به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام مرتضی رحیمیان محقق به سؤال خبرنگار حوزه‌نیوز با موضوع «دلایل فاصله گرفتن برخی افراد جامعه از نماز» پاسخ داد که تقدیم شما فرهیختگان می شود.

* چه عوامل و دلایل روان‌شناختی، اجتماعی یا فرهنگی می‌توانند منجر به دوری برخی افراد از نماز شوند؟ آیا می‌توان الگوهای مشترکی در رفتارها یا تجربیات این افراد شناسایی کرد؟

در طول سفرهای تبلیغی‌ام به اقصی نقاط کشور، با افراد بسیاری در مورد نماز گفت‌وگو کرده‌ام و دریافته‌ام که دلایل بی‌نمازی افراد بسیار متنوع است.

هر فردی به انگیزه‌های خاصی از نماز دور می‌شود و به انگیزه‌های متفاوتی نیز به نماز بازمی‌گردد. برای مثال، برخی پس از یک سفر زیارتی مانند زیارت امام رضا(ع) یا پیاده‌روی اربعین، تغییر می‌کنند و نمازخوان می‌شوند، در حالی که برخی دیگر حتی پس از چندین سفر، تغییری در رفتارشان ایجاد نمی‌شود.

برخی نیز پس از تجربه‌های سخت زندگی، مانند بستری شدن در ICU، به نماز گرایش پیدا می‌کنند.

* فرزندم با وجود استعداد درخشان و موفقیت‌های تحصیلی، نماز نمی‌خواند

مورد جالبی که به خاطر دارم، فردی بود که کاملاً بی‌نماز بود، اما پس از ازدواج، به دلیل علاقه و احترامی که به همسر نمازخوانش داشت، به نماز روی آورد.

همسرش نیز به مرور زمان، تحت تأثیر او، نماز را جدی‌تر گرفت و این موضوع باعث تقویت ایمان هر دو شد. از سوی دیگر، برخی افراد به دلیل شبهات ذهنی یا گره‌های فکری از نماز دوری می‌کنند.

این شبهات می‌تواند شامل سؤالاتی درباره ضرورت نماز، زبان عربی، حجاب، یا حتی نقش عبادت در زندگی باشد.

مثالی در این زمینه وجود دارد: مادری با من تماس گرفت و گفت فرزندش با وجود استعداد درخشان و موفقیت‌های تحصیلی، نماز نمی‌خواند.

پس از صحبت با او، متوجه شدم که او سؤالات عمیقی درباره نماز داشت: «چرا باید نماز بخوانیم؟ خدا چه نیازی به نماز ما دارد؟ چرا باید به زبان عربی نماز بخوانیم؟

چرا باید حجاب داشته باشم؟ آیا عبادت فقط خدمت به خلق نیست؟ من به دیگران خدمت می‌کنم، پس آیا نماز خواندن ضرورتی دارد؟ افرادی که نماز می‌خوانند، گاهی کارهای ناشایست مانند اختلاس انجام می‌دهند؛ پس نماز چه فایده‌ای دارد؟»

این جوان به مدت یک ساعت و ۴۰ دقیقه سؤالاتش را مطرح کرد و من به تک‌تک آنها پاسخ دادم. در نهایت، وقتی سؤالاتش تمام شد، از او پرسیدم: «حالا نماز می‌خوانی؟»

پاسخ داد: «باید بیشتر فکر کنم.» به مادرش گفتم که فعلاً به او فشار نیاورد و اجازه دهد فرزندش با آرامش به این موضوعات فکر کند. این رویکرد با آموزه‌های قرآنی نیز همسو است:

«وَ إِنْ أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِکِینَ اسْتَجَارَکَ فَأَجِرْهُ حَتَّی یسْمَعَ کَلَامَ اللَّهِ ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ» (سوره توبه، آیه ۶). این آیه تأکید می‌کند که اگر کسانی درباره اسلام سؤالات یا شبهاتی دارند، باید فرصت داده شوند تا بدون فشار، به تحقیق و تفکر بپردازند.

حدود ۲۰ روز بعد، مادر آن جوان تماس گرفت و گفت فرزندش نمازخوان شده و حتی پرسیده بود چگونه برای نماز صبح بیدار شود.

* آیا این که شمر از نماز سوءاستفاده کرد، دلیل می‌شود تو هم نماز نخوانی؟

این نشان می‌دهد که بسیاری از جوانان، به ویژه دانشجویان، با شبهات فکری مواجه هستند. برخی از این شبهات به رفتارهای نادرست افرادی برمی‌گردد که با وجود نمازخوان بودن، مرتکب اعمال ناشایست می‌شوند.

این موضوع نیازمند دو نوع پاسخ است:

اولاً، حاکمیت باید با افرادی که از نماز سوءاستفاده می‌کنند، برخورد قاطعانه داشته باشد.

ثانیاً، باید شبهات فکری افراد به درستی پاسخ داده شود.

در این زمینه، مثالی از امام حسین(ع) و شمر وجود دارد. به آن جوان گفتم: «امام حسین(ع) نماز می‌خواند و انسان خوبی بود، درست است؟»

پاسخ داد: «بله.» سپس پرسیدم: «شمر هم نماز می‌خواند، اما انسان بدی بود، درست است؟»؛ باز هم پاسخ مثبت داد. سپس گفتم: «پس چرا به جای نگاه کردن به امام حسین(ع)، به شمر نگاه می‌کنی؟ آیا این که شمر از نماز سوءاستفاده کرد، دلیل می‌شود تو هم نماز نخوانی و به دین ضربه بزنی؟»

این موضوع را می‌توان با مثال دانشگاه نیز توضیح داد: اگر کسی از دانشگاه سوءاستفاده کند و کارهای نادرست انجام دهد، آیا این دلیل می‌شود که ما فرزندانمان را به دانشگاه نفرستیم؟

خیر، ما باید به فرزندانمان بیاموزیم که از دانشگاه و درس به خوبی استفاده کنند. به همین ترتیب، باید به جوانان یادآوری کنیم که نماز فواید و آثار مثبت بسیاری دارد و سوءاستفاده برخی افراد از نماز، دلیلی برای ترک آن نیست.

برای مطالعه متن کامل مصاحبه خبرگزاری حوزه با حجت الاسلام مرتضی رحیمیان محقق، کارشناس مرکز تخصصی نماز اینجا را کلیک نمایید.