به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه از مشهد، حجت‌الاسلام تقوی در نشست علمی مدرسه فجرانه که با موضوع «بررسی نظریات تفسیری امام خمینی(ره)» در محل مدرسه علمیه امام محمدباقر (علیه‌السلام) به تشریح دیدگاه‌های امام خمینی(ره) در زمینه تفسیر قرآن و ارتباط آن با مفاهیم اجتماعی و سیاسی پرداخت.

ابعاد شخصیت امام خمینی(ره)؛ فراتر از مرجعیت و رهبری

حجت‌الاسلام تقوی خود به ضرورت شناخت جامع شخصیت امام خمینی(ره) اشاره کرد و گفت: شخصیت امام خمینی(ره) در ابعاد مختلف علمی و معنوی در تاریخ معاصر بی‌نظیر است. امام نه تنها در عرصه فقه و مرجعیت دینی، بلکه در حوزه‌های اخلاق، عرفان، سیاست و حتی خانواده نیز الگویی بی‌بدیل به‌جا گذاشته‌اند. اما یکی از جنبه‌های مهم شخصیت امام(ره) که تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته است، نظریات تفسیری ایشان است.

وی افزود: امام خمینی(ره) در بررسی زندگی و اندیشه‌هایشان، در تمام این ابعاد نه تنها فردی عالی‌قدر، بلکه صاحب مبانی روشن و ساختاریافته بودند. از این رو باید توجه بیشتری به ابعاد تفسیری اندیشه ایشان داشته باشیم. امام در تمام جنبه‌های زندگی خود، چه در فقه، چه در سیاست و چه در عرفان، دیدگاهی جامع و کاملاً مبتنی بر قرآن و سنت داشتند که در نگاه تفسیری نیز این رویکرد ادامه می‌یابد.

حقیقت و هویت قرآن در دیدگاه امام خمینی(ره)

وی با اشاره به نظرات امام راحل در این زمینه گفت: امام خمینی(ره) بر این باور بودند که قرآن مجید در این دنیا، تنها یک مصحف است که در قالب کلمات و آیات به‌صورت کتابی مکتوب وجود دارد. اما از منظر امام(ره)، قرآن در عالم ملکوت حقیقتی نوری است که در وجود پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) تجلی یافته است. این قرآن نوری است که در ذات پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله)، تمام کمالات الهی و انسانی به‌طور کامل تجلی کرده و به انسان‌ها ابلاغ می‌شود.

وی ادامه داد: این نگرش، تفسیری زنده و پویا از قرآن را به‌وجود می‌آورد. امام(ره) با چنین رویکردی به قرآن نگاه می‌کردند که فراتر از یک کتاب مکتوب و سطحی، حقیقتی عمیق و نوری دارد که در انسان کامل تجلی می‌کند. به همین دلیل، حضرت علی(علیه‌السلام) در بیان خود «قرآن ناطق» را مطرح می‌کنند، که نه تنها قرآن سخن می‌گوید بلکه قرآن در قالب انسان کامل، به‌طور عینی تجلی پیدا می‌کند.

منابع تفسیری امام خمینی(ره)

حجت‌الاسلام تقوی در بخش دیگری از سخنان خود به منابع و روش‌های تفسیری امام خمینی(ره) پرداخت و بیان کرد: نظریات تفسیری امام ره) تنها محدود به آثار نوشتاری ایشان در زمینه تفسیر قرآن نیست. بسیاری از مباحث تفسیری امام(ره) در سخنرانی‌ها، کتاب‌های عرفانی مانند «آداب‌الصلاة»، «سرالصلاة» و حتی در رساله‌های فقهی و کتب مختلفشان قابل یافتن است.

وی افزود: امام(ره) در تفسیر قرآن از منابع مختلفی بهره می‌بردند. یکی از این منابع، خود قرآن بود که امام(ره) به روش تفسیر آیه به آیه به آن پرداخته‌اند. از دیگر منابع مهم امام(ره) در تفسیر قرآن، روایات اهل بیت(علیهم‌السلام) بود که به‌عنوان مفسران واقعی قرآن از آن بهره می‌بردند. علاوه بر این، امام(ره) از عقل و علوم عقلی مانند فلسفه و منطق نیز برای تفسیر قرآن استفاده می‌کردند، تا بتوانند معانی عمیق‌تری از آیات قرآن استخراج کنند.

استاد حوزه علمیه خراسان توضیح داد: یکی از ویژگی‌های تفسیر امام خمینی(ره)، استفاده از شهود و ادراکات باطنی است که در برخی از تفسیرهای ایشان قابل مشاهده است. امام(ره) برای فهم عمیق‌تر آیات قرآن از تجربه‌های معنوی و شهودی خود بهره می‌بردند که این رویکرد به‌ویژه در آثار عرفانی ایشان مشهود است.

قرآن، کتابی جامع و راهگشا برای نظام اسلامی

حجت‌الاسلام تقوی در ادامه به دیدگاه امام خمینی(ره) در خصوص جامعیت قرآن اشاره کرد و گفت: امام خمینی(ره) قرآن را تنها به‌عنوان یک کتاب اخلاقی یا عبادی نمی‌دیدند. از نظر ایشان، قرآن کتابی جامع است که نه‌تنها راهنمایی برای زندگی فردی، بلکه راهگشای زندگی اجتماعی، سیاسی و حتی حکومتی است. امام(ره) با استناد به آیات قرآن، بر این باور بودند که قرآن مجید در حوزه‌های مختلف زندگی انسان، به‌ویژه در زمینه حکومت و سیاست، برنامه‌ای جامع و کامل دارد.

وی اذعان داشت: یکی از نمونه‌های بارز این نگاه جامع، نظریه ولایت فقیه است. امام خمینی(ره) قرآن را کتابی می‌دانستند که حاکمیت طاغوت را مردود دانسته و بر لزوم تشکیل حکومتی اسلامی بر اساس احکام قرآن تأکید می‌کنند. از این رو، انقلاب اسلامی ایران و تأسیس جمهوری اسلامی ایران، به‌عنوان پیاده‌سازی این نظریه در عمل، از دیدگاه امام (ره) حاصل شد.

استاد حوزه علمیه خراسان با بیان اینکه اگر قرآن را تنها به‌عنوان یک کتاب عقاید و احکام در نظر بگیریم، نمی‌توان از آن مبنای حکومت اسلامی استخراج کرد، گفت: امام(ره) قرآن را کتابی جامع می‌دانستند که در تمام شئون زندگی فردی و اجتماعی انسان، از جمله حکومت، راهنمایی‌های کامل و دقیق دارد.

ضرورت بازخوانی ابعاد تفسیری امام خمینی(ره)

حجت‌الاسلام تقوی در پایام بر لزوم بازخوانی و توجه بیشتر به ابعاد تفسیری امام خمینی(ره) تأکید کرد و گفت: با شناخت دقیق‌تر از اندیشه‌های تفسیری امام خمینی(ره)، می‌توان به یک نگاه جامع و عمیق‌تر به قرآن رسید که نه‌تنها زندگی فردی، بلکه نظام‌سازی اسلامی را به‌طور صحیح و اصولی هدایت کند