به گزارش خبرگزاری حوزه، ماه رجب فصل شکوهمند عبادت و نیایش و ماهی است که فرشته‌ای به نام «داعی» در بلندای آسمان هفتم، شب‌ها را با ندای دلنشین خود به ذکر و نیایش معطر می‌کند.
رجب، یکی از چهار ماه برگزیده پروردگار است که در آن، هر دعایی مستجاب و هر گامی به سوی خدا، با گام‌های رحمت او پاسخ داده می‌شود. تنها شرط بهره‌مندی از این ضیافت الهی، خلوص در بندگی و پایبندی به اصالت دین است.
احادیث گهربار پیش رو که تقدیم شما فرهیختگان می‌شود، پرتویی است از این خورشید معرفت که می‌تواند راهنمای مسیر سعادت و کمال باشد.
* حدیث اول
«رسول اللّه صلی الله علیه و آله: إنَّ اللّهَ تَعالی نَصَبَ فِی السَّماءِ السّابِعَةِ مَلَکا یُقالُ لَهُ: الدّاعی، فَإِذا دَخَلَ شَهرُ رَجَبٍ یُنادی ذلِکَ المَلَکُ کُلَّ لَیلَةٍ مِنهُ إلَی الصَّباحِ: طوبی لِلذّاکِرینَ! طوبی لِلطّائِعینَ!
ویَقولُ اللّهُ تَعالی: أنا جَلیسُ مَن جالَسَنی، ومُطیعُ مَن أطاعَنی، وغافِرُ مَنِ استَغفَرَنی، الشَّهرُ شَهری، وَالعَبدُ عَبدی، وَالرَّحمَةُ رَحمَتی، فَمَن دَعانی فی هذَا الشَّهرِ أجَبتُهُ، ومَن سَأَلَنی أعطَیتُهُ، ومَنِ استَهدانی هَدَیتُهُ، وجَعَلتُ هذَا الشَّهرَ حَبلاً بَینی وبَینَ عِبادی ؛ فَمَنِ اعتَصَمَ بِهِ وَصَلَ إلَیَ»
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: خداوند متعال، در آسمان هفتم، فرشته ای گماشته است که به آن، «داعی» می گویند و چون ماه رجب فرا رسد، آن فرشته، هر شبِ آن ماه را تا صبح، ندا می دهد: «خوشا بر ذاکران، خوشا بر طاعت کنندگان!.
خداوند متعال نیز می فرماید: «من همنشین کسی هستم که با من همنشین باشد و مطیع کسی هستم که اطاعتم کند و آمرزنده کسی هستم که از من آمرزش بخواهد. ماه، ماه من است و بنده، بنده من و رحمت، رحمت من. هر که مرا در این ماه بخوانَد، پاسخش می گویم و هر که از من [چیزی ]بخواهد، عطایش می کنم و هر که از من هدایت جوید، راه نمایش باشم. این ماه را رشته ای بین خودم و بندگانم قرار داده ام. هر کس به این رشته (ریسمان) چنگ زند، به من می رسد».
* تحلیل حدیث اول
رابطه عمیق خالق و مخلوق در ماه رجب است که در آن خداوند با قرار دادن فرشته‌ای ویژه در آسمان هفتم، دری از رحمت خویش را به روی بندگان می‌گشاید.
این ماه همچون ریسمانی الهی عمل می‌کند که هر کس به آن چنگ زند، به قرب الهی دست می‌یابد.
خداوند در این ماه با همنشینی، اطاعت، و آمرزش خود، پاسخ مثبت به دعاها، اجابت درخواست‌ها و هدایت جویندگان، رابطه‌ای متقابل با بندگانش برقرار می‌کند و این نشان از اهمیت ویژه ماه رجب و فرصتی استثنایی برای نزدیکی به پروردگار است.
* حدیث دوم
«رسول اللّه صلی الله علیه و آله: إنَّ اللّهَ ـ تَبارَکَ وتَعالَی ـ اختارَ مِن کُلِّ شَیءٍ أربَعَةً: اِختارَ مِنَ المَلائِکَةِ جَبرَئیلَ ومیکائیلَ وإسرافیلَ ومَلَکَ المَوتِ علیهم السلام. وَاختارَ مِنَ الأَنبِیاءِ أربَعَةً لِلسَّیفِ: إبراهیمُ وداودُ وموسی وأنَا وَاختارَ مِنَ البُیوتاتِ أربَعَةً، فَقالَ: « إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَی ءَادَمَ وَنُوحًا وَءَالَ إِبْرَ هِیمَ وَءَالَ عِمْرَ نَ عَلَی الْعَــلَمِینَ ».
وَاختارَ مِنَ البُلدانِ أربَعَةً، فَقالَ عز و جل:«وَ التِّینِ وَ الزَّیْتُونِ وَ طُورِ سِینِینَ وَ هَـذَا الْبَلَدِ الْأَمِینِ»، فَالتّینُ المَدینَةُ، وَالزَّیتونُ بَیتُ المَقدِسِ، وطورُ سینینَ الکوفَةُ، وهذَا البَلَدُ الأَمینُ مَکَّةُ وَاختارَ مِنَ النِّساءِ أربَعا: مَریَمُ وآسِیَةُ وخدیجَةُ وفاطِمَةُ.
وَاختارَ مِنَ الحَجِّ أربَعَةً: الثَّجُّ وَالعَجُّ وَالإِحرامُ وَالطَّوافُ، فَأَمَّا الثَّجُّ فَالنَّحرُ، وَالعَجُّ ضَجیجُ النّاسِ بِالتَّلبِیَةِ وَاختارَ مِنَ الأَشهُرِ أربَعَةً: رَجَبٌ وشَوّالٌ وذُو القَعدَةِ وذُو الحِجَّةِ وَاختارَ مِنَ الأَیّامِ أربَعَةً: یَومُ الجُمُعَةِ ویَومُ التَّروِیَةِ ویَومُ عَرَفَةَ ویَومُ النَّحرِ».
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: خداوند متعال، از میان هر چیزی، چهار [ نمونه] را برگزید: از میان فرشتگان، جبرئیل و میکائیل و اسرافیل و عزرائیل علیهم السلامرا برگزید و از میان پیامبران، چهار نفر را برای شمشیر و جهاد برگزید: ابراهیم و داوود و موسی و من و از میان خاندان ها، چهار خاندان را برگزید و فرمود: «خداوند، آدم و نوح و خاندان ابراهیم و خاندان عمران را بر جهانیان برگزید.
و از میان شهرها، چهار شهر را برگزید و فرمود: «سوگند به انجیر و زیتون و طور سینا و این شهر امن». «انجیر»، مدینه است؛ «زیتون»، بیت المقدس است؛ «طور سینا»، کوفه است و «این شهر امن، مکّه است و از میان زنان، چهار بانو را برگزید: مریم، آسیه، خدیجه و فاطمه و از میان [ اعمال] حج، چهار عمل را برگزید: ثج، عَج، احرام و طواف. ثج، قربانی است و عج، زمزمه لبّیک مردم.
و از میان ماه ها، چهار ماه را برگزید: رجب، شوّال، ذی قعده و ذی حجّه و از میان روزها، چهار روز را برگزید: روز جمعه، روز تَرویَه (هشتم ذی حجّه)، روز عَرَفه و روز قربانی.
* تحلیل حدیث دوم
نظام انتخاب و گزینش الهی بر مبنای عدد چهار است که در آن خداوند از میان تمام مخلوقات و امور، برترین‌ها را در دسته‌های چهارگانه برگزیده است.
این گزینش‌های چهارگانه در هشت حوزه مختلف (فرشتگان، پیامبران، خاندان‌ها، شهرها، زنان، اعمال حج، ماه‌ها و روزها) نشان‌دهنده نوعی نظام هماهنگ در خلقت و تشریع است.در اینجا می توان به طور خاص به اهمیت این ماه عزیز پی برد.
نکته قابل توجه این است که این انتخاب‌ها هر یک حکمتی خاص دارند؛ مثلاً در میان پیامبران، چهار پیامبر جهادگر برگزیده شده‌اند، یا در میان شهرها، چهار مکان مقدس که هر یک نقشی تاریخی در هدایت بشریت داشته‌اند.
اهمیت نظم و برنامه‌ریزی در نظام آفرینش و همچنین ارتباط معنادار میان عناصر مختلف هستی در این حدیث مشهود است که همگی در راستای هدایت و کمال انسان قرار گرفته‌اند.
* حدیث سوم
«النوادر للراوندی عن ابن عبّاس: کانَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله إذا جاءَ شَهرُ رَجَبٍ جَمَعَ المُسلِمینَ حَولَهُ وقامَ فیهِم خَطیبا، فَحَمِدَ اللّهَ وأثنی عَلَیهِ، وذَکَرَ مَن کانَ قَبلَهُ مِنَ الأَنبِیاءِ علیهم السلام فَصَلّی عَلَیهِم، ثُمَّ قالَ: أیُّهَا المُسلِمونَ، قَد أظَلَّکُم شَهرٌ عَظیمٌ مُبارَکٌ، وهُوَ شَهرُ الأَصَبِّ، یُصَبُّ فیهِ الرَّحمَةُ عَلی مَن عَبَدَهُ إلّا عَبدا مُشرِکا، أو مُظهِرَ بِدعَةٍ فِی الإِسلامِ».
«النوادر، راوندی ـ به نقل از ابن عبّاس: ماه رجب که فرا رسید، پیامبر خدا صلی الله علیه و آله مسلمانان را دور خود جمع کرد و میان آنان به سخنرانی پرداخت.
او خدا را حمد و ثنا گفت و از پیامبران پیشین، یاد کرد و بر آنان درود فرستاد. سپس فرمود: «ای مسلمانان! ماه بزرگ و مبارکی بر شما سایه افکنده است و آن، ماهی سرشار از رحمت است.
در این ماه، رحمت بر کسی فرو می ریزد که او را بندگی کند، نه بر بنده مشرک و نه بر کسی که در اسلام، بدعت گذار است».
* تحلیل حدیث سوم
این حدیث شیوه مدیریتی و تربیتی پیامبر(ص) را در آستانه ماه رجب نشان می‌دهد که در سه مرحله اجرا می‌شد:
نخست، گردآوری مسلمانان برای ایجاد وحدت و همبستگی.
دوم، حمد و ثنای الهی و یادآوری پیامبران پیشین برای ایجاد پیوند معنوی با تاریخ رسالت.
سوم، معرفی ماه رجب به عنوان فرصتی ویژه برای دریافت رحمت الهی.
نکته مهم حدیث، تعیین شرط بهره‌مندی از این رحمت است که دو گروه را محروم می‌داند: مشرکان (ناقضان توحید) و بدعت‌گذاران (تحریف‌کنندگان دین).
این حدیث نشان می‌دهد که بهره‌مندی از رحمت الهی مستلزم حفظ اصالت دینی در دو بُعد اعتقادی (توحید) و عملی (پرهیز از بدعت) است.
منابع:
۱. الإقبال: ج ۳ ص ۱۷۴، بحار الأنوار: ج ۹۸ ص ۳۷۷ ح ۱. حکمت نامه پیامبر اعظم صلَّی الله علیه و آله و سلّم ۶ - جلد ۶ صفحه ۳۰۲
۲. الخصال: ۲۲۵ / ۵۸
۳. روضة الواعظین ص ۴۴۴
۴. میزان الحکمه ۴ - جلد ۴ صفحه: ۳۹۷
۵. النوادر للراوندی (المستدرکات): ص ۲۵۹ ح ۵۲۵
نظر شما