می گیرم، پس سزاوار آن است که (پرسش تو) بر من دشوار نباشد. / بحارالانوار، ج ۲، ص ۳

مخلص کلام آنکه مربیان و معلمان و جامعه فرهنگی نیک می دانند رسالت آنان به تعبیرامام خمینی "ره" رسالت انبیاء است و این مهم زمانی خود را بیشتر نشان می دهد که نسل جوان انقلابی امروز که ازمیان آنان شهید فهمیده ها و علی لندیها، نوجوان فداکاری که از خود می‌گذرد تا جان دو بانوی گرفتار در دود و آتش در ایذه را نجات دهد، حاصل آموزش بر مبنای دین و آموزه های آن است که رسالت همه انبیاء الهی می باشد.

معلمی را پاس بداریم.

حمید نیکزاد مشاور وزیرآموزش و پرورش

۳۱۳/۱۷