به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین محمد جواد مصطفوی در مطلبی به مناسبت فرارسیدن ماه مبارک رمضان آورده است:
گذر زمان، فصل‌ها را به ترتیب و به مصداق معنایی و به فراخور، طبیعت را به جلوه می نشاند که مخلوقات عالم به کفایت و وضعیت درونی خویش از آن ها بهره مند شوند تا دنیای خویش را بدان‌ها دم سازند و به زندگانی امید بندند.
این دگردیسی و تطوّر کهن طبیعی، همواره با برهان نظم و قادریت مطلق باری تعالی هماهنگ و در مسیر ترقی و تکامل مخلوقات عالم قرار گرفته است، به ویژه آدمی که مفتخر و مزین به عقل، تفکر و ترکیب خاص جسمانی هستند، به مبدع و مبدأ آفرینش آشکارتر است تا بیشتر بیندیشند، تفکر کنند و به ذات اقدس خالقیت شناخت پیدا کنند و او را به معرفت کرنش نمایند تا شایستگی خلیفه اللّهی را در عالم هستی به زیبایی معنا بخشند: « إِنِّی جاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلیفَةً».۱
بشارت رستگاری
همیشه در این زمانه پر از دگرگونی، از ازل تاکنون و از حال تا قیام قیامت که برای آدمیت مصداق واقعی عمر را به شمارش نشسته، چقدر عمرسوزی و فرصت گداز بوده و هست، عمری پر از فراز و فرود، از خردی تا کهن سالی، از خوشی تا ناخوشی، از دارایی و ناداری، گهی وفق مراد و گاهی بیزاری که زندگانی همگان را با معجونیت عجین خود کرده است و هیچ گریزی از بدان ها نیست...!
در این مسیرهای هموار و ناهموار، بایست دالان عمر معدود را با روشنایی اعمال نیک مهیا ساخت، گذران را با چلچراغ عمل شایسته و انتخاب برازنده زیبایی بخشید، مسیر را با بندگی حقیقی شکوفا نمود و افق عمر را به معرفت و مهربانی گره زد تا بشارت رستگاری: « یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّ أَرْضِی وَاسِعَةٌ فَإِیَّایَ فَاعْبُدُونِ»؛۲ ای بندگان من که ایمان آورده اید، زمین من گسترده است، پس تنها مرا بپرستید.
و یا: «یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَی أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ»؛۳ ای بندگان من که بر خود اسراف و ستم کرده اید، از رحمت خداوند نومید نشوید.
چنین مدال پر افتخار را بر پیشانی بندگان حقیقی حک کرد تا آن رستگاری وعده شده مهیای حضور گردد.
آنچه از پیشینیان نمایان و اسباب عبرت هاست، نگاهی به عمر و زندگانی باید نگاهی مقطعی و لحظه ای باشد، چرا که تضمینی در چند ثانیه دیگر حیات نیست، نعمت دانستن آنی عمر و دل نبستن به چند دقیقه دیگر و یا دل ندادن به فردا و فرداهای حال، مال و مکنت نوعی ایمان آفرین و معرفت زاست و آن گونه که امیر مؤمنان علی(ع) می فرمایند: «إنَّما الدُّنیا دارُ مَجازٍ وَالآخِرَةُ دارُ قَرارٍ، فَخُذوا مِن مَمَرِّکُم لِمَقَرَّکُم؛۴ دنیا[در حقیقت] سرای گذر است و آخرت، سرای ماندن؛ پس، از گذرگاه خود، برای قرارگاه تان توشه بردارید.»
وصلتی مانا
در آموزه های اسلامی و تأکید عالمان دینی به زیادی آمده است که اگر انسان موقعیت خود را درک نکند و نفهمد در کجا هست و از کجا آمده و به کجا می‌رود و چه هدفی پیش روی دارد و چه مشکلاتی سر راه اوست، نمی‌تواند یک تصمیم حساب شده و درستی بگیرد.
زمانی انسان می‌تواند راه صحیح را انتخاب کند که بفهمد در کجاست و در چه موقعیتی قرار دارد و دنیا در نگاه او چیست و چگونه محلی می باشد و چگونه بایست با آن کنار آید؛ چون تمام این امور در کیفیت زندگی و عاقبت اندیشی یک شخص آگاه تأثیر به سزایی دارد.
با چنین پیش فرضی، بینش انسان ها از موقعیتی که در آن قرار دارند، متغیر و گوناگون است. برخی از آدما گویا با چشمی بینا به دنیا نگاه نمی‌کنند. از این رو، هرگز نمی‌توانند تلقی و بینشی از دنیا و محل زندگانی خود ارائه دهند و حالت گیجی، سردرگمی و خواب‌زدگی دارند و اصلاً توجه نمی‌کنند و نمی‌دانند که از کجا آمده و به کجا می‌روند!! واقعیت زندگی بعضی افراد جز این نیست که تنها به فکر بهره‌مندی از متاع دنیا هستند و همانند چهارپایان می‌خورند و می‌آشامند که خداوند می فرماید: « ... وَ الَّذِینَ کَفَرُوا یَتَمَتَّعُونَ وَ یَأْکُلُونَ کَمَا تَأْکُلُ الْأَنْعَامُ وَ النَّارُ مَثْوًی لَهُمْ»۵... و همچون چهارپایان می‌خورند، و سرانجام آتش دوزخ جایگاه آنهاست.
وضعیت چنین افرادی روشن و حساب شان پاک است، چرا که از افراد خواب‌آلود، مست و غیر انسانی که درک و شعور درستی ندارند، انتظاری نباید داشت؛ چون تعقل و تفکری ندارند. آن ها کر و لال‌هایی هستند که هیچ، درک و فهمی درستی از آفرینش و محیط زندگانی خویش ندارند: «إنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الصُّمُّ الْبُکْمُ الَّذِینَ لَا یَعْقِلُونَ»؛۶ بدترین جانوران نزد خدا کسانی هستند که (از شنیدن و گفتن حرف حق) کر و لالند که اصلا تعقل نمی‌کنند. این افراد نه تنها بدترین انسان ها، بلکه بدترین جاندارانی هستند و هر انتظاری از آن ها بیهوده است!!
از این رو، هوشمندان عالم کسانی هستند که از کمترین زمان بیشترین بهره را می برند و از شخصیت و موقعیت اجتماعی خویش قلّه هایی را فتح می کنند که دست رسی برای دیگران غیر ممکن می کند، بلکه برای همیشه در اذهان مانا می گردند.
بنابراین، ایام وصل به بی نهایت پیش روست، درک فضایل مهیاست، اگر عمر یار بود، توفیق را یاور سازیم و حال را همراه کنیم که این ایام پر از فضیلت و منزلت را به مکانت دریابیم تا ضیافت الله رمضان المبارک را به گوارایی بچشیم و وجود را به دریای بیکران تفضلات و توسلات الهی شست و شو دهیم و با عاشقانه‌های عشق بر ساحل عاشقی برسیم و با بندگی خالصانه دلدادگی به حضرت حق را گره زنیم تا مشوق واقعی را دریابیم، خالقی بی‌همتا، میزبان همیشگی، مهربان مهربانان که هر از گاهی بندگانش را به مهمانی و ضیافت فرامی‌خواند که تنها و فقط از محرمات و کدورات خلاص یابند و از گناه و پلشتی برهند و به ساحل امن روح متعالی، قلب متواضع، جسم مکرم و حال متعب برسند.
برای کسب پاداش بیشتر و بهره مندی از ماه مبارک رمضان به آداب و اصولی نیازمندیم که شایسته است، از خطبه آخر ماه شعبان رسول بزرگوار اسلام حظی وافر ببریم که امام رضا(ع) از پدر گرامی خود و آن حضرت(ع) از پدران بزرگوارش و
از امیرمؤمنان علی(ع) نقل کرده اند که فرمودند: یکی از روزهای آخر ماه شعبان و در آستانه ماه رمضان پیامبر خدا(ص)، خطاب به ما، خطبه مهمی خواند که مضمونش چنین است:
«ــ ای مردم، ماه خدا، همراه برکت و رحمت و آمرزش گناهان به شما روی آورده است؛
ــ ماهی است که از همه ماه ها ارزشمندتر و با فضیلت تر است؛
ــ روزهای اش ارزشمندترین روزهاست؛
ــ و شب های اش با فضیلت ترین شب هاست؛
ــ و ساعت های اش از همه ساعت ها ارزشمند تر و ارجمندتر است؛
ــ ماهی است که شما به مهمانی خدا دعوت شده اید؛
ــ و خدا شما را در این ماه گرامی داشته است؛
ــ نفس های شما در ماه رمضان تسبیح است؛
ــ و خواب تان عبادت خداست؛
ــ و عمل شما مورد قبول درگاه خداست؛
ــ و دعای تان در این ماه مبارک مستجاب است؛
ــ با نیت های درست و دل های پاک، خواسته های تان را از خدا بخواهید؛
ــ و درخواست کنید که شما را در این ماه به روزه گرفتن توفیق دهد؛
ــ و نیز به تلاوت قرآن موفق سازد؛
ــ انسان شقی کسی است که در این ماه مورد بخشش و آمرزش خدا قرار نگیرد؛
ــ با گرسنگی و تشنگی این ماه، به یاد گرسنگی و تشنگی قیامت بیفتید؛
ــ و به فقرا و محرومان صدقه بدهید.
ــ در ماه رمضان به بزرگان تان احترام کنید؛
ــ و به کودکان و افراد کوچک تر، از هیچ محبتی دریغ نورزید؛
ــ در این ماه بیشتر صله رحم نمایید؛
ــ زبان خود را از گفتار ناپسند و زشت نگه دارید؛
ــ و از آنچه خدا بر شما حلال نکرده است، چشمان تان را ببندید؛
ــ و آنچه را که شنیدنش بر شما حلال نیست، گوش ننمایید؛
ــ و به یتیمان مهر و محبت کنید تا بر یتیمان شما مهرورزند؛
ــ و از گناهان تان توبه کنید؛
ــ به هنگام نماز، دو دست خود را به دعا به پیشگاه خدا بلند کنید، چه آن که آن لحظه ها بهترین لحظه هاست؛
ــ خداوند در آن لحظات با مهر و لطف بر بندگان می نگرد؛
ــ و اگر از او درخواست کنند، جواب می دهد؛
ــ و وقتی او را بخوانند، لبیک می گوید؛
ــ و دعای آنان را اجابت می کند؛
ــ ای مردم، جان تان در گروه اعمال شماست، با طلب مغفرت از خدا، آزادش کنید؛
ــ و شانه های شما از وزر و وبال گناه و زشتی های سنگینی می کند، با سجده های طولانی، آن وزر و وبال را سبک کنید؛
ــ بدانید که خداوند به عزت خود سوگند یاد کرده است که نمازگزاران و سجده کننده گان را عذاب نکند؛
ــ ای مردم، هر کسی از شما روزه دار مؤمنی را افطار دهد، چنان است که گویا بنده ای را آزاد کرده و خداوند از لغزش های گذشته اش می گذرد؛
ــ یکی عرض کرد: ای رسول خدا، همه ما قدرت افطاردادن و سیرکردن شکم افراد را نداریم. پیامبر(ص) فرمودند: با پاره خرما و مقداری آب، آتش را از خود دور کنید؛
ــ ای مردم، اگر کسی در این ماه اخلاق خودش را نیکو و اصلاح کند، جواز عبور از پل صراط برای او خواهد بود؛
ــ و آن کسی که در این ماه بر زیردستان خود آسان گرفته و سخت گیری نکند، خداوند حساب را بر او آسان می گیرد؛
ــ و کسی که در این ماه مردم از شرش در امان باشند، خداوند در قیامت غضب خود را از او باز می دارد؛
ــ و کسی که یتیمی را نوازش نماید، در قیامت مورد نوازش خداوند خواهد بود؛
ــ و کسی که صله رحم کند، خداوند رحمتش را در قیامت بر او فرو می فرستد؛
ــ و کسی که قطع رحم کند، خداوند رحمتش را در قیامت از او دور دارد؛
ــ و کسی که یک نماز مستحبی به قصد اطاعت و بندگی بجا آورد، خداوند برآت آزادی از آتش جهنم را برای او صادر می کند؛
ــ و کسی که یک واجب را انجام دهد ثواب هفتاد واجب به او داده می شود؛
ــ و کسی که در این ماه بر من زیاد درود فرستد، خداوند کفه میزان عمل نیک او را در قیامت سنگین می کند؛
ــ و کسی که یک آیه در این ماه از قرآن تلاوت کند، پاداش یک ختم قرآن را خواهد داشت؛
ــ ای مردم، درهای بهشت در این ماه باز است، از خدا درخواست کنید که آن را بر روی شما نبندد؛
ــ و درهای جهم بر روی شما بسته است، از خداوند بخواهید که آن را بر روی شما نگشاید؛
ــ و شیطان در این ماه در غل و زنجیر است، از خداوند بخواهید که آن را بر شما مسلط نکند؛»
ــ امیرمؤمنان علی(ع) گفت: از جا برخاستم و عرض کردم: ای رسول خدا، کدام عمل در این ماه ارزشمندتر است؟
فرمود: «ای ابالحسن، ارجمندترین عمل در ماه رمضان آن است که انسان از آنچه خدا حرام کرده است، دوری جوید؛
آن گاه گریه کرد. عرض کردم: چه چیزی باعث گریه شما شد؟!
فرمود: «علی جان، گریه من برای این است که در این ماه در حالی که به نماز ایستاده ای فرق سرت به دست شقی ترین انسان شکافته می شود و محاسن شریف تو خضاب می گردد.»
امیر مؤمنان عرض کرد: ای رسول خدا، آیا دین من سالم است؟!
رسول خدا(ص) فرمودند: « آری، در سلامت کامل دینی قرار داری.» سپس فرمودند: «یا علی، قاتل تو، قاتل من است و کسی که بر تو غضب کند بر من غضب کرده است و کسی که به تو دشنام دهد به من دشنام داده است، تو برای من به منزله جان من هستی، روح تو از روح من است و طینت تو از طینت من است. خدای تبارک و تعالی، من و تو را آفرید و انتخاب کرد. مرا برای نبوت و پیامبری و تو را برای امامت امت اسلامی اختیار کرد و هر کسی امامت تو را انکار کند، در حقیقت منکر نبوت من شده است.»۷
پی نوشت ها:
۱. بقره، آیه۳۰.
۲. عنکبوت، آیه۵۶.
۳. زمر، آیه۵۳.
۴. نهج البلاغة، خطبه ۲۰۳.
۵. محمد، آیه۱۲.
۶. انفال، آیه۲۲.
۷. بحارالانوار، ج۹۶، ص۱۵۷ و ۳۵۸ و عیون أخبار الرضا(ع)، ج۱، ص۲۹۵.
