به گزارش خبرگزاری حوزه از شیراز، حکومت سعودی که برخاسته از تفکر وهابیت است سیاست را از دین و احکام شریعت جدا می داند به همین دلیل با کوچکترین کنشگری سیاسی در مناسک حج برخورد می کند و مانع از فعالیت های سیاسی حتی علیه دول کفر می شود، از همین رو هر نوع فعالیتی که بوی سیاست از آن به مشام برسد در اعمال حج را بدعت دانسته و ممنوع کرده‌اند.

بیشتر بخوانید:

تأثیر انقلاب اسلامی بر حج (بخش اول)

با پیروزی انقلاب اسلامی و پیام ها و سخنرانی‌های امام خمینی(ره) روح تازه‌ای در کالبد مناسک حج دمیده شد و مراسمی که صرفا مناسکی عبادی و فردی شده بود را به کنگره‌ای عظیم که فعالیت و نشاط جامعه اسلامی در آن به وضوح نمایان بود تبدیل نمود.

محورهای مهمی که می‌توان آنها را تأثیرات سیاسی و اجتماعی انقلاب بر حج به حساب آورد را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

الف) دعوت به وحدت اسلامی

یکی از راهبردهای تاریخی دشمنان اسلام برای ضربه زدن به امت اسلامی دامن زدن به اختلافات مذهبی و شقاق در صفوف مسلمین بوده که وهابیت به عنوان یکی از تراژدی های قرن اخیر بیشترین نقش آفرینی را در تحقق راهبرد تفرقه افکنی داشته است.

اگرچه در طول تاریخ معاصر بزرگانی از شیعه و سنی مثل سید جمال الدین اسدآبادی، آیت الله العظمی بروجردی و شیخ شلتوت ندای وحدت امت اسلامی سر داده‌اند و به دنبال ایجاد یک جبهه منسجم اسلامی در مقابل دشمنان واقعی اسلام بوده‌اند، لکن با روی کار آمدن نظام جمهوری اسلامی این ندا با صدای رساتری به جهان اسلام رسید و نظر بسیاری از نخبگان کشورهای اسلامی را به خودش جلب نمود. سخنرانی‌هایی که امام خمینی از بدو انقلاب درباره‌ی جهان اسلام ایراد می‌کرد و پیامهایی که به کنگره حج ابلاغ می‌فرمود همه آنها توصیه‌هایی بود که مسلمانان را دعوت به همبستگی و اتحاد می‌کرد. در همان ابتدای انقلاب امام خمینی در پیامی به مسلمانان ایران و جهان به مناسبت ایام حج چنین می‌گوید: «از جمله وظایف در این اجتماع عظیم دعوت مردم و جوامع اسلامی به وحدت کلمه و رفع اختلافات بین طبقات مسلمین است که خطبا و گویندگان و نویسندگان در این امر حیاتی اقدام نمایند و کوشش کنند در به وجود آوردن جبهه مستضعفین که با وحدت جبهه و وحدت کلمه و شعار لا اله الاّ الله از تحت اسارت قدرتهای شیطانی اجانب و استعمارگران و استثمارگران بیرون آیند و با اخوت اسلامی بر مشکلات غلبه پیدا کنند».

و در جایی دیگر در حکم انتصاب پنج نماینده در امور حج اینگونه اضافه می‌کنند: «این حقیقت را به همگان گوشزد کنند که دشمنان اسلام با تمام قوا سعی در ایجاد تفرقه و اختلاف میان جوامع اسلامی دارند و به هر نام و هر وسیله که شده می‌کوشند تا با درگیری میان مسلمانان زمینه را برای تسلط کامل و مجدد خود بر همه کشورهای اسلامی و چپاول و غارتگری خود مساعد سازند و به همین جهت لازم است از هر گونه عمل تفرقه انگیز خودداری کنند که این یک وظیفه شرعی و الهی است.» امام خمینی(ره) به درستی رمز مشکلات و گرفتاریهای جهان اسلام را شناخته بود و به مناسبت‌های مختلف آن را به مسلمانان جهان گوشزد می‌کرد، در فرازی دیگر از پیامشان اینگونه مسلمانان جهان را مورد خطاب قرار می‌دهند: «ای مسلمانان جهان و ای پیروان مکتب توحید! رمز تمام گرفتاریهای کشورهای اسلامی اختلاف کلمه و عدم هماهنگی است و رمز پیروزی، وحدت کلمه و ایجاد هماهنگی است که خداوند تعالی در یک جمله بیان فرموده: «واعتصموا بحبلِ الله جمیعاً و لا تفرقوا» اعتصام به حبل الله بیان هماهنگی جمیع مسلمین است همه برای اسلام و به سوی اسلام و برای مصالح مسلمین و گریز از تفرقه و جدایی و گروه گرایی که اساس همه بدبختی‌ها و عقب‌افتادگی‌هاست.از خداوند متعال عظمت اسلام و مسلمین و وحدت کلمه مسلمانان جهان را خواستارم».

این توصیه به وحدت و هماهنگی را ما در فتاوای ایشان و دیگر مراجع بزرگوار نیز می‌توانیم مشاهده کنیم به گونه‌ای که همه آنها شیعیان را سفارش به شرکت در جماعات اهل سنت می‌نمودند: «در وقتی که در مسجدالحرام یا مسجدالنبی نماز جماعت منعقد شد مؤمنین نباید از آنجا خارج شوند و باید از جماعت تخلف نکنند و با سایر مسلمین به جماعت نماز بخوانند».

این سیاست انقلاب اسلامی که بعد از رحلت امام خمینی«ره» نیز توسط مقام معظم رهبری استمرار یافت ایران را تبدیل به بزرگترین منادی وحدت اسلامی کرد و بسیاری از نقشه های دشمنان را خنثی نمود اگرچه هنوز امت اسلامی با جایگاه والایی که در دنیای امروز باید داشته باشد فاصله زیادی دارد که امید است با اتحاد و همبستگی و مقاومت در برابر کشورهای سلطه‌گر به آن جایگاه رفیع دست یابند.

انقلاب اسلامی و بعد اجتماعی و سیاسی حج

ب) افشای توطئه دشمنان اسلام و موج بیداری اسلامی

تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی بصیرت و آگاهی مسلمانان جهان از شرایط پیرامونی خودشان بسیار کمتر از این بود، غالب مسلمانان سرگرم مسائل فرعی و گاهی اوقات انحرافی بودند، که کشورهای استعماری برای سرگرم کردن آنها برایشان طراحی کرده بودند ترویج شعار عربیت در مقابل عجمیت و تحریک حس ناسیونالیستی در کشورهای اسلامی و تشدید اختلافات قومی و مذهبی از این قبیل موارد بودند.

یکی از دستاوردهای بزرگ انقلاب اسلامی این بود که نوک پیکان تهاجم خود را به سمت جبهه استعمار و در رأس آن آمریکا و شوروی قرار داد و این مسأله را برای جهان اسلام هم ثابت نمود که دشمنان واقعی اسلام آمریکا، انگلیس، شوروی و نظام سلطه هستند همانها که آموزه‌های اسلام را بزرگترین مانع بر سر راه سیاست‌های استعماری خود می‌دانند.

با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران چراغ امیدی در قلب امت جهانی اسلام روشن شد و مسلمانان که تا آن هنگام فکر می‌کردند برای رهایی از یک ابرقدرت باید به ابرقدرت دیگری روی آورند یا بعضی که گمان می‌کردند امکان برقراری حکومت اسلامی در این عصر و زمانه وجود ندارد به طور کلی متحول شدند از جمله این که پس از پیروزی انقلاب اسلامی از نفوذ اندیشه‌های مارکسیستی و دیگر مکاتب الحادی در میان مسلمانان کاسته شد و در مقابل، اسلام راهنمای عمل انتخاب گردید.

از جمله اهداف سیاسی امام خمینی بیداری ملت‌های دربند و محروم بر اساس افشای نقشه‌های پلید دشمنان و شکستن باور کاذب ملت‌ها از قدرت‌های استکباری و تقویت اراده عمومی برای دفاع همه جانبه از منافع ملت‌هاست به طوری که ایشان تعمیق آگاهی و هشیاری دائمی ملت‌ها را وظیفه اولیه انقلاب اسلامی می‌داند از این رو بهترین فرصت برای این افشاگری ایام حج و مراسم باشکوه مسلمانان در سرزمین وحی می‌باشد چرا که میلیون ها مسلمان از سرتاسر عالم در آنجا جمع شده‌اند و اگر پیام انقلاب به آنها ابلاغ شود، همین‌ها بهترین سفیران برای انتقال پیام بیداری ملت‌ها هستند و امام خمینی به خوبی به این مهم واقف بود. در فرازی از پیام امام خمینی به مسلمانان جهان آمده است: «امروز جهان اسلام به دست آمریکا گرفتار است شما برای مسلمانان قاره‌های مختلف جهان پیامی از خداوند ببرید پیامی که به غیر از خدا بردگی و بندگی هیچ کس را نداشته باشید» و در جای دیگر اینگونه می‌ فرماید: «حجی که خدای تبارک و تعالی می‌خواهد و آن حجی که اسلام از ما خواسته است آن است که وقتی می‌روید حج، این مسلمین بلاد را بیدار کنید، متحد کنید باهم».

حضرت امام در راستای بیداری بخشی به مسلمین سه عنصر صهیونیسم، سرمایه‌داری و کمونیسم را ریشه‌های اصلی فساد در جهان بشریت دانسته نابودی آنها را از اهداف مهم انقلاب اسلامی می‌داند: «ما در صدد خشکانیدن ریشه‌های فاسد صهیونیسم، سرمایه‌داری و کمونیسم در جهان هستیم. ما تصمیم گرفته‌ایم به لطف و عنایت خداوند بزرگ نظام‌هایی را که بر این سه پایه استوار گردیده‌اند نابود کنیم و نظام اسلام رسول الله(ص) را در جهان استکبار ترویج نماییم و دیر یا زود ملت‌های دربند شاهد آن خواهند بود.»

با توجه به اهتمام امام در افشاگری توطئه‌های شرق و غرب علیه جهان اسلام گروهی از مسلمانان کشورهای جهان به خصوص جامعه نخبگان آنها علی‌رغم فشارهای مختلف رسانه‌ای و تبلیغاتی به گوشه‌ای از زوایای پنهان جنایت‌ها و خیانت‌های کشورهای استعماری و عمال آنها علیه جهان اسلام پی بردند، شکل‌گیری مقاومت مردم لبنان و فلسطین پس از طرح‌های به اصطلاح سازش، بیداری نسبی مردم تونس، مصر، لیبی، بحرین و یمن به برکت مقاومت‌ها و ایستادگی‌های ملت ایران پس از انقلاب اسلامی می‌باشد که حتی بیگانگان نیز به آن اعتراف کرده‌اند.

این تجدید حیات اسلام، آثار مختلفی را برای جنبش‌های اسلامی به ارمغان آورد یکی از این آثار انتخاب اسلام به عنوان بهترین و کاملترین شیوه مبارزه است که تا قبل از آن وجود نداشت چرا که ناسیونالیسم عربیت محور مبارزه با اسرائیل بود که نتیجه‌ای مطلوب به همراه نداشت، سخنگوی جهاد اسلامی فلسطین در ملاقات با امام خمینی(ره) در این باره گفت: «انتفاضه بارقه‌ای از نور و بازتابی از پیروزی‌های بزرگ انقلاب شماست انقلابی که بزرگ‌ترین تحول را در عصر ما به وجود آورد».

روشن است که مناسک حج به عنوان یکی از مهمترین ابزار بیداری امت اسلامی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد، پیامهایی که هر ساله رهبران ایران به کنگره‌ی عظیم حج ابلاغ می‌کنند و حضور مردم و مسئولین ایرانی در میان مسلمانان و ارتباط مستقیم با آنها خود، نوعی پیام رسانی به جهان اسلام است.

انقلاب اسلامی و بعد اجتماعی و سیاسی حج

ج) برائت از مشرکین

مسلمانان عنوان «برائت از مشرکین» را اولین بار در آیه ۳ سوره مبارکه توبه شنیدند که خداوند فرمود: «و أذانٌ مِن اللهِ و رسولِه إلی الناس یوم الحجّ الأکبرِ أنّ اللهَ بَرئٌ من المشرکین و رسولُه ... ».

اما در طول سال های قبل از انقلاب به دلیل تفکر حاکم بر مسئولان حج عربستان، حضور حجاج در سرزمین وحی خالی از هر گونه ابراز برائت نسبت به دشمنان اسلام بود، اما با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، امام خمینی این حکم قرآنی را که قرنها به فراموشی سپرده شده بود مجدداً احیاء کرد و با برپایی مراسم برائت از مشرکین، آمریکا را به عنوان شیطان بزرگ و مهمترین دشمن جهان اسلام به مسلمانان معرفی نمود از این رو از همان سالهای آغازین پیروزی انقلاب، دست اندرکاران حجاج ایرانی سازماندهی این مراسم که تجلّی تبرّی جستن از شیطان و اولیاء او بود را بر عهده گرفتند و به دنبال بیداری بسیاری از مسلمانان هر ساله بر تعداد شرکت کنندگان در مراسم برائت از مشرکین از کشورهای مختلف دنیا افزوده می‌شد فشار و امتناع دولت سعودی از برگزاری این مراسم نیز مانع اعلام انزجار مسلمانان از آمریکا و اسرائیل نشد و تا جایی پیش رفت که حکومت سعودی ناچار شد جهت تأمین خواسته‌های اربابانش جنایت سال ۱۳۶۶ را انجام دهد و صدها تن از حجاج خانه خدا را در حرم امن الهی در حین انجام مراسم برائت از مشرکین به خاک و خون بکشاند. این جنایت به قدری امام را متأثر کرد که تا مدت‌ها در سخنرانی‌ها و پیام‌ها از آن یاد می‌کردند که: «اگر ما از مسأله قدس بگذریم، اگر ما از صدام بگذریم، اگر ما از همه کسانی که به ما بدی کردند بگذریم نمی‌توانیم از مسأله حجاز بگذریم» و در جایی دیگر فرمودند: «کشتار زائران خانه خدا توطئه‌ای برای حفظ سیاست‌های استکبار و جلوگیری از نفوذ اسلام ناب محمدی(ص) است».

به هر حال احیای مراسم برائت از مشرکین ابتکاری بود که از ناحیه انقلاب اسلامی و با اصرار و تأکید امام خمینی«ره» صورت پذیرفت و تا کنون هم ادامه دارد به گونه‌ای که پیام سالیانه رهبر معظم انقلاب در همین مراسم برای جهانیان قرائت می‌شود. امام خمینی(ره) در جایی می‌فرماید: «ما با اعلام برائت از مشرکین تصمیم بر آزادی انرژی متراکم جهان اسلام داشته و داریم و به یاری خداوند بزرگ و با دست فرزندان قرآن روزی این کار صورت خواهد گرفت» ایشان در بیانات مفصّلی خطاب به مسلمانان ایران و جهان فلسفه‌ی وجودی مراسم برائت از مشرکین را تشریح می‌کنند که بخش‌هایی از آن بدین قرار است: «اعلان برائت از مشرکان که از ارکان توحیدی و واجبات سیاسی حج است باید در ایام حج به صورت تظاهرات و راهپیمایی با صلابت و شکوه هر چه بیشتر و بهتر برگزار شود ... مگر تحقق دیانت جز اعلام محبت و وفاداری نسبت به حق و اظهار خشم و برائت نسبت به باطل است؟ حاشا که خلوص عشق موحدین جز به ظهور کامل نفرت از مشرکین و منافقین میسر شود و کدام خانه‌ای سزاوارتر از کعبه و خانه امن و طهارت که در آن به هر چه تجاوز و ستم و استثمار و بردگی و یا دون صفتی و نامردمی است عملاً و قولاً پشت شود و در تجدید میثاق الستُ بربّکم بت آلهه‌ها و «اربابان متفرقون» شکسته شود و خاطره مهمترین و بزرگترین حرکت سیاسی پیامبر(ص) در «و اذانٌ من الله و رسوله الی الناس یوم الحج الاکبر» زنده بماند و تکرار شود چرا که سنّت پیامبر(ص) و اعلان برائت کهنه شدنی نیست...».

امروز فریاد برائت از مشرکین ایران به قدری در دل ملت‌های جهان اثر گذارده که نمونه‌های آن را با به آتش کشیدن پرچم آمریکا در اقصی نقاط عالم و حتی کشورهای غیر مسلمان می‌بینیم، امروز ندای بیزاری جستن از آمریکا و اسرائیل و انگلیس منحصر به ایرانیان نیست و بسیاری دیگر از مسلمانان نیز به این جبهه مقدس پیوسته‌اند و این ندا را گاهی از کنار خانه خدا در حال طواف به قصد قربت به گوش همه جهانخواران عالم رسانده‌اند. پرواضح است عده‌ای که خود را برخاسته از متن مسلمانان می‌دانند به منظور راضی ساختن اربابان خویش با این عمل بزرگ به مخالفت برخاسته و از انجام آن ممانعت به عمل آورند اما اینان خود نیز می‌دانند که در مقابل طوفان خشم امت اسلامی علیه دشمنان اسلام خسی بیش نیستند و یارای مقاومت در مقابل خیل عظیم انسان‌های پاک‌باخته‌ای که به دنبال عزّت و سربلندی جهان اسلام هستند را ندارند. چه خوب فرمود آن امام روشن ضمیر که فرمود: «باید دست شیاطین را از کعبه و حرم کشورهای اسلامی که حریم آن است قطع کرد».

و ما به امید آن روز نشسته‌ایم.

والسلام

والحمد لله رب العالمین

محمد استوار میمندی