به گزارش خبرگزاری حوزه،حجت الاسلام ایمان شکیبایی به تبیین اصل همدردی با محرومین از منظر نهج البلاغه پرداخت و گفت: چرا نهج البلاغه چنان کششی دارد که حتی دانشمندان و ادیبان و عالمان سایر ادیان و ملل، به شگفتی و یگانگی آن اقرار نموده اند؟ در پاسخ گفت: ١-نهج البلاغه،در همه جایش سخن از همدردی با طبقات محروم و ستمدیده انسانها است.سخن از مبارزه با بی عدالتی و ظلم و طاغوتهاست.

٢-نهج البلاغه همه جا در مسیر آزادی انسانها گام بر می دارد.آزادی از زنجیر اسارت هوا و هوسهای سرکش،از زنجیر اسارت ستمگران خودکامه،طبقات مرفه پرتوقع،جهل و بی خبری،که انسان را به لذت و بدبختی می کشاند،و هشدار می دهد که هر جا نعمتهای فراوانی روی هم انباشته است حقوق از دست رفته ای در کنار آن به چشم می خورد.

٣-جذبه های عرفانی نهج البلاغه ارواح تشنه را با زلال خود سیراب و طاهر می کند.

۴-در هر میدانی گام می نهد چنان سخن را ادا می کند و دقایق را مو به مو شرح می دهد که گویی گوینده متخصص همین موضوع بوده است . لیکن از امتیازات سخنان امیرالمؤمنین(ع)این است که محدود به زمینه خاصی نیست،در شرح اسماء و صفات الهی به چهره یک فیلسوف مجسم می شود که فقط از توحید سخن گفته،در خطبه جهاد،فرمانده و افسر شجاع و دلاوری را می بینیم که دقیقترین تاکتیکها را تشریح می کند.در مسند حکومت و رهبری راه وصول به یک آرامش اجتماعی و سیاسی و نظامی را با پخته ترین عبارات بیان می کند و در مسند درس و اخلاق عباراتی محکم،عمیق و نافذ برای سالکان می گوید که مرد وارسته ای چون ((همام)) پس از شنیدن آن صیحه ای می زند و نقش زمین می شود.

پژوهشگر حوزه و دانشگاه با بیان این که چرا از نهج البلاغه دوریم؟ افزود:ما که چنین گنجی در خانه داریم چرا تهی دستیم؟ما که چنین چشمه زلال و گوارا و جوشنده ای در دسترس داریم چرا تشنه ایم؟ما که دارای این میراث بزرگ اسلامی هستیم چرا دست بسوی دیگران دراز می کنیم و آنچه خود داشت ز بیگانه تمنّا می کرد؟و پاسخی جز این ندارد که،نهج البلاغه را نشناخته ایم و بر ارزش واقعی این مجموعه بزرگ واقف نگشته ایم.و عجیب این که نهج البلاغه در دیار خویش در میان شیعیان امیرالمؤمنین(ع)،حتی در فضاهای علمی شیعه غریب و تنهاست. همچنانکه خود حضرت(ع) غریب و تنهاست.بدیهی است اگر محتویات کتابی و یا اندیشه ها و احساسات و عواطف شخصی با دنیای روحی مردمی سازگار نباشد،این کتاب یا آن شخص در عمل تنهاست و بیگانه می ماند و هر چند نامشان با هزاران تجلیل و تعظیم برده شود.

مدرّس نهج‌البلاغه گفت:در نهج البلاغه بیش از ١٠٠ اصل اخلاقی و رفتاری مطرح شده است که یکی از آن اصول،اصل همدردی است.

حجت الاسلام شکیبایی در ادامه گفت:چقدر در داخل و خارج از کشور، محرومین را می بینیم و ما آیا بر اساس اصول علوی رفتار می کنیم یا نه؟!

وی افزود:در عهد نامه مالک اشتر که در کوتاهترین عبارت؛رساترین برنامه های کشور داری پی ریزی شده هنگامی که از گروه های هفتگانه اجتماعی و وظائف و حقوق آنها سخن به میان می آید،سخن با آرامش خاص پیش می رود اما همین که به قشرهای محروم و ستمدیده می رسد گفتار امام چنان اوج می گیرد که گویا از پرده دل فریاد می کشد« اللّه اللّه فی الطبقه السفلی من الذین لا حیلة لهم من المساکین و المحتاجین و اهل البؤسی و الزمنی؛ زنهار زنهار خدا را در نظر بگیر ای مالک اشتر در طبقه پائین محروم، نیازمندان و رنجدیدگان،از کار افتادگان ...»سپس به او دستور می دهد که شخصا و بدون وساطت دیگران وضع آنها را در سراسر کشور اسلام زیر نظر بگیرد و اجازه دخالت در باره آنها را به کس دیگر ندهد،بطور مداوم از آنها سرکشی کند تا مشکلات همگی با سر پنجه عدالت برطرف شود.

استاد نهج‌البلاغه گفت: همدردی و شرکت عملی در غم مستمندان و محرومان،یکی از ریشه ها و فلسفه های زهد است.مستمند و محروم آنگاه که در کنار افرادی برخوردار و مرفه قرار می‌گیرد، رنجش مضاعف می گردد؛از طرفی رنج ناشی از تهیدستی و دستنارسی به ضروریات زندگی،و از طرف دیگر رنج احساس تأخر و عقب ماندگی از حریفان. بشر بالطبع نمی تواند تحمل کند که دیگران که مزیتی بر او ندارند بخورند و بنوشند و بپوشند و قهقهه ی مستانه بزنند و او تماشاچی باشد و نظاره کند. آنجا که اجتماع به دو نیم می شود (برخوردار و محروم)مرد خدا احساس مسؤولیت می کند.در درجه ی اول، کوشش مرد خدا این است که به تعبیر امیرالمؤمنین(ع)وضع موجود مبنی بر پرخوری ظالم و گرسنگی مظلوم را دگرگون سازد و این پیمان خداست با دانایان امت، آن حضرت در فرازی از خطبه٣فرمود:«. . . اَخَذَاللّهُ عَلَی الْعُلَماءِ اَنْ لا یُقارّوا عَلی کِظَّةِ ظالِمٍ وَ لا سَغَبِ مَظْلومٍ» و در درجه ی دوم با ایثار و تقسیم آنچه در اختیار دارد به ترمیم وضع نابسامان مستمندان می کوشد؛حضرت در خطبه متقین،یکی از ویژگی های انسان های باتقوا را اینگونه معرفی می کند: وَ إِنْ بُغِیَ عَلَیْهِ صَبَرَ حَتَّی یَکُونَ اللَّهُ هُوَ الَّذِی یَنْتَقِمُ لَهُ نَفْسُهُ مِنْهُ فِی عَنَاءٍ وَ النَّاسُ مِنْهُ فِی رَاحَةٍ؛اگر به او ستمی(از دوستان) شود صبر می ‏کند تا خدا انتقام وی را بگیرد. خود را در سختی قرار می ‏دهد امّا مردم از دستش در آسایشند...اما همینکه می بیند«کشته از بس که فزون است کفن نتوان کرد»،وقتی که می بیند عملاً راه برخوردارکردن و رفع نیازمندیهای مستمندان مسدود است،با همدردی و همسطحی و شرکت عملی در غم مستمندان بر زخمهای دل مستمندان مرهم می گذارد.همدردی و شرکت در غم دیگران، مخصوصاً در مورد پیشوایان امت که چشمها به آنان دوخته است، اهمیت بسزایی دارد.

وی افزود: الآن امداد رسانی به مردم مظلوم و محروم غزه،کار آسانی نیست،خُب حداقل با آنها از راه دور همدردی کنیم. امیرالمؤمنین(ع)در دوره ی خلافت بیش از هر وقت دیگر زاهدانه زندگی می کرد. در خطبه٢٠٠ فرمود:

اِنَّ اللّهَ فَرَضَ عَلی اَئِمَّةِ الْعَدْلِ اَنْ یُقَدِّروا اَنْفُسَهُمْ بِضَعَفَةِ النّاسِ کَیْلا یَتَبَیَّغَ بِالْفَقیرِ فَقْرُهُ .خداوند بر پیشوایان دادگر فرض کرده است که زندگی خود را با طبقه ی ضعیف تطبیق دهند که رنج فقر، مستمندان را ناراحت نکند.

همچنین آن حضرت در نامه ۴۵ فرمود: اَاَقْنَعُ مِنْ نَفْسی بِاَنْ یُقالَ هذا اَمیرُالْمُؤْمِنینَ وَ لا اُشارِکَهُمْ فی مَکارِهِ الدَّهْرِ اَوْ اَکونَ اُسْوَةً لَهُمْ فی جُشوبَةِ الْعَیْشِ؟آیا با عنوان و لقب«امیرالمؤمنین»که روی من نهاده و مرا با آن خطاب می کنند خودم را قانع سازم و در سختیهای روزگار با مؤمنین شرکت نداشته باشم و یا در فقیرانه زندگی کردن،امام و پیشوای آنان نباشم؟ و نیز در همان نامه می فرماید: . . . هَیْهاتَ اَنْ یَغْلِبَنی هَوایَ وَیَقودَنی جَشَعی اِلی تَخَیُّرِالْاَطْعِمَةِ وَ لَعَلَّ بِالْحِجازِ اَوِ الْیَمامَةِ مَنْ لا طَمَعَ لَهُ فِی الْقُرْصِ وَ لا عَهْدَ لَهُ بِالشِّبَعِ، اَوْ اَبیتَ مِبْطانَاً وَ حَوْلی بُطونٌ غَرْثی وَ اَکْبادٌ حَرّی ؟ ! .چگونه ممکن است هوای نفس بر من غلبه کند و مرا به سوی انتخاب بهترین خوراکها بکشاند،در صورتی که شاید در حجاز یا یمامه افرادی یافت شوند که امید همین یک قرص نان را هم ندارند و دیرزمانی است که شکمشان سیر نشده است.آیا سزاوار است شب را با سیری صبح کنم در صورتی که در اطرافم شکمهای گرسنه و جگرهای سوزان قرار دارد؟ !

استاد حوزه و دانشگاه گفت:این عبارت را سلبریتی های ما بخوانند و بفهمند،همدردی دانشمندان ما خیلی اثر دارد،همدردی هنرمندان ما ارزشمند است،همدردی ورزشکاران ما از بار غم محرومین و مظلومین می کاهد،پس چرا هنوز خیلی ها جزو ساکتین هستند؟!

حجت الاسلام شکیبایی افزود:خطبه ٢٠٠ را ملاحظه کنید؛امیرالمؤمنین اگر شخص دیگری را می دید که این اندازه برخود تنگ می گیرد،او را مورد مؤاخذه قرار می داد.هنگامی که با اعتراض روبرو می شد که پس تو خودت چرا این اندازه بر خود تنگ می گیری،جواب می داد:من مانند شما نیستم،پیشوایان وظیفه ی جداگانه ای دارند(چنانکه از گفتگوی آن حضرت با عاصم بن زیاد حارثی پیدا است) در جلد نهم بحار،چاپ تبریز،صفحه٧۵٨به نقل از کافی از امیرالمؤمنین(ع)روایت می کند که می فرمود:«خداوند مرا پیشوای خلق قرار داده است و به همین سبب بر من فرض کرده است که زندگی خود را در خوراک و پوشاک در حد ضعیف ترین طبقات اجتماع قرار دهم،تا از طرفی مایه ی تسکین آلام فقیر و از طرف دیگر سبب جلوگیری از طغیان غنی گردد.»

استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به فرازی از نامه۴٧گفت:آن حضرت فرمود: اَلله اَلله فی الأَیتامِ! فلا تَغُبّوا اَفواهَهُم و لایَضیعُوا بِحضَرِتَکُم. از خدا بترسید و درباره ایتام،خدا را شاهد و ناظر بگیرید!مبادا آن‌ها گاهی سیر و گاهی گرسنه بمانند و در جمع شما حقّشان ضایع و پایمال گردد.

وی افزود:بچه های یتیم غزه را می بینید؟خُب با آنها همدردی کنید و برای آرامش و نجاتشان دست بر دعا بردارید و به شیطنت بازی های دشمن گوش ندهید و نگویید به ما مربوط نیست،ما اگر پیرو امیرالمؤمنین(ع)هستیم باید به این اصل مهم اخلاقی و رفتاری یعنی همدردی با محرومین نیز توجه جدّی داشته باشیم.