حجت الاسلام والمسلمین محمدحسن زمانی در گفت وگو با خبرگزاری حوزه با اشاره به اهمیت موضوع تقریب مذاهب اسلامی گفت: اولین رکن تقریب، رکن توحیدی است. خداوند متعال در خصوص تقریب و وحدت مسلمانان تأکیدات غیر قابل انکاری دارند و هیچ کسی را نمی توانیم بیابیم که این مباحث را زیر سوال ببرد.
وی افزود: یکی از آیاتی که مرتبط به وحدت آیات ۱۰۳ تا ۱۰۵ سوره آل عمران است. در این آیات آمده است: «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُوا وَاذْکُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَکُنْتُمْ عَلَی شَفَا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَکُمْ مِنْهَا کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمْ آیَاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ»(۱۰۳)؛ «آیه وَلْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَأُولَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ(۱۰۴)؛ وَلَا تَکُونُوا کَالَّذِینَ تَفَرَّقُوا وَاخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْبَیِّنَاتُ وَأُولَئِکَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِیمٌ» ﴿۱۰۵﴾.
مشاور مدیرحوزه های علمیه در امور مذاهب اسلامی بیان کرد: وحدت، بین امت اسلامی از نظر شعار مورد قبول تمامی آحاد امت اسلامی است. هیچ مسلمانی یافت نمی شود که منکر اصل وحدت و مدعی وجوب تفرقه در بین امت اسلامی باشد. حتی فعال ترین افراد و گروه های تفرقه انگیز مسلمان نیز در شعار مدعی وحدت امت اسلامی هستند که این مساله به دلیل وجود فراوان آیات و روایات است.
وی با ذکر این مطلب که افراد و جریان هایی که عملا به جای تلاش برای تقویت امت اسلامی اقدام به تفرقه می کنند نیز وجود دارند، افزود: وحدتی که امام راحل و سپس مقام معظم رهبری و مراجع تقلید از جمله آیات عظام سیستانی و مکارم شیرازی و نوری و سبحانی و... مطرح کردند، یک شعار تاکتیکی موقت نیست بلکه برخاسته از اعتقاد عمیق این بزرگان به مسئله وحدت امت اسلامی است. دلیل این اعتقاد عمیق نیز آیات و احادیث فراوان از نبی مکرم اسلام و ائمه طاهرین(ع) است.
مسئله وحدت و پرهیز از تفرقه که یک ضرورت است
حجت الاسلام والمسلمین زمانی بیان کرد: به دنبال آیه ۱۰۰ آل عمران بیان می شود که مساله وحدت و پرهیز از تفرقه که یک ضرورت است به حدی مهم است که عده ای از فعالان جامعه اسلامی باید در این عرصه تلاش کنند و نکند که روزی تفرقه بر امت اسلامی عارضه شود. جهت این تذکر شاید به این دلیل باشد که خداوند می دانستند که برخی از افراد امت اسلامی عملا وارد جدا سازی فرقه ای و تفرقه می شوند. لذا در ادامه بیان می کند که وحدت از مصادیق خیر و معروف است وتفرقه را مصداق منکر بر می شمارد.
عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) یادآورشد: در ادامه آیه بیان می دارد که ما نمی گوییم که عذاب عظیم تنها ویژه مخالفان وحدت است ولی با توجه به بیاناتی که انجام شده است احتمال بسیاری بر این می رود.
وی با اشاره به آیه «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَیْنَ أَخَوَیْکُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ»، گفت: خداوند در این آیه یعنی آیه ۱۰ سوره حجرات به مساله اخوت بین همه مومنین عالم اشاره می کند. خداوند این اشاره با کلمه انما، موکد می کند قطعا اختلافات سلیقگی و معرفتی بین برادران وجود خواهد داشت ولی خداوند بیان می کند که اختلافات را کنار بگذارید.
حجت الاسلام والمسلمین زمانی با اشاره به آیه ۱ سوره نسا بیان کرد: خداوند در این آیه بیان می دارد که «یَا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا کَثِیرًا وَنِسَاءً وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَلَیْکُمْ رَقِیبًا»، به این نکته اشاره می کند که مسلمانان در واقع تفاوتی باهم ندارند.
وی گفت: آیه بعدی آیه ۶۳ سوره انفال است که به آیه الفت معروف است. خداوند در این آیه می فرماید: «وَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ لَوْ أَنْفَقْتَ مَا فِی الْأَرْضِ جَمِیعًا مَا أَلَّفْتَ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ وَلَکِنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَیْنَهُمْ إِنَّهُ عَزِیزٌ حَکِیمٌ».
مشاور مدیرحوزه های علمیه در امور مذاهب اسلامی افزود: آیه بعدی آیه ۹۲ سوره انبیا است. خداوند در این آیه که به آیه امت واحد معروف است می فرماید : «إِنَّ هَذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّکُمْ فَاعْبُدُونِ». مفسران ذیل این آیه شریفه نکات ارزشمندی را مطرح کرده اند که فضلا می توانند راجع به ربط سه جمله ای که ظاهرا بی ربط به هم می رسد پژوهش کنند. این سه جمله شامل وحدت امت واحده است. خداوند در یک جمله خبری گزاره امت واحده را بیان می کند که می توان وحدت اجتماعی گذاشت ولی در جمله دوم یک جمله مستقل است مفاد این جمله وحدت و توحید ربوبی است. توحید ربوبی یک مسئله عقیدتی است نه اجتماعی که ظاهرا با جمله اول بی ربط است. جمله سوم فاعبدون است که به آن توحید عبادی می گوییم. به دلیل اینکه خداوند را حکیم می دانیم و خود این قرآن نیز حکیم است حکمت خداوند اقتضا می کند که این سه جمله کنار هم بی ارتباط بهم نباشد بلکه یک پیوند عمیق بین این سه وجود دارد که بر طلاب و فضلا است که با اندیشیدن و مطالعه این رابطه را کشف کنند.
استاد حوزه بیان کرد: اولین تحلیلی که برای ارتباط با این سه جمله وجود دارد با اندکی تامل باید گفت که به این رابطه می توان توجه پیدا کرد که جمله دوم تعلیلی برای جمله اول است با این توضیح که در جمله اول خداوند با اینکه جمله خبریه دارد، ولی در واقع جمله خبریه تعلیمی و در مقام انشاء است. یعنی ای مردم باید بدانید که باید امت واحده باشد. این القا در مقام انشا است.
وی افزود: دلیل وحدت، در جمله دوم بیان شده است یعنی ما چون توحید ربوبی را قبول داریم باید به وحدت التزام کنیم. رب واحد مربوب واحد را می طلبد. چنانکه مربی واحد مربای واحد را اقتضا می کند. نتیجه طبیعی مربی واحد مرباهای واحد است. اگر این گونه باشد یعنی یا مرباها این وحدت را نپذیرفتند یا نشانه عجز مربی.
مشاور مدیرحوزه های علمیه در امور مذاهب اسلامی گفت: رب، مربی است که خالق مربوب است پس امت اسلامی که یک رب دارد یک گونه تربیت شده است و باید متحد باشد. به این دلیل که خداوند مربی اصلی بوده است. پس باید متحد شوید. پس توحید ربوبی مولد اجتماعی و سیاسی است. فاعبدون به معنی اطاعت است. خداوند خالق و مربی است. اگر بنا به اطاعت شد باید خدا را در بخش مطلق اطاعت باشد ولی طبعا مراد آن نماز نیست چون با دو جمله قبلی بی ارتباط است پس باید دنبال واجبی باشیم که با آن دو جمله مرتبط باشد. یعنی باید دنبال امری باشید که در امر توحید و وحدت باشد. وقتی این چنین شد چند نتیجه به دست می آید.
تلاش یک عالم مسلمان برای وحدت اسلامی یک عبادت بزرگ است
وی اظهارکرد: اول اینکه تلاش یک عالم مسلمان برای وحدت اسلامی یک عبادت بزرگ است. دوم اینکه کسی به عنوان عابدترین نام گذاری می شود که فعال ترین فرد در این حوزه باشد. سوم اینکه تارک فعالیت وحدت، تارک عبادت است. برخی عالمی را اعبد می دانند که کمتر به وحدت می پردازد ولی طبق این آیه قطعا او اعبد نیست.
حجت الاسلام والمسلمین زمانی اظهارکرد: در سوره متقین خداوند تعبیر فاتقون دارد یعنی تلاش یک مسلمان برای تقویت وحدت مصداق تقوا است و ترک وحدت و واگذاری یک جامعه برای تفرقه مصداقی از بی تقوایی است. صدها حدیث از پیامبر اسلام و ائمه معصومین در این زمینه وجود دارد. نخستین حدیث از امام علی(ع) در وصیت نامه خودشان است که در زمان شهادت ذکر شده است. ایشان در این وصیت نامه بیان می کنند که شما را به خدا به اصلاح ذات البین بپردازید. جمله مهم آن است که ایشان به دو امام بعد از خویش می فرمایند که من پیامبر شنیدم که ایشان فرمودند اصلاح ذات البین از تمامی نماز و روزه های انسان در عمرش بالاتر است که من هنوز عمق آن را درک نکرده ام. این امر نشان دهنده این است که اگر علمای اسلام اعم از شیعه و سنت به اصلاح ذات البین بپردازند به این مقام می رسند. کتاب الوحده فی الکتاب و السنه از سوی آیت الله ری شهری نوشته است که کتاب خوبی در این زمینه است.
مشاور مدیرحوزه های علمیه در امور مذاهب اسلامی بیان کرد: سخن دیگر آن است که وحدت اسلامی در بین شیعیان و اهل سنت ایران یکی از عوامل چشمگیر پیروزی انقلاب اسلامی ایران بود و اگر اهل سنت همراهی نمی کردند و درگیری مذهبی ایجاد می کردند انقلاب ما این موفقیت فعلی را نداشت.
وی با ذکر این مطلب که پنجاه عالم شهید اهل سنت در کردستان از جمله مصادیق این همراهی اهل سنت با انقلاب اسلامی است که اسامی و زندگی نامه های ایشان وجود دارد، اظهارکرد: بر طلاب و فضلا و رسانه ها است که از این شهددا بیشتر یاد کنند. در حال حاضر عده ای از عالمان و فرهیختگان اهل سنت هستند که پای این انقلاب هستند. گرچه افراد جاهلی هم هستند که با وحدت در بین شیعه و سنت مقابله کردند وجود دارد ولی گناه افراد معدود را نمی توان به یک مذهب متصل کرد.
حجت الاسلام والمسلمین زمانی بیان کرد: چنانکه وحدت اسلامی بین اهل سنت و شیعه تقویت شود و این وحدت برای صدور انقلاب در عالم نقش آفرین است باید با اهل سنت برای صدور انقلاب و عزت اسلامی تلاش کنیم. جامعه اهل سنت برای ما در اولویت هستند و باید روی این مسئله تأکید کنیم.
مراد از وحدت و تقریب
وی گفت: شهید مطهری بیان کردند که مراد از تقریب حذف یک مذهب و تلفیق همه مذاهب یا القا خصوصیات از هر یک از جریان های فکری نیست طبعا نام جریان های فکری باید باهم حضور داشته باشند وبا هم همکاری کنند.
مشاور مدیرحوزه های علمیه در امور مذاهب اسلامی افزود: مقصود از تقریب، نزدیک شدن اندیشه ای اهل سنت و شیعیان به یکدیگر است ولی برای شفاف ترشدن مفهوم تقریب باید گفت تقریب دارای چهار درجه است که از نظر تاریخی باید مراحل آن را به ترتیب بپیماییم تا به قله برسیم. مرحله اول تقریب ترک منازعات و جنگ ها و صب و نفرت و درگیری ها و ایجاد همزیستی مسالمت آمیز و زندگی با محبت کنار هم است.
این استاد حوزه بیان کرد: مرحله دوم، گامی بلندتر است که مرحله تعاون و همکاری مشترک بین مذاهب اسلامی در عرصه های مشترک اعم از اجتماعی و اقتصادی و علمی و نظامی و امنیتی و فرهنگی و دینی است. با صراحت عرض می کنیم که علمای دینی می توانند در حوزه دینی از جمله تفاسیر مشترک بنویسند. می توانند در موارد خاص دو نظر خاص خود را بنویسند. اخلاق و عرفان و فلسفه مشترک را می توان نگاشت. موسوعه احادیث مشترک را نیز در این میان می توان نگاشت تا علمای دو طرف از احادیث یکدیگر بهره ببرند.
وی گفت: در فقه نیز می توانیم به فقه مقارن اقدام کنیم. امروزه می بنیم که مرحوم مغنیه، الفقه فی مذاهب الخمسه را نوشته است. آیت الله مکارم دایره المعارف فقه مقارن را نیز در حال نگارش دارند.
مشاور مدیرحوزه های علمیه در امور مذاهب اسلامی افزود: راجع به احادیث مشترک نیز هم دارالحدیث دایرة المعارف احادیث مشترک را نوشته و دارالتقریب نیز چهل جلد احادیث مشترک را در قالب موسوعه منتشر کرده است. البته به شکل پراکنده نیز کتاب های تخصصی حدیثی مشترک نوشته شده است.
وی با ذکر این مطلب که این مساله به معنای تحمیل یک مذهب به مذهب نیست عنوان کرد: مرحله سوم، اطلاع رسانی دیدگاه های خاص هر مذهب به مذهب دیگری است. در خصوص مسایل اختلافی و از بین بردن اطلاعات غلط از یکدیگر می توانیم کار کنیم. یکی از مهمترین مشکلات وحدت زدا همین اطلاعات غلط است. مثلا ممکن است به اهل سنت بگویند که شیعیان که با مهر کربلا نماز می خوانند خاک حرم امام حسین را بالاتر از هر حرمت خدا می دانند. نگاه اهل سنت، نگاه محبت به ائمه است و اگر شناخت های غلط زدوده شود در مرحله سوم خوشبینی به جای بد بینی خواهد نشست.
حجت الاسلام والمسلمین زمانی گفت: مرحله چهارم که قله تقریب است گفتمان علمی دوستانه بین بزرگان و پیشوایان مذاهب اسلامی است که ادله را به یک دیگر ارایه دهند و بیاندیشند تا هر کدام از دلایل را که طرفین قوی تر دیدند رای واحد را صادر کنند. گرچه منتظر نیستیم که همه علما در همه مسایل به نظر مشترک برسند ولی قطعا در یک سری مسایل به وحدت نظر می رسند چنانچه در گذشته در الازهر و مجلس علمای جده دارای سابقه است و فقهای اهل سنت به نظر فقهی ائمه اهل البیت در الازهر مبدل به قانون شده است که ریز این فتاوا را دکتر بی آزار شیرازی در کتاب خویش گزارش کرده اند.
وی اظهارکرد: میوه دوم آن است که در مسایلی که اختلاف نظر باقی بماند طرفین متوجه به علمی بودن و مستند بودن فتوای نظر مقابل می رسند. یعنی مبنای علمی بر دو طرف اثبات می شود.
این مبلغ عرصه بین الملل یادآورشد: علی رقم اینکه همه آحاد امت اسلامی پیروان هر مذهبی در شعار مدعی مذهب هستند پس چرا جمع زیادی از پیروان مذاهب از وحدت و تقریب استقبال نکردند بلکه عده ای از روحانیون شیعه و سنی با تقریب جنگیدند و مخالفت خود را به شکل آشکار و پنهان با تقریب اعلام کردند و کم نیستند کسانی که در هیچ کنفرانس وحدت شرکت نکرده و نخواهند کرد بلکه شرکت در این کنفرانس را نشانی از ضعف ایمانی مذهبی افراد تلقی می کنند. یعنی برخی از اهل سنت عالمانی که در این کنفرانس شرکت می کنند را ضعیف الایمان بر می شمارند و یا فکر می کنند که بر اساس تطمیع در این کنفرانس شرکت کرده اند.
مشاور مدیرحوزه های علمیه در امور مذاهب اسلامی با ذکر این مطلب که از دیگر سوی برخی از عالمان شیعه نیز با حضور در این مراسم مورد تهمت های مختلف می شوند، یادآورشد: سوال این است که این طیف ها که ضد دین نیستند و بسیاری از آنها متدین هستند. مخالفان تقریب در شیعه خود را متدین تر می دانند و همچنین سنی ها هم به همچنین. واقعیت این است که نمی توانیم تدین آنها را انکار کنیم.
عوامل وحدت گریزی برخی علمای شیعه و سنی؛ ۱۱ عامل مهم
وی گفت: این مسئله نیازمند یک جراحی و کالبدشکافی است. در این چهل سال سابقه فعالیت در عرصه وحدت در جهان اسلام (۳۰ کشور جهان) به ده عامل رسیده ام.
نخست:
داشتن اندیشه تکفیری در بین جمعی از اهل سنت و شیعیان
استاد حوزه بیان کرد: وهابیان وداعشی ها دارای اندیشه تکفیری هستند. علی رغم اینکه خود را متدین ترین می دانند ولی به این دلیل که شرط مسلمان شمردن یک مسلمان را هم فکری با عقاید خاص و احکام فقهی خاص خود را می دانند و فردی را که فاقد این اعتقادات باشد را فاقد شرط اسلامیت می دانند به این دلیل دیگر افراد را غیر مسلمان دانسته و در نهایت کافر بر می شمارند و نمی توانند اعتقاد با آنها را داشته باشند چون وحدت با مشرک جایز نیست و باید قطع ولایت با آنها را داشته باشیم. نفی توسل و تبرک و زیارت در نگاه آنها جزو اصول است و به همین دلیل شیعیان و اکثریت اهل سنت عالم که به معتقد به توسل و تبرک و زیارت هستند آنها را کافر می دانند. به همین دلیل کشته های اهل سنت به دست داعش خیلی بیشتر از شیعیان است. نخست وزیر عراق بیان کرد که ۷۵ درصد کشته های عراقی به دست داعش سنی بودند.
حجت الاسلام والمسلمین زمانی گفت: در بین شیعیان نیز افرادی هستند که معتقد هستند اگر کسی منکر امامت اهل بیت شود به دلیل اینکه یکی از اصول عقاید حقه را انکار کرده اصلا مسلمان نیست و برخی او را کافر تلقی می کنند ولی برخی او را مومن نمی دانند. قرآن می فرماید که ایمان دارای درجاتی است و به همین دلیل برخی منکران ولایت را دارای درجه اندک ایمان می دانند. اگر یک شیعه معتقد باشد که مسلمانانی که معتقد به امامت اهل بیت نیستند مومن نیستند نمی توان از آنها انتظار داشت که معتقد به تقریب هستند.
دوم:
اعتقاد به کثرت افتراقات و اختلافات بین دو مذهب
عضو هیئت علمی موسسه دارالاعلام لمدرسه اهل البیت(ع) اظهارکرد: اگر کسی معتقد باشد که این اختلافات بسیار زیاد باشد نمی تواند به وحدت دل بدهد. تخیل کثرت افتراقات عامل دوم این عرصه است. اگر در میزان دو درصد مشترکات و مفترقات دقت کنیم به این واقعیت می رسیم که اشتراکات ما بسیار بیشتر از اختلافات است. در امهات احکام مسلمانان ما با اهل سنت شریک هستیم. اشتراکات اعتقادی در اخلاق و اعتقادات و کلام و فلسفه و عرفان و تاریخ اسلام و احادیث موج می زند.
وی گفت: در مصر با شیخ سابق الازهر مصاحبه ای شد و ایشان گفت که مشترکات شیعه و سنی نود درصد است. علمای دیگر نود و پنج درصد را هم ذکر کرده اند. نگاه جامعه وحدت گریز با مشاهده این آمارها عوض می شود.
سوم:
اطلاعات غلط پیروان مذاهب و اعتماد به نقل قول های ضد یکدیگر
حجت الاسلام والمسلمین زمانی اظهارکرد: اگر یک نظر اهل سنت بخواهد کتاب های دروغین را بخواند قطعا ضد شیعه خواهد شد. اینکه می گویند که شیعیان با همه اصحاب مخالف هستند یا اینکه شیعیان اهل بدعت هستند و... ، سخنان خطایی است. اگر شیعیان نیز به کتاب هایی که علیه اهل سنت نوشته شده اند گمراه می شوند در این عرصه. شیعیان لندنی تولید کننده این جریان هستند.
وی گفت: اهل سنت ایران و جهان را دارای محبت اجمالی نسبت به ائمه دیده ام. آنها نسبت به ائمه معروف ما مثل امام علی و امام حسین و... محبت عالی دارند و نسبت به ائمه دیگر مثل امامان نهم و دهم ما اطلاعات خاصی نداشتند و گرنه محبت اجمالی داشتند.
دستیار ویژه مدیر حوزه های علمیه کشور گفت: برخی از اهل سنت دارای عشق به اهل بیت هستند و ائمه اهل بیت(ع) را شافعان خود در دنیا و آخرت می دانند ولی اکثریت آنها به امامت اهل بیت(ع) هنوز نرسیده اند. البته طریقه صوفیه عزمیه در مصر که پرچم امامت اهل بیت(ع) را بلند کرده اند که این امر را نیز قبول کرده اند که باید معارف دینی را از این بزرگان گرفت.
وی گفت: در خصوص صحابه نیز گفته می شود که ما شیعیان با اصحاب پیامبر مخالف هستیم. ما معتقد هستیم که صحابه دارای درجات متفاوت بوده اند. یعنی برخی در درجات عالی بودند و برخی نیز هزاران حدیث شنیده بودند و برخی صدها حدیث شنیده بودند و برخی نیز تنها یک حدیث شنیده است و جزو اصحاب شمرده شده است.
مشاور مدیرحوزه های علمیه در امور مذاهب اسلامی اظهارکرد: همچنین التزامات علمی آنها نیز با هم متفاوت است. برخی اصلا گناه نکردند و برخی مسلمان به دنیا آمدند و جهاد کردند و در جهاد به شهادت رسیدند و جزو شفعا هستند. برخی از آنها خطاهایی کردند که حتی خلفای راشدین به اجرای حد بر آنها اقدام کردند که علاقه مندان می توانند در این زمینه به کتب مورخان اهل سنت که در این زمینه نوشته شده است مراجعه کنند.
چهارم:
تعریف غلط از تقریب
حجت الاسلام والمسلمین زمانی با ذکر این مطلب که برخی از شیعیان و اهل سنت مفهوم غلطی را از وحدت و تقریب در ذهن دارند و به همین دلیل مخالفت می کنند، یادآورشد: یعنی گاهی اوقات از تلفیق و حذف و یا اخذ مشترکات یا نفی کل مذاهب را درک می کنند که اشتباه است.
پنجم:
توهم ملازمه وحدت و تنزل از مواضع مذهبی
وی گفت: بسیاری تصور می کنند که با پذیرش اصل وحدت باید از مبانی خاص مذهبی خود را تنزل دهند. حال اینکه هیچ ملازمه ای بین این دو وجود ندارد بلکه وحدت و تقریب آن است که شیعیان و اهل سنت دوستانه باهم زندگی کنند ولی هر دوم ملتزم به مذهب خود باقی بمانند و این التزام در چند عرصه جلوه نماید، شامل التزام به ارکان اعتقادی هم از جمله امامت و غدیر و... در میان اهل سنت اعتقاد به ائمه اربعه و عدم نقد صحابه.
مشاور مدیرحوزه های علمیه در امور مذاهب اسلامی یادآورشد: دوم اینکه شیعیان و اهل سنت معتقد، به تعلیم مبانی علمی خود به فرزندان خود بپردازند. سوم، ارایه عقاید و فقه خاص خود و دلایل آنها به سایر مذاهب.چهارم، نقد علمی محترمانه. یعنی طرفین ضمن وحدت و تقریب به نقد محترمانه بپردازند. شیعه وحدتی کسی است که به تمامی عقاید خود ملتزم باشد و بالعکس.
ششم:
ترس و نگرانی از تحمیل مذهب مقابل به هم مذهبان خود
این فعال و مبلغ عرصه بین الملل یادآورشد: برخی از اهل سنت از این جهت با وحدت مخالف هستند که نکند که عالمان شیعه معارف شیعه را مطرح کنند و جمعی از اهل سنت شیعه شود و بالعکس. این نگرانی به جا نیست زیرا اولا لا اکراه در دین و هر انسانی موظف است مذهبی که صحیح تر یافت برگزیند. ثانیا عالمان یک مذهب برای دوری از این نگرانی می توانند مبانی علمی عقاید خود را در بین فرزندان تقویت کنند.
عضو هیئت علمی جامعة المصطفی(ص) بیان کرد: همچنین علی رغم اینکه فرهنگ تقریب در جهان معاصر در سه کشور بیشتر از کشورهای دیگر رونق داشته است که شامل ایران و لبنان و مصر است ولی تجربه ثابت کرده است که این نگرانی واقعیت ندارد و فرزندان و نسل شیعه و سنی به مذهب سابق خویش باقی مانده اند. به ویژه در جمهوری اسلامی که پرچمدار وحدت است قدمی در جهت تغییر مذهب سنت برنداشته است.
هفتم:
مطلق نگری و تعصب کور و احساس استغنا و عدم نیاز به شنیدن آرای علمی دیگران
وی گفت: ممکن است برخی عالمان تصور کنند که آنچه می دانند حق مطلق است و دیگران هیچ سخن صحیحی در مساله عقاید و فقه و اخلاق ندارند. این مساله یک غرور علمی نادرست است که مانع رشد افراد گشته و لذا هیچ نیازی به گفتمان وحدتی با دیگر علما ندارند. حال اینکه یک عالم شیعه و سنی می تواند ضمن اعتقاد به مذهب خویش از دانش دیگر مذاهب بهره ببرد. چنانکه مرحوم شیخ طبرسی در تعریف کتاب مجمع البیان در تفسیر آیات از نظرات تعدادی از مفسران اهل سنت بهره گرفته است و نیز شیخ سابق الازهر، دکتر محمد سید طنطاوی در تالیف تفسیر خویش از این کتاب مجمع البیان مرحوم طبرسی بهره گرفته است.
مشاور مدیرحوزه های علمیه در امور مذاهب اسلامی افزود: در دیداری که بنده با ایشان داشتند وقتی کتاب دوره مجمع البیان را به ایشان هدیه کردم کتاب را به چشمانش مالید و بوسید و بسیار تجلیل کرد که موجب شگفتی من شد. وقتی راز این تجلیل را پرسیدم گفت که شما می دانید هر مفسری برای نوشتن یک تفسیر از تفاسیر پیشینیان بهره می برد و من هم از تفاسیر بهره بردم ولی بنده بیشترین ارجاع را به این کتاب مرحوم طبرسی دادم و خود را مدیون ایشان می دانم.
هشتم:
بدبینی و نسبت عناد و لجاجت به پیروان دیگر مذهب دادن
وی گفت: ممکن است برخی شیعیان وحدت گریز این چنین تصور کنند که اهل سنت به ویژه عالمان آنها حقانیت امامت اهل البیت(ع) را دریافت کرده ولی لجبازی و عناد می ورزند. طبعا از چنین شیعه ای نمی توان انتظار وحدت را داشت یا یک سنی معتقد باشد که شیعیان با علم به آن که خلفای راشدین خلفای حق هستند و صادقانه به پیامبر و دین پیامبر کردند به آنها عناد دارند. طبعا با این توهم نمی توان از این انسان توقع تقریب داشت.
حجت الاسلام والمسلمین زمانی افزود: حال آن که با تجربه بنده در کشورهای مختلف به این نتیجه رسیده ام که اکثریت قاطع اهل سنت، به امامت ائمه ما نرسیده اند و به آنها اثبات نشده اند ولی عنادی با آنها ندارد. برخی از وهابیون نیز به دلیل شناخت اشتباه با شیعیان مخالف هستند و با صداقت و جهالت علیه شیعه فریاد می زدند.
نهم:
تأثیرپذیری از تحریک و فریب تبلیغات دشمنان جهانی
وی گفت: دشمنان اسلام و شبکه های ماهواره های دول استعمارگر تلاش بسیاری برای این دارند که چهره غلطی از شیعیان و سنی ها ترسیم کنند. ده ها شبکه ماهواره های مورد حمایت انگلیس و آمریکا شاهد این مطلب است و حوادث تلخ جنگ های دهه اخیر نمونه ای از آنها است.
دهم:
عصبانیت از رفتارهای تند برخی تندروان مذهب مقابل
فعال عرصه بین الملل و استاد حوزه عنوان کرد: مثلا برخی از شیعیان به دلیل تندی برخی روحانیون سنی ،گرچه تعداد آنها اندک بوده است ولی به دلیل تنفر از آن عالم شیعه ستیز با همه سنی ها قهر کرده اند. چنانکه گاه اهل سنت معتدل به دلیل مشاهده تندروی جاهلانه چند شیعه مثل شبکه یاسرالحبیب و اله یاری و... و سخنان زشت آنها نسبت به اهل سنت و عایشه و ... از همه شیعیان دوری می گزینند.
یازده:
جاه طلبی و جلب حمایت مالی متعصبان هم مذهب
مشاور مدیرحوزه های علمیه در امور مذاهب اسلامی گفت: ممکن است یک عالم وحدت ستیز به دلیل اینکه متعصبان آن مذهب او را متدین تر بدانند و بیشتر از او حمایت کنند او نیز بر رفتارهای ضد وحدتی خویش اصرار می ورزد.
انتهای پیام
