خبرگزاری حوزه | در جهان امروز، رسانه‌ها به یکی از اصلی‌ترین ابزارهای تأثیرگذاری بر افکار عمومی و شکل‌دهی به ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی تبدیل شده‌اند.
این ابزارها، به دلیل فراگیری و جذابیتشان، نقش مهمی در انتقال مفاهیم فرهنگی، اجتماعی و دینی ایفا می‌کنند. در این میان، حوزه‌های علمیه و مبلغان دینی به‌عنوان پرچمداران انتقال معارف الهی، نیازمند هم‌افزایی میان دانش حوزوی و مهارت‌های رسانه‌ای برای ارتباط مؤثر با مخاطبان، به‌ویژه نسل جوان هستند.
اهمیت سواد رسانه‌ای برای مبلغان دینی
سواد رسانه‌ای به معنای توانایی تحلیل، ارزیابی و استفاده هوشمندانه از پیام‌های رسانه‌ای است. مبلغان دینی برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های عظیم رسانه‌ها باید نه تنها به این مهارت مجهز شوند، بلکه آن را در جهت انتقال پیام‌های الهی به کار بگیرند.
نسل جوان امروزی که در محیطی اشباع‌شده از پیام‌های متنوع زندگی می‌کند، خواهان دریافت مفاهیمی است که در عین پاسخ‌دهی به پرسش‌هایش، با زبان، فرهنگ و دغدغه‌هایش همخوانی داشته باشد. برای مثال، موضوعات مربوط به هویت، عدالت اجتماعی، محیط‌زیست و اخلاق فردی، از جمله مسائل مورد توجه جوانان هستند که می‌توانند با بیانی دینی و جذاب در رسانه‌ها مطرح شوند.
تلفیق دانش حوزوی و رسانه‌ای؛ راهکاری برای اثربخشی بیشتر
دانش حوزوی شامل علومی همچون تفسیر، حدیث، فقه، کلام و اخلاق و ... ظرفیت‌هایی عظیم برای تولید محتواهای عمیق و معنادار فراهم می‌کند؛ اما این دانش زمانی به تأثیرگذاری مطلوب می‌رسد که با قالب‌های رسانه‌ای مناسب عرضه شود. به‌عنوان مثال:
بیان اخلاق اسلامی در قالب پادکست: تولید پادکست‌هایی درباره اصول اخلاق اسلامی با زبان ساده و داستان‌محور، می‌تواند مخاطبان زیادی را به خود جذب کند.
اینفوگرافی برای احکام دینی: احکام شرعی مانند نماز، روزه یا خمس را می‌توان در قالب اینفوگرافی‌های جذاب و قابل فهم برای مخاطبان جوان ارائه کرد.
مستندهای کوتاه با موضوعات دینی: ساخت مستندهایی درباره زندگی علمای بزرگ یا تاریخ مساجد معروف، نمونه‌ای از استفاده خلاقانه از رسانه برای انتقال پیام‌های دینی است.
چالش‌های رسانه‌ای پیش روی مبلغان دینی
امروزه رسانه‌ها نه تنها بستری برای انتقال پیام‌های دینی هستند، بلکه می‌توانند فضایی برای شبهه‌افکنی و القای ارزش‌های مغایر با دین نیز فراهم کنند.
برخی از چالش‌های اصلی که مبلغان دینی با آن روبه‌رو هستند عبارت‌اند از:
شبهه‌افکنی هدفمند: رسانه‌های مخالف ارزش‌های دینی، با ارائه شبهات درباره موضوعاتی مانند حقوق زن در اسلام، فلسفه حجاب یا مفهوم جهاد، سعی در کمرنگ کردن اعتقادات دینی مخاطبان دارند.
جذابیت محتوای غیردینی: محتواهای سرگرم‌کننده‌ای که گاهی با ارزش‌های دینی تناقض دارند، به دلیل جذابیت بصری و داستانی، به‌راحتی توجه مخاطبان را جلب می‌کنند.
کاهش زمان توجه مخاطب: در دنیای پرشتاب امروز، مخاطبان زمان کمتری برای محتوای طولانی دارند. بنابراین، پیام‌های دینی باید کوتاه، تأثیرگذار و خلاقانه باشند.
استفاده از ظرفیت‌های رسانه‌ای برای تبلیغ دین
مبلغان دینی می‌توانند از ظرفیت‌های متعدد رسانه‌ای برای انتقال پیام‌های خود استفاده کنند:
شبکه‌های اجتماعی: حضور فعال طلاب و مبلغان دینی در سکوهای متنوع و تولید محتواهایی که آموزه‌های دینی را با نیازهای روز جامعه تطبیق دهد، تأثیر چشمگیری خواهد داشت.
ویدئوموشن و انیمیشن: استفاده از انیمیشن‌های کوتاه برای توضیح مفاهیم پیچیده مانند توحید یا معاد، جذابیت زیادی برای مخاطبان جوان دارد.
پویش‌های دیجیتال: راه‌اندازی پویش‌هایی با محوریت موضوعات دینی در موضوعاتی که مورد علاقه مخاطبان جوان است، می‌تواند مشارکت گسترده‌ای را از جانب آنان ایجاد کند.
حوزه‌های علمیه و نقش آن‌ها در ارتقای سواد رسانه‌ای
برای دستیابی به این اهداف، حوزه‌های علمیه باید برنامه‌های آموزشی جامعی برای تقویت سواد رسانه‌ای طلاب طراحی کنند.
یکی از نمونه‌های موفق در این زمینه، فعالیت‌های بخش حجره هنر در مرکز رسانه و فضای مجازی حوزه‌های علمیه است که به آموزش مهارت‌هایی نظیر فیلم‌نامه‌نویسی، داستان‌نویسی، عکاسی، طراحی اینفوگرافی و مستندسازی می‌پردازد.
به‌عنوان مثال، یک طلبه می‌تواند با بهره‌گیری از این آموزش‌ها، مستندی درباره سبک زندگی اسلامی تولید کرده و آن را در فضای مجازی منتشر کند. یا با طراحی اینفوگرافی‌هایی درباره موضوعاتی همچون حقوق خانواده در اسلام، به پاسخ‌دهی به شبهات رایج بپردازد.
پیشنهادهایی برای تقویت پیوند دانش حوزوی و سواد رسانه‌ای
برگزاری دوره‌های منظم و هدفمند: حوزه‌های علمیه باید دوره‌های تخصصی در زمینه رسانه‌های دیجیتال برگزار کنند.
تشویق تولید محتوای خلاقانه: برگزاری مسابقات و جشنواره‌هایی با موضوع تولید محتوای دینی در قالب فیلم، پادکست یا انیمیشن، انگیزه‌بخش خواهد بود.
همکاری با متخصصان رسانه‌ای: استفاده از تجربیات کارشناسان حوزه رسانه در کنار دانش حوزوی، به تولید محتوای اثربخش کمک می‌کند.
استفاده از زبان بومی و هنری: بهره‌گیری از زبان و فرهنگ بومی در تولید محتواهای دینی می‌تواند تأثیر پیام‌ها را افزایش دهد.
با توجه به آنچه گفته شد، به نظر می‌رسد همدوشی دانش حوزوی و سواد رسانه‌ای، راهبردی مؤثر برای تبلیغ دین در دنیای امروز است. مبلغان دینی با ارتقای مهارت‌های رسانه‌ای خود، نه تنها می‌توانند از چالش‌های رسانه‌ای عبور کنند، بلکه قادر خواهند بود پیام‌های سعادت‌بخش دین مبین اسلام را به شکلی مؤثرتر و ماندگارتر به مخاطبان منتقل کنند.
این مسیر، نیازمند آموزش‌های هدفمند، برنامه‌ریزی دقیق و بهره‌گیری از ظرفیت‌های مراکزی نظیر حجره هنر است که با ترکیب دانش حوزوی و مهارت‌های رسانه‌ای، آینده‌ای روشن‌تر برای تبلیغ معارف اسلامی رقم خواهد زد.
علی‌رضا مکتب‌دار
نظر شما