به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، از سلسله نشست های آیت الله اعرافی با حوزویان، هم اندیشی با پژوهشگران برتر حوزه علمیه با محوریت دغدغه های مقام معظم رهبری درباره تبلیغ با موضوع «ایده های نوآورانه در خصوص کاربست پژوهش در تبلیغ»با حضور مدیر حوزه های علمیه برگزار شد که آیت الله اعرافی هدف از این نشست را بارش فکری پیرامون تحقیق، با رویکرد تبیین و تبلیغ و عرصه امتداد پژوهش در حوزه روشنگری و تبلیغ برشمرد.

وی افزود: دانش و اندیشه و بینش و نشر و اشاعه و تبیین و تربیت، وظیفه اصلی حوزه است و قوام حوزه به توسعه عرصه های علوم اسلامی و روشنگری و تبیین و تربیت و اشاعه اندیشه الهی در جامعه است.

مدیر حوزه های علمیه بیان کرد: اگر این دو عنصر مهم را در ذات و هویت حوزه ببینیم، طبیعی است که تولید علم و تحقیق و پژوهش و گسترش حوزه های دانشی علوم الهی و اسلامی، معطوف به روشنگری این اندیشه است.

آیت الله اعرافی اظهارکرد: تولید اسناد کلان و راهبردی که راهبر حوزه در کوتاه، میان و بلند مدت، از مهمترین فعالیت های حوزه در سالهای اخیر بوده است. در چند سال اخیر اسناد کلان و راهبردی حوزه را با حضور اندیشمندان حوزه ترسیم شد که بر همین اساس اولین پنج ساله تدوین شد و ده ها طرح مهم و کلیدی در این بستر طراحی و تدوین گردید و این مجموعه طرح های پژوهشی، تبلیغی، تهذیبی و خدماتی در حال اجرا است.

عضو شورای عالی حوزه های علمیه گفت: در مقام اقدام و عمل نیز به رغم همه کاستی ها و مشکلات از منظومه بیش از صد طرح بزرگ و کلیدی ،حداقل پنجاه طرح کلید خورده است. در میان این منظومه طرح های کلیدی و کلان، مجموعه ای از طرح هایی است که به شکل مستقیم با تبلیغ مرتبط است. مشخصا می توان به طرح هایی چون ۳۰ گرایش و مقطع تبلیغی در درختواره آموزشی حوزه ترسیم کرده ایم اشاره کرد. افزون به آن در درختواره مهارت های حوزه تعداد زیادی از مهارت های تبلیغی پیش بینی شده که برخی از آنها به سمت تبلیغ رفته است.

وی افزود: ایجاد مجتمع تبلیغی و توسعه طرح های تبلیغی در قم و استانها از دیگر فعالیت های این حوزه بوده است. همچنین بیست طرح در معاونت تبلیغ ایجاد شده است که در هشت طرح آن تحول عمیق رخ داده است. از جمله آنها می توان به طرح امین که با حضور چند هزار نفر اجرا است. در طرح امین، یک عنوان از سی عنوان در برنامه مشترک آموزش و پرورش در حال اجرا است.

مدیر حوزه های علمیه بیان کرد: در منظومه طراحی های حوزه، مقوله تبلیغ به شکل خاص و عام مورد توجه بوده و در حد مناسبی نیز در حوزه عملیاتی شاهد برنامه های مناسبی بوده ایم.

آیت الله اعرافی اظهارکرد: علی رغم این مسایل در زمینه تبلیغ به معنای عام و جامع و عمیق آن با کاستی های زیادی مواجه هستیم. به همین دلیل نیز مقام معظم رهبری نیز در سخنرانی اخیر خود روی اصل تبلیغ تاکید داشتند. پس از فرمایشات مهم رهبری معظم، مدیریت حوزه روی سه اصل ذیل این فرمایشات تمرکز داشت. اولین نکته اینکه حوزه باید خود را مخاطب بداند. دوم اینکه کارهای جاری را پای این کارها ننویسیم و به سراغ همه اضلاع تبلیغ در حوزه برسیم و در امتداد آنها به یک طرح کوتاه و میان مدت برسیم که ممکن است مبدا اقدامات اساسی تر باشد.

وی گفت: در دو ماه اخیر فعالیت های گسترده ای در معاونت ها انجام شده است که از جمله آنها می توان به برگزاری سلسله نشست، اشاره کرد. در این نشست ها به دنبال دریافت نظرات و ایده ها بوده ایم که مجموعه مطالعاتی در این زمینه انجام شده که منجر به فعالیت ها و برنامه های کوتاه و میان مدت می شود.

رویکرد تبلیغ باید در درون نظام آموزشی و پژوهشی و خرده نظامات پیاده شود

مدیر حوزه های علمیه افزود: تبلیغ از یک منظر عام به دو معنی تفسیر می شود. نخست تفسیر خاص است که در حوزه معاونت تبلیغ و نهادهای تبلیغی قرار می گیرد. تبلیغ در معنای عام بسیار گسترده و وسیع است و به نحوی به حوزه آموزش و پژوهش و تربیت و تهذیب و نهادهای عمومی حوزوی سایه می افکند. در همین راستا تاکید شده است که رویکرد تبلیغ باید در درون نظام آموزشی و پژوهشی و خرده نظامات پیاده شود. در این بین فعالان این بخش تلاش دارند که همه اضلاع حوزه، نگاهی تبلیغی و تبیینی و روشنگری برای حل مشکلات فرهنگی و اخلاقی و سیاسی و اجتماعی جامعه داشته باشد.

مدیر حوزه های علمیه بیان کرد: تبلیغ سنتی و نوین، تبلیغ داخل و خارج کشور و سایر گونه های تبلیغی باید با رویکرد تهیه یک طرح کلان در معرض کار قرار گیرند.

آیت الله اعرافی اظهارکرد: به رغم پیشرفت هایی که در عرصه تبلیغ صورت گرفته با کاستی های جدی مواجه است که یکی از این کاستی ها فقدان راهبری واحد است. می توانستیم در بسیاری از طرح ها ورود نکنیم و در برخی اوقات نیز حداقلی ورود کنیم، زیرا نهادهای مختلفی در این عرصه فعال هستند. علی رغم اقدامات صورت گفته کارهای زیادی برای انجام دادن وجود دارد.

پیکره حوزه اعم از تحقیقات و تبلیغ و... ناظر به نیازها باشد

وی گفت: باید کاری کنیم که پیکره حوزه اعم از تحقیقات و تبلیغ و... ناظر به نیازها باشد. نکته مهم آن است که در حوزه تحقیق و پژوهش، ضمن اینکه مطالعات پایه و بنیادین و تحقیقات سنتی و جدید در همه ابعاد اسلامی و الهی ضرورت دارد، در عین حال کاروان تبلیغ باید گره گشای مشکلات جامعه باشد. البته منظور ما از گره گشایی، تبلیغ در لایه رویین نیست، بلکه در همه سطوح است. به خصوص نکته ریشه ای که تحقیقات و پژوهش های ما به شکلی باشد که از انفعال محض بیرون بیاید. یعنی پیشاپیش مشکلات را حل کند و معضلات رادر خود هضم و حل کند. این امر امر مهم مقام معظم رهبری و مراجع معظم تقلید است.

استاد حوزه علمیه قم با بیان این که پرداختن به تبیین و روشنگری و گره گشایی از عقده های فکری و معرفتی و گره های فرهنگی و محتوایی باید با قوت و عمق همراه باشد و با توجه به نیازها عمق و عرضه آن افزایش یابد بیان کرد: در خصوص برخی از برنامه علمی که به نحوی روی عرصه تبلیغ جامعه اثرگذار است، باید موادی را مورد نظر قرار دهیم. حوزه فقه معاصر و فلسفه های مضاف در حوزه به شکل جدی پیگیری می شود. اهتمام به فقه معاصر مختص به ساختار ما نیست. ولی یک سری حوزه ها را در متن حوزه و در بیست طرح پشتیبانی می‌کنیم.

وی با بیان این که دبیرخانه حمایت از پژوهش های مورد نیاز نظام، به دنبال یک کار صفی جدید نیست بلکه مرتبط به نیاز در میدان است افزود: بحث سخت افزاری که در این بین دنبال می شود، طرح هدفمندی است که در پنج سال گذشته تدوین شده است که در سال گذشته فعال شده است. این طرح به این شکل است که استاد و مبلغ و شاگرد به شکل هدفمند، تأمین شوند.

مدیر حوزه های علمیه بیان کرد: در عرصه تبلیغ نیز مبلغان سنتی تبلیغی را به شکل هدفمند مورد حمایت قرار دهیم. مثلا محققی که تدریس ندارد، ولی دارای تولید است نیز باید مورد حمایت قرار گیرند. هدفمندی اساتید و محصلین آغاز شده است. البته در برخی از طرح های هدفمندی اساتید و طلاب، شاخص های پژوهشی را از پنج به بیست و پنج امتیاز ارتقا داده ایم.

آیت الله اعرافی اظهارکرد: گفتمان علمی و جمع آوری سه هزار اثربرتر در قلمروهای جدید کار بسیار مهمی بوده است که حوزه دنبال کرده است. یکی از بخش های کنشگری حوزه در قلمرو اسناد کشوری آن بود که این ارتباط بین اسناد با خود را ندارد. حدود ۲۵۰ استاد در این طرح مشارکت علمی داشتند که خروجی آن جلسات روی سند اصلی مؤثر بود.

آیت الله اعرافی افزود: هوش مصنوعی از مسایل بسیار مهم است که به شکل قاعده مند تری در حوزه دنبال می شود. امروزه غریب به ۱۰۰ دانشجو و استاد هوش مصنوعی در یک فرایند هوش مصنوعی و فرایند اجتهاد در حال کار هستند. این مساله نشان دهنده پیشگامی حوزه است که امیدواریم از این ابزار در توسعه فعالیت ها و مطالعات اسلامی به کار گرفته شود.

مدیر حوزه های علمیه بیان کرد: در خصوص ارتباط نهاد پژوهش و تبلیغ نیازمند یک نظریه جدی هستیم که باید در دستور کار پژوهش باشد که رابطه نهاد پژوهش و تبلیغ را مشخص کند. این پژوهش روی تدابیر پژوهشی در تبلیغ موثر است. در این عرصه نیازمند یک نظریه کلان و جدی در حوزه هستیم.

آیت الله اعرافی اظهارکرد: تأکید داریم که در تبلیغ، غیر از نیازسنجی های خرد، نیازمند چند مسئله مهم هستیم که اولین آن، این است که روح حاکم بر جامعه از مباحثی که در غرب است، تا انواع مسایلی که مولد گفتمان های خاص است را بشناسیم. مسئله دیگر، اهمیت نظریه های پشتیبان است که از مهمترین شاخص های این حوزه، فعالیت های شهید مطهری و علامه طباطبایی است که نظریات آنها بسیاری از شبهات را در خود حل می کند.

آیت الله اعرافی بیان کرد: در عرصه تبلیغ، روح میدان، بسیار مهم است و جدایی استاد و محقق از میدان اصلی جامعه یک آسیب بسیار بزرگ است. فاصله تدرسی و تحقیق از میدان جامعه باید مد نظر سیاستگذاری ها باشد.

حجت الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی معاون پژوهش حوزه:

در ادامه نشست، حجت الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی، در سخنانی گفت: سامانه نیازسنجی پژوهشی در حوزه ایجاد شده است که به سرعت در حال توسعه است؛ در عرصه توجه به اولویت های پژوهشی کتابچه اولویت های دانشی در عرصه های مختلف در حال نگارش است. ۲۶ کارگروه نیز به ارایه اولویت های میدانی و امروزین پژوهشی و تبلیغی همت گماشته اند.

با چهارصد پروژه قرارداد تدوین شده است

وی گفت: برای کاربردی کردن پژوهش از طرح های دقیق و قوی حمایت می کنیم. از بیش از چهار هزار طرحی که ارایه شده با چهارصد پروژه قرارداد تدوین شده است.

حجت الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی اظهارکرد: امروزه به دنبال کارگروه هایی هستیم که نیازها و پژوهش را ناظر به دستگاه ها، به اسناد مبدل کند. امروزه ترجمه چکیده آثار نیز وجود ندارد. در این بین از مراکز علمی و پژوهشی تقاضا داریم که چکیده این اثر حتما ترجمه عربی یا انگلیسی داشته باشد.

وی گفت: در زمینه ارایه تولیدات علمی و مواجهه فعال و تهاجمی از تمام فعالان این عرصه در حوزه استقبال می کنیم. برای شناسایی اندیشه های جدید اندیشمندان غربی و اندیشکده های بیست سال اخیر، تمام این مراکز را رصد و تدوین کرده ایم تا بتوانیم آخرین دغدغه هایی که غربیان در خصوص ما دارند را دریافت کنیم و به آنها پاسخ دهیم.

در ادامه هر کدام از اساتید و فعالان عرصه پژوهش و تبلیغ حوزه های علمیه به بیان نظرات خود پرداختند که مشروح آنها در ذیل آمده است.

حجت الاسلام والمسلمین محمد جعفری هرندی عضو هیئت علمی گروه کلام مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره):

مقوله نیازشناسی مساله ای و موضوعی تبلیغ، از نیازهای مطرح در سطح جامعه به لحاظ موضوعی و مهارتی مهم است. اگر این نیازها به خوبی رصد و منتقل شود، کارهای خوبی می توانیم در عرصه پژوهشی انجام دهیم.

به نظر می رسد که همچون خلأ بزرگی که ما بین دانشگاه و صنعت است داریم، باید در این عرصه پژوهش های خوبی که در پژوهشگاه ها انجام می شود را به سطح جامعه ببریم.

امتداد پژوهش ها در عرصه مسئله ای و نوع پیام و انتقال آن به مخاطب بسیار مهم است. در عرصه محتوایی خلائی نداریم بلکه مشکل ما در نوع انتقال است.

مساله بعدی آن است که عرصه تبلیغ تخصصی باید به شدت ساماندهی و تخصصی شود. گروه های تبلیغی باید به شکل تخصصی و کارآمدی توسه یابند.

مرکز راهبردی در عرصه ساماندهی تبلیغ در حوزه یک امر بسیار مهم است که پس از بیانات مقام معظم رهبری وجود این مرکز بسیار مهم می نماید. در عرصه رسانه و شبکه های مجازی نیز خلا بسیار بالایی را حس می کنیم.

حجت الاسلام والمسلمین جعفر احمدی مدیر پژوهش مرکز مجازی موسسه امام خمینی، مدیر گروه تبلیغی منادیان ظهور استان مازندران و عضو انجمن ادیان و عرفان:

بنده سالها در میدان تبلیغ عمومی و گروهی و عرصه پژوهش فعالیت دارم. در این عرصه خلأهایی حس می کنیم که یکی از این مشکلات، عرصه محتوای تبلیغی است. در جلسات مکرری که در این بین تشکیل شده است این مشکل را به شکل اساسی حس کرده ایم.به فرموده مقام معظم رهبری این محتوا باید از منابع اصیل و مناسب با مخاطب باید تولید شود. این گروه های فعال باید تجمیع شوند و محتوای آموزشی که می تواند در عرصه تبلیغ استفاده شود به کار گرفته شود.

یکی از مطالبات مبلغان این است که در تبلیغ چه بگویند؟ در این راستا به نظر می آید که با توجه به تجربیات ارزشمند گروه های تبلیغی، محتوای ارزشمندی داریم که متاسفانه تجمیع نشده است. معاونت تبلیغ می تواند در بستر اینترنت این محتوا را تجمیع و ارزیابی و بیان شود که مبلغان در گروه های مختلف به ارایه بپردازند.

حجت الاسلام والمسلمین محمد کاظم رحمان ستایش معاون پژوهشی و آموزشی مرکز تحقیقات دارالحدیث:

چندین پژوهشگاه فرهنگی در کشور وجود دارند، ولی هیچ پژوهشگاهی برای فرهنگ پژوهش نمی کند. اگر از مخاطب شناسی بحث می شود، این امر به شکل جزئی نگریسته می شود که مثلا یک منبر چه سنخ افرادی را جذب می کند، ولی امروزه باید روش های فرهنگ سازی را شناخت ولی متاسفانه جایی که نسبت به این مساله به شکل کلان ورود کرده است را ندیده ایم. با توجه به اینکه فرهنگ یک مسئله عمیق است و همه عرصه ها نیازمند فرهنگ است، باید پژوهش های گسترده ای در حوزه فرهنگ انجام شود.

مواد اولیه خوبی در این عرصه تولید شده است ولی قالب های خوبی برای استفاده وجود ندارد. امروز نسل زد دارای یک سری شاخصه های فرهنگی هستند که ما نیز باید تلاش کنیم که شیوه های تغییر فرهنگ را فرابگیریم.

حجت الاسلام والمسلمین بیات استاد و پژوهشگر حوزه علمیه:

مراکز تبلیغی نیازمند کار پژوهشی هستند. در حال حاضر هیچ ارتباطی بین پژوهش و میدان صورت نگرفته است. دفتر تبلیغات یا سازمان و گروه های تبلیغی باید پژوهش های خود را به متن جامعه و جامعه تبلیغی ببرند. در واقع این مراکز به سمت پژوهش های بنیادی رفته اند که مراکز دیگر این پژوهش ها را انجام می دهند.باید مراکز پژوهشی تاسیس کنیم که هدف اصلی آن تبلیغ کاربردی باشد. یعنی باید مبلغین کاربردی که در عرصه پژوهش ورود جدی و میدانی داشته باشند.

مبلغین ما در سطح اول باید بر اساس تحقیقات منظم شناخته شده، مشکلات و آسیب های جامعه را بررسی کنند.در بسیاری از اوقات مبلغان ما حضور جدی دارند، ولی نمی توانند موفق باشند. گاهی اوقات مبلغ ما نمی توانند محتوای لازم را تهیه کند. مراکزی که در پیش عرض شد می تواند محتوای مرتبط به مراکز تخصصی و نوع خاص تبلیغ را ارایه کند.

شخصیت های تبلیغی موفقی در حوزه های مختلف داریم که هنوز آنها را شناسایی نکردیم. در این زمینه می توانیم با تیپ شناسی تبلیغی به شناسایی راه های شناخت بهتر از این مسیر و همچنین توفیقات بیشتری در این عرصه برسیم.

حجت الاسلام والمسلمین میثم قاسمی استاد پژوهشی پژوهشکده مطالعات راهبردی حوزه و روحانیّـت مسئول طرح نظام جامع اندیشه اسلامی حوزه علمیه:

مشکل اصلی ما، فاصله گرفتن از تبلیغ دانش بنیان است. تبلیغ دانش بنیان نیز به این معنی نیست که مطالب پنجاه سال گذشته متنی را به صحنه بیاورند، بلکه امروزه نیازمند تولیدات به روز هستیم. باید چشمه جوشانی از نخبگان حوزوی که امروز در حوزه ساری و جاری است را به میدان بیاوریم که بتوانند به نیازهای امروز پاسخگو باشند. دانش پشتیبان تبلیغ نیازمند یک تفکر اساسی است. تبلیغ ما امروز بر اساس دانش ارتباطات شکل گرفته است که این مسیر یک مسیر ناقص است. در تبلیغ نیازمند ایجاد یک حرکت و جوشش در مخاطبان به سمت دین هستیم. در این مسیر تا دانش پشتیبان شکل نگیرد نه نخبگان ونه جامعه هدف، به هدف خود نمی رسند.

ضعف محتوای تبلیغ و همچنین روش زدگی در عرصه پژوهش، جرأت اقدام را از پژوهشگران ما گرفته است. باید پژوهشگران مان را در عرصه حقیقی و مجازی نهادینه سازی کنیم.

امروزه ناگزیر به ایجاد قرارگاهی برای همگرایی بین نهادهای تبلیغی، نخبگان و سطوح خاص تبلیغی هستیم. رهبری معظم نیز از این حرکت به عنوان یک کانون نام بردند. این تعریف، فراساختار و غیر وامدار به ساختار است که بتواند عرصه فکر را سریان دهد و نسبت به اجتماع واکنش سریع داشته باشد.

این کانون می تواند دیدبان تحولات حوزه نیز باشد. تبلیغ و نکاتی که رهبری معظم به آن تاکید کردند نقطه عزیمت حرکت به سمت دانش تبلیغی و حضور گسترده در عرصه های مختلف خواهد بود.

سرکار خانم فریبا علاسوند مدرس حوزه و دانشگاه و عضو هیات علمی پژوهشی مرکزمطالعات و تحقیقات زنان:

زمانی از ساختارسازی تبلیغ سخن می گوییم که خوشبختانه فعالیت های خوبی در حوزه شکل گرفته و در حال شکل گیری است. اگر امر نانوشته ای در حوزه به شکل تاریخی داریم که همان تفکیک خاص بین مبلغان و پژوهشگران، باید در این عرصه تجدید نظر کنیم. همین مساله باعث فروکاست توان تبلیغی شده است. اگر معتقد به جدا بودن این دو عرصه از هم نمی بودیم، نیازمند نهادسازی های گسترده در عرصه تبلیغ نبودیم.

اگر پژوهشگر به وظیفه اصلی خود در حوزه متعهد می ماند، خط تبلیغی خود را گم نمی کردند. تبلیغ، امتداد پژوهش یک طلبه است. یک محقق حتما باید مبلغ هم باشد. لازم است که محتوای سنگین پژوهشی را به فروعات تبلیغی مبدل کنیم.

پژوهشگران را باید با مهارت های تبلیغی آشنا کنیم. همچنین برنامه های مطالعه محوری سالانه را برای مبلغان داشته باشیم. یک مبلغ باید تمام سال به تولید محتوای تبلیغی خود ملزم باشد و صرفا به یک ره توشه اکتفا نشود.

باید سالی چند مرتبه با حضور مبلغان حوزوی ،محتوای به روز تبلیغی را به مبلغان ارایه کنیم.

ضعف بزرگ مبلغان ما بیشتر در حوزه اطلاعات است نه دانش. این مساله باعث ایجاد یک فاصله گسترده بین مردم و سطوح مختلف مردم با مبلغان شده است. معمولا روحانیت ما همیشه در دایره اماکن مذهبی حضور می یابند و کار می کنند. اگر یک مبلغ نداند که در جمع هایی که می خواهد تبلیغ کند چه جمعیتی هستند و مفاهیم امروزی بین آنها چه کارکرد معنایی دارد نمی توانیم بین آنها نقش ماندگار تبلیغی داشته باشیم.

اگر طرح امین و ده ها طرح مثل آن را اجرا کنیم تا یک گام های خاصی موفق خواهیم بود، ولی بدنه خاص جامعه ما در این گونه طرح ها مغفول می مانند.

سرکار خانم نجم مشاور طرح و برنامه مدیر جامعة الزهرا سلام‌الله‌علیها پ و ژوهشگر، مدرس حوزه و دانشگاه:

مهندسی نظام های زیرساختی لازم برای ارتقای دستاوردهای پژوهشی در حوزه یکی از کلان موضوعات امروز ما است که یکی از برش های آن، نقشه راه نظام پژوهشی حوزه است.

سالها است که مطالبه داریم که در این نظام سازی پژوهشی به امر تبلیغی توجه شود و یا در نظام سازی تبلیغی به عرصه پژوهش توجه شود.

به لحاظ روشی، برای تبلیغ پژوهش محور باید از مدل های ذهنی، هنجاری، نظری و پیش بینی با رویکرد تجمیعی بهره مند شویم. توجه به بایسته های حوزه های علمیه و تبلیغ جهانی آموزه های قرآنی از دعوت جهانی تا جنبش جهانی، یکی از نکاتی است که باید در حوزه ما توسعه یابد.

حوزه باید به مدیریت دانش تبلیغ و گفتمان تبلیغی توجه ویژه داشته باشد.حوزه و طلاب در عرصه سیاستگذاری های جدید خود باید از ظرفیت جنبش جهانی کنشگری و تبلیغ ملی و جهانی استفاده کنند. در این زمینه بین مبلغان، پژوهشگران وکنشگران رابطه مداوم باید وجود داشته باشد.

محصول، محدود به علوم تجربی و مهندسی نیست بلکه می توانیم تولیدات خود را در محیط چند رسانه ای عرضه کنیم.در عرصه حکمرانی تبلیغ پژوهش محور نیز می توانیم به چند نکته توجه کنیم. نخست اینکه پایگاه ملی رصد وضعیت ملی اجتماعی و فرهنگ کشور باید پایه گذاری شود.

نکته دیگر آنکه برای اصلاح و بهبود کیفیت پژوهش و تبلیغ پژوهش محور باید سه محور درون داد، فرایند و برون داد را روی سامانه جامع تفکر اسلامی متمرکز کنیم. تدوین اولویت های پژوهشی و نظام جامع منظومه ای و نظام حل مشکلات به شیوه منظومه محور از دیگر رویکردهایی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

هم اتکایی به جای خود اتکایی باید مورد توجه قرار گیرد. حوزویان تمدن گرا به رفتار سازی توجه دارند. زمانی که در این رفتار سازی موفق باشیم در رفتار سازی مخاطبان مان موفق خواهیم بود. روایت و فراروایت نسبت خود، مختص به نوجوان و جوان امروزی با توجه به محیط های بیرونی و با توجه به پیمایش ها و آمایش هاو... باید مورد توجه قرار گیرد.

علی بیات استاد حوزه و دانشگاه در رشته های تخصصی روان شناسی عضو بنیاد ملی نخبگان

آیه نفر، آیه مدیریتی و فرهنگی است. در این آیه یک هدف مقدماتی، میانی و غایی بیان شده است. ارتباط وثیق بین تحقیق و تبلیغ در این آیه بیان شده است.

در عرصه تبلیغ، مباحث فقهی و دروسی که ناظر به هدف غایی از تفکر در دین باشد را نمی بینیم. باید بین تحقیق و تبلیغ یک رابطه دقیق را ترسیم کنیم ولی نباید از آموزش غافل باشیم.

از امام هادی(ع) سوال می شود که چرا معجزات انبیا با هم متفاوت است. ایشان می فرمایند که این معجزات متناسب با نیازهای جوامع بوده است. باید بدانیم که چه تحولاتی رخ داده است که متناسب با این تحولات حرکت کنیم.

آسیب ها وموانع این امر نیز در چهار محور قابل توجه است که شامل افراد و اسناد بالادستی، نگرش های مرتبط به تبلیغ، نیروی انسانی و نظام واره موضوعات تبلیغی است.

در این عرصه باید به مطالعات و سوابق نیز توجه کنیم که بدانیم در چه نقطه ای هستیم که بتوانیم به یک نقطه شاخص رهنمون شویم.

فعال کردن قطب های پژوهشی نیز باید بر اساس توانمندی ها و تخصص ها باشد که هم از موازی کاری ها جلوگیری کنیم و هم امورات مستقل روی زمین نماند.

حجت الاسلام والمسلمین مهدی سجادی امین عضو هئیت علمی پژوهشکده زن و خانواده عضو هئیت علمی انجمن علمی زن و خاواده:

اصالت اصلی حوزه از یک طلبه مبتدی تا مراجع تقلید، متمرکز بر اصل تبلیغ است. ایجاد حلقه میانی بین نهادهای پژوهشی و تولید کنندگان دانش و کسانی که در ارتباط با آحاد مردم هستند بسیار مهم است.

الگوی مطلوب و نمونه قابل دفاع آن است که یک پژوهشگر علاوه بر تولدی دانش از یک ادبیات برخوردار باشد تا بتواند تولید محتوا را به شکل کارآمد بیان کند. شهید مطهری دارای تمام این مولفات بودند.

در این میانه معمولا پژوهشگران ما یا فرصت ندارند یا توان تبلیغی قوی ندارند. یکی از خلاها، فقدان حلقه های میانی است. نهادهای تبلیغی به جای اینکه به عرصه پژوهش بپردازند باید به وظایف خاص خود برسند. نباید نهادهایی تشکیل دهیم که هم عرض نهادهای دیگر باشند و به همین جهت مشکلاتی گریبانگیر شود.

نهادهای تبلیغی، باید افرادی را تربیت کنند که دانشی که تولید شده است را به شکل کارآمد دنبال کنند. نکته دیگر آنکه در فضای مجازی، افرادی که مواجهه جدی با مردم دارند به شکل شخصی اقدام کرده اند. نهادی تبلیغی باید در فضای مجازی، چند کنشگر قوی را تربیت کنند که در مناظرات شرکت کنند و محتوای پژوهشی را به مطلب روزآمد مبدل کنند.

حجت الاسلام والمسلمین روحانی استاد و پژوهشگر حوزه علمیه:

بحث پژوهش در محتوای پیام بسیار مهم است ولی بحث خروجی، بسیار مهم است. مسجد، سنگر است و باید سنگرها را حفظ کنیم. در همین قم، امام جماعت هایی داریم که در سطح بالای کاری و تبلیغی نیستند.

به نظر می رسد که طلاب روانشناس ترین انسان ها است. شخصیت سازی و بسترسازی باید انجام شود. پژوهش ها از بستر جامعه باید انجام شود.

حجت الاسلام رفعتی نایینی استاد حوزه علمیه قم:

فقدان راهبری در امر تبلیغ و تعدد مراکز تصمیم گیری آسیب های زیادی به این حوزه زده اند. باید کانون و شورای راهبری و راهبردی با حضور معاون تبلیغ و پژوهش و آموزش و مسئولین نهادهای تبلیغی و کارشناسان کنشگر تشکیل شود که موضوعات مورد نیاز تهاجمی را دسته بندی و ارایه کنند. این شورا باید تولید محتوا را به محققین میپردازد. اگر این شورا ایجاد شود، می توانیم به شبهات امروزین پاسخ دهیم.

برنامه روی شیوه های نوین تبلیغی بسیارمهم است. امروزه پنجاه درصد فضای تبلیغی ما باید روی فضای مجازی دنبال شود. شیوه های نوین در فضای مجازی باید با تمرکز روی تربیت مبلغ انجام شود. با توجه به فرمایشات رهبری معظم روی کار روی فضای مجازی باید در این عرصه ورود پیدا کنیم. این مسئله یک جهاد و نبرد و جنگ نرم و ترکیبی است که از بستر فضای مجازی تحقق پیدا می کند.

فرمایشات رهبری معظم در ۲۱ تیر، یک مخاطب عام داشت و یک مخاطب خاص. این نهادهای عمومی و تخصصی باید فرمایشات رهبری معظم را محقق کنند. مدیریت حوزه باید آسیب شناسی کند که اولویت اول کار طلبه را روی اصل تبلیغ قرار دهد.کاربردی شدن پژوهش های تبلیغی، حضور پژوهشگران در میدان عمل و... از مهمترین بایسته های این حوزه است.

حجت الاسلام والمسلمین حسن آقانظری استاد و معاون جامعه مدرسین حوزه علمیه قم:

ابزار تبلیغی از صدر اسلام تا امروز به شکل گسترده متحول شده است. هوش مصنوعی در آینده جای استاد و متخصص و طبیب و.. را می گیرد. هوش مصنوعی ناسخ تمام ابزارهایی خواهد بود که با آنها ارتباط داریم.

باید آسیب شناسی کنیم که چه اتفاقی افتاده است که منبرهای ما این هم خلوت شده است. باید روزی منابر امروز و تأثیرات خاص خود آسیب شناسی صورت گیرد.

حجت الاسلام والمسلمین اثنی عشری مسئول دفتر فقه معاصر:

برای استفاده و بهره وری باید مسیرهای خاص راهبری تبلیغ مشخص شود. باید طرف مقابل خود را نیز به خوبی بشناسیم. مشکل ما این است که تلاش می کنیم که آثار خود را از حوزه های علمیه بیرون ببریم. مشکل اصلی ما این است که زبان مشترک را هنوز یافت نکردیم که اگر به این زبان مشترک برسیم بسیاری از مشکلات حل می شود.

رصد آمار موفقین تبلیغ داخلی و خارجی باید توسط یک مرکز علمی و رسانه ای از جمله خبرگزاری حوزه باید انجام شود. تعجب می کنیم که امروزه در فضای غربی، قوی ترین مبلغ اسلامی ما در لندن اصلا درس حوزوی نخوانده است.

سرکار خانم شریف استاد و پژوهشگر:

در فضای تحقیقی و پژوهشی باید به بدیهیات فکر کنیم. سوالات امروز قشر جوانان به سمت بدیهیات رفته است. فضای چالشی امروز ما را به سمتی برده که ناچاریم در روش های تبلیغی خود تجدید نظر کنیم.

حوزه باید با روش های علمی و مطالب و نظریات علمی امروز جهان آشنا شود.